қазрусeng
:
:
 
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 14 жерде кездесті
13
Аtačïmqa: bitig: tašïγ: /Bitigledim qïldïm/: bеŋigü: qaγanïm: Atačïm: bilge: Atačïm: ülü: yïlqa: bilge: uluγ alp er: edgü qan[115] : atačïm: ölti:
Атачымға: бiтiг: тасын: [Бiтiг/ле/дiм(жаздым)]: мәңгi(лiк): [қағаны]м: Атачым: Бiлге: Атачым: ұлу: жылғы: бiлге(бiлiктi): ұлық алып ер: игi хан: Атачым: өлдi:
В честь отца нашего воздвигли вечный камень и написали: Отец наш Бильге – великий воин, знатный хан, Отец мой в год Дракона умер.
To the honor of our father we erected an eternal stone and wrote: Our father Bilge – a great soldier, died in the Dragon year.
12
On oq: oγulum: Türügeš: qaγanta: Maqrač: tamγačï: Oγuz: Bilge: tamγačï: kelti: Qïrqïz: qaγanta: Tarduš: Ïnanču Čur: kelti: Barïq[156] : itgüči: Bediz[157] : yaratïγma: bitig taš[158] : itgüči: Tabγač: qaγan: čiqanï: Čеŋ Seŋün: kelti:
Он Оқ: ұлым: Түргеш: қағанда: Мақрач: таңбашы: Оғыз: Білге: таңбашы: келді: Қырғыз: қағанда: Тардұш: Інанчұ: Чұр: келді: Барық: ітгүші (жонушы): бәдіз: жаратушы: бітіктас: ітгүші(жонушы): Табғач: қаған: чықаны(жиені) : Чең Сеңүн: келді:
От моего народа Десяти Стрел приехали потомки, Тургеш кагана, хранители печати Макрач и Огуз Бильге. От Киргиз кагана приехал Тардуш Ынанчу Чор. Чанг Сенгун, племянник китайского Императора, прибыл, чтобы строить мавзолей, сделать скульптуры, красить и подготовить каменные надписи.
From my On-Ok descendants, from the Turgesh kagan, seal-keepers Maqarač and Oγuz Bilge came. From the Kirgiz kagan, Tardush Inanču Čor came. Čan Seŋün, the nephew of the Chinese Emperor, came in order to build the mausoleum, to make sculptures, to paint and to prepare inscription stone inscriptions.
13
Kültegin: qoň: jïlqa: jeti: jegirmeke: učdï: toquzïnčï ay: jeti otuzqa: yoγ: ertürtümüz: barïqïn: bedizin: bitig tašïn: bičin jïlqa: jetinč ay: jeti otuzqa: quplatïmïz: Kültegin: özі qïrq: artuq: jiti yašïn: boltït: taš /barïqïn/: bunča: bedizčig: tuyγun: El teber: kelürti:
Күлтегін: қой: жылғы: жеті: жиырмаға: ұшды: тоғызыншы ай: жеті отызға: жоқтау: жосынын жасадық: барығын: бәдізін: бітіктасын: мешін жылғы: жетінші ай: жеті отызға: тұрғыздық: Күлтегін: өзі қырық: артық: жеті жасында: болған-ды: бас барығын: бұнша: бәдізшік: тұйғын: Елбетер: келтірті:
Культегин скончался (букв.: 'улетел к Тенгри') в семнадцатый день Года Овцы. Мы провели (его) похороны в двадцать седьмой день девятого месяца. Мы закончили его мавзолей, статуи и картины, и его камень надписи в двадцать седьмой день седьмого месяца, в Году Обезьяны. Культегин был в возрасте сорок семь. Туйгун Ельтебер привел всех этих скульпторов и живописцев.
Kultegin passed away (lit.: 'flew away to Tengri') on the seventeenth day of the Sheep Year. We held (his) funeral on the twenty-seventh day of the ninth month. We finished his mausoleum, the statues and paintings, and his inscription stone on the twenty-seventh day of the seventh month, in the Monkey Year. Kultegin was at age of forty-seven. The Tuyγun Elteber brought all of these sculptors and painters.
14
bunča: bitig: bitigme: Kültegin: atïsï: Joluγ tegin: bitidim: jegirme: kün:olurup: bu tašqa: bu: tamqa: qop: Joluγ tegin: bitidim: ïγar: oγlanïŋïzdа: tuyγunïŋïzda: jegde: jegdür: ertigiz: uča bardïγïz: Teŋiri: tirigedkeči:
бұнша: бітік: бітікдеуші: Күлтегін: аталығы: Йолұқтегін: бітіктедім(жаздым жиырма: күн: отырып: бұ тасқа: бұ тамға: көп: Йолұғ тегін: бітіктедім: жылар: ұлдарыңызда: тұйғындарыңызда: игіде: игі еттір: ұша бардыңыз: Тәңірі: тірі еткейінше:
Тот, кто надписал все надписи - я, (принц) Йоллугтегин, племянник Культегина. Сев двадцать дней Я, (принц) Йоллугтегин, написал все эти надписи на этом камне. Для сыновей и родственников, чтобы оплакивать. Благословите. Вы скончались (lit.: 'улетели'), пока Тенгри не даст Вам жизнь снова...
The one, who had inscribed all these inscriptions – I, (Prince) Yolluγtegin, the nephew of Kultegin. Having sat down twenty days I, (Prince) Yolluγtegin, inscribed all these inscriptions on this stone. For sons and relatives to cry. Blessed you. You passed away (lit.: 'went flying') until Tengri gives you life again.
13
bu erig: jer: оtqa: er erig jerte: еrse erinč: erig jerte: beŋgü taš: toqïtdïm: bitidim: anï körüp: anča biliŋ: ol taš /toqït/dïm bu bitig: bitigme: atïsï: yoluγ te/gin/
бұ ерді: жер: отқа: ер ерді жерде: болса екен: ерді жерде: мәңгі тас: тоқытдым: бітікледім (жаздым): оны көріп: сонша білің(дер): ол тасқа: /тоқытдым/: бұ бітік: бітікдеуші: аталығы: Йолығте/гін/:
я поставил. Здесь хорошее место, чтобы жить достойным мужам. Для них мы установили вечный камень и оставили надписи на этом месте. Читайте это письмо и изучите его содержание. ... тот, кто написал на камне, это племянник Йоллугтегин.
This is plain place to live. I had the memorial stone erected for the brave man in this country and inscribed on this place. See this memorial and learn its contents. ... The one who inscribed these inscriptions is nephew (Prince) Yolluγtegin.
17
...qaγan: ...Yoluγtegin: bitidim:bunča: barïqïγ:bedizig: uzuγ:...qaγan:atïsï: Yoluγtegin: men: ay artuqï: törüt kün: olurïp: bitidim: bedizti:
...қаған: ...Йолықтегін: бітідім: бұнша: барықты: бәдізін: ұзұғ:... қаған: аталығы: Йолықтегін: мен: ай артық: төрт күн: отырып: бітікледім: бәдіздедім:
... каган .... Я, Йоллугтегин, составил тексты. Столь много строений и скульптур ... Я, Йоллугтегин, составил и высекал надписи один месяц и четыре дня.
…kagan… I, ( prince) Yollugtegin, had written. So many buildings and sculptures… I, (prince) Yollugtegin, had written having sat one month and four days.
20
toqïdïšïm: оl ay...nta: Tez bašïnta: Qašar qurïdïn: örügen anta: itetdim: čït anta: toqïtïdïm: yay anta: yayladïm: yaqa: anta: yaqaladïm bilgümen: bitigmen anta: yarattïdïm: ančïp: ol yïl: küzün ilgerü: yorïdïm: Tatarïγ: yatïdïm: tabïšγan: yïl:
ұрыстым: ол ай ... сонда: Тез басында: Қашар кері жақтан: орданы: сонда: еттірдім: чыт (құрылыс)? сонда: тоқытдым: жаз сонда: жағаластырдым: білгенімнен: бітігімнен сонда: жараттырдым: сөйтіп: ол жыл: күзден ілгері: жорыттым: Татарды: жапырдым: қоян: жылы:
сражался. В тот месяц... Я велел поставить орду на западе Кашар, тогда велел строить чыт (каменные сооружения). Летом оградил каменными стенами. Велел мои мысли высечь на камне. Той осенью выступил в поход дальше на восток. Сразил Татаров. В год Зайца
fought. That month… I ordered to establish horde in the west of Kashar, at that time ordered to built chyt (stone errections). In summer fenced in stone walls. I ordered to carve my thoughts on the stone. That autumn went on campaign further to the east. Bit the Tatars. In the year of Hear
21
besinči ay qa: tegi......qa: ...// ŋiz bašï: anta: ïdïq jer: kedinte: Aybaš Tuquš: belterinti: anta yayladïm: örügіn: anta: yarattïdïm: čït anta: toqïtdïm: biŋ yïllïq: tümen künlik: bitigimin: bilgümin: anta: yašï tašqa:
бесінші айға: тие... ...қа:... //ңүз: басы: сонда: Ұйғыр Жер: кейінде: Айбас: Тоқыш: белесінде: сонда жайладым: орданы сонда: жаратттырдым: чыт (құрылыс) сонда: тоқытдым: мың жылдық: түмен күндік: бітігімді: білігімді: сонда: жазық (бекем)тасқа:
на пятый месяц ... тогда на земле Уйгур, на западе у Айбас Токыш были мои пастбища. Велел поставить мою орду там. Велел построить каменные сооружения и высечь мои мысли на камнях на тысячу лет, на десять тысяч дней.
on the fifth month… on Uygur land, in the west at Aibas Toqysh there were my pastures. I ordered to put my horde there. I ordered to build stone errections and carve my thoughts on stones for thousand years, ten thousand days.
47
...begnig ben ...bunča bitigig bit...
... ... бектің мен:... бұнша бітікті (жазуды) біт...
... я ... (велел) написать эти надписи ...
… I (ordered) to write these inscriptions…
21
: elser [224] : ilgerü: Quntï:bilgesün: bitigin bu: urtï: bu yaratdï:
Елсірер ?: ілгері: Құнты: білгісін: бітігін бұ: ұрды:бұ жаратты:
... На востоке, в Эльсирере (?) он поселился. Велел высечь его мысли здесь на камнях и соорудить (все это).
... He settled down in Elsirer on the east. He left his thoughts on stones. He ordered to build (all these stelas).
Or.8212/77  1 рет кездеседi
10
ï eki köp : ebіgni : bitigeči :
екіден көп үйлер (бектер?) жазушысы,
Больше двух домов (беки ?) писарь,
2
Ani bitigli An nt in ?
Ол бітікті .....?
Ту надпись...
That inscription...?
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.