TÜRIK BITIG
Language Committee of Ministry of Culture and Infrmation of RK
қазрусeng
Search:
Where:
Home Inscriptions Learning Dictionary Help
Site Parts
Turk Inscriptions And Manuscripts
Learn Old Turk Writings
Ethno Cultural Dictionary
Data
Help
Contact Us
Inscription Types
Orhon
Yenisei
Talas
Turfan
Altai
Kazakstan
Fergana
Resources
Signs
Dictionary
Search
Maps
Museum Exibitions
Articles
References
Font suppot
Site Map
  Search
Definitions Translations Turkic texts Transcriptions References
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 13 жерде кездесті
3
alp: erіn: balbal: qïsdï: Türük budun: atï yoq: bolu: barmïš: erti: Türük budun: jіtmezin: tejin: yoluq ermezin: tejin: öze: Teŋіri: ter er/mis: .../
алып: ердiң: балбалы(н): қысты (қадады): Түрiк бүтін (халық): аты: жоқ: болып: барған: еді: Түрiк бүтін (халық): жетiмсiремесiн: дей: жолай жем болмасын: дей:үстi(ңгi): Тәңірi: деген /екен.../
Великому воину установили балбалы (вереницу памятных камней). Имя Тюркского народа исчезало. Чтобы не осиротел Тюркский народ, чтобы не превратился в легкую добычу (врагам), Тенгри на небе сказал: ...
The line of memorial stones (balbals) was put to the honor of the Great soldier. The name of Turkic people disappeared. Not to become orphans, not to become a light bag for enemies, Tengri told in the sky: …
6
Teŋіriken: ke: isig: bertim: tejin: yarïlqamïš: sad atïγ: anta: bermiš: boltïqda: Toquz: Oγuz: at eg: yaγï ermiš: bedkü: ermiš: Teŋіriken: yor...
Тәңірiкен: ге: iсiн: бердiң: дей: жарылқады: шад ат/ағ/ын: сонда: берген: (кез) болғанда: Тоғыз: Оғұз: ат ег (ат көлiктi): жау едi: бедкү(ұсақ): едi: Тәңiрікен: жор...
За заслугу Тенгрикена, каган (объявил) благодарность. Тогда, когда дали титул шада, Девять Огузов были всадниками-врагами вдалеке. Они были мелкие. Тенгрикен ...
Kagan announced a gratitude to Tengriken for his merit. When he got the title of a shad The Nine Oguzes became our distant enemies. They were not important. Tengriken …
7
yabïz bat ben ?: azïγ üksüg: körüteg: erti: sületim: ter ermis: ïmtï: beglerime: ter ermis: biz: az bïz: tejin: alqunur: ertimez...
жабырқаңқы бiз: азды көпке: көргендей: едi: сү(ңгi)ледiм: деген едi: енді: бектерiме: деген едi: бiз: азбыз: дей: алқынып қорқар: болмас: ...
Посчитав нас подавленных (немногих) за многих они пошли войной против нас. Тогда моим бекам я сказал: «Не стоит бояться, что нас мало ...»
Taking few of us as many they declare war on us. Then I told my lords (beks): “We should not be afraid of beig few … ”
8
qanïm: sad anča: ötünmüs: Teŋіriken: almazun: tejin: ...din: anta: bermeziŋe: atis ol...
әкем: шад сонша: өтiндi: Тәңрiкен: алмасын: дей: ...бүтін (халық): сонда: бермесiне: ат ес (?)бол...
Мой дядя, шад молился (небу). «Да не погибнет Тенгрикен!» ... народ тогда ...
My uncle shad preyed (to the sky): “Do not allow Tengriken to die!” … then the people …
10
kelür ertimez: ekin ara: at eg yaγï: bolmus: tegim ečimin: tejin: saqïntïm: Teŋіri: bilge: qaγanqa: saqïnu: іsig: küčüg: bersegim: bar ermes erinč: tegi edükün: üčün: ...yaγïdïm: beke: tegi edikim: uruš: qïlïp:
келер емес: екiнiң ара(сы): ат көлiктi жау: болды: тегiм атамның: деп: сақтандым (есейдiм): Тәңірi: Бiлге: қағанға: сақтап: iсiн: күшiн: берсем: бар: болайын дептi: тигенi: үшiн: ...жауладым: берiк: тигенiм: ұрыс: қылып:
… между ними была вражда. Я шел по стопам своих предков. Я подумал, «если я буду служить Тенгри Бильге кагану, то буду жить!». За то, что они напали, ... я объявил им войну и пошел войной на них.
… there was hostility among them. I followed in my ancesotrs’ footsteps. I thought, “if I serve Tengri Bilge kagan, I will live!”. I declared war them and attacked them in war because they attacked us.
6
Bu(i)lser: semiz buqa: toruq buqa tejin: bilmez ermis tejin: anča saqïntïm: anta kisre: Teŋri bilig bertük üčün: özüm ök: qaγan qïsdïm: Bilge: Tuñuquq: Boyla Baγa Tarqan[181] :
бiлсе: семiз бұқа: тұралау бұқа дей: бiлмес едi дей: сонша: сақтандым: сонда кейiн: Тәңірi бiлiк берген үшiн: өзiм ғана: қаған қысдым (көтердім, еттiм): Бiлге: Тұнық-ұқ: Бойла Баға Тархан:
жирном быком!» Поскольку мне Тенгри дал ум, я один поднял (поставил, объявил, признал) кагана! Я, Мудрый Тоньюкук Бойла Бага Тархан,
a greasy one!” as Tengri gave me intelligence, I was the one who rose (put, announced, acknowledged) the kagan! I, theWise Tonyukuk Boila Baga Tarkhan,
17
kelürtim ük Türük: budunïγ: Őtükün jerke: ben özüm: Bilge Tuňuquq: Őtükün jerig: qonmus tejin: esidip: beryeki: budun quryaqï: yarïyaqï: öŋreki: budun kelti:
келтіргінім -ақ: Түрiк: бүтін (халық)ын: Өтүкен жерiне: мен өзiм: Бiлге Тұнық-ұқ: Өтүкен: жерiн: қонғанға дейiн: естiп: бергi оң жақ: бүтін (халық) керi: арғы сол жақ: өңiрге: бүтін (халық) келдi:
Услышав, что я привел тюркский народ на землю Отюкэн и что я сам, мудрый Тоньюкук, избрав поселился на земле Отюкэн, народы с юга, запада, севера и востока перешли (к нам).
Having heard that I brought the Turkic people to Otuken land and that I , wise Tonyukuk, had settled in the land of Otuken, the people from south, west, north and east joined us.
23
...a: sü... tedim: Kögmen: yolï: bir ermis: tumïs tejin esidip: bu yolun: yorïsar: yarïmčï tedim: ...jerči tiledim: čölügiz eri: boltïm:
...: сү...дедiм: Көгмен: жолы: бiр едi: тұманды деп естiп: бұ жолын: жорытса: жартысы (төте) дедiм: ...жершi тiледiм: шөлдемес ерi: болдым:
будем воевать ... сказал я. Когда услышал, что дорога на Когмен (только) одна и она завалена (снегом), я сказал: не годится, если идти этим путем... Я искал знатока той местности ...
We shall fight … said I. When I heard that the road to Kegmen is (only) one and it had been blocked (by snow), I told: that won’t do to go this way. I look for a person who knew that place…
24
..özüm; az jer ...nï b..ermis: bir turuqï: ermis: anïn barmïs: ïŋra yatïp: bir atlïγ barmïs tejin: ol yolun: yorïsar: unč tedim: saqïntïm: qaγanïma:
өзiм: аз жер...едi: бiр тұрақтау бар едi: оған барды: іңiр жатып: бiр атты барды деп: ол жолын: жорытса: ұтымды дедiм: сақтандым: қағаныма:
... (Там) была остановка, он привел (нас) туда. «Если отправиться, то до ночлега там (останется) ход одной лошади», – сказал (он). Я сказал: «если ехать той дорогой, то (это) возможно». Я задумался, и моего кагана
…(There) was a stopping place, he brought us there. “if to start then there would be one horse’s speed before lodging for the night”, - he said. I said: “if to go that way then it might be”. I thought over, and asked my kagan
39
üküs tejin: neke qorqurbïz: az tejin: ne basïn alïm: teglem tidim: tegdimiz: yulïdïmïz: ekinti kün:
өңшең көп дейiн: неге қорқармыз: аз дейiн: не бастырамыз: тием дедiм: тидiмiз: жойдымыз: екiншi күнi:
Зачем нам бояться их числа? Нападем на них как будто их мало!» Я сказал: «Наступаем!» И мы наступили и победили их. На второй день
Why should we be afraid of their number? Let us attack them as if they are few!” I told: “Advance!” and we advanced and overthrew them. The second day
40
örtče: qïzï kelti: süŋüsdimiz: bizinte: eki učï: sïŋarča: artuq erti: Teŋri yarïlqaduq üčün: üküs tejin: biz:
өртше: қызу келдi: сүңгiлестiмiз: бiзден: екi: ұшы: сыңарша: артық едi: Тәңірi жарылқадық үшiн өңшең көп дейiн: бiз:
они обрушились огромной силой (букв: как огонь). Мы сражались. Их было вдвое. По милости Тенгри
They came down with great force (litr. like fire). We fought. They were twice more than we. Due to Tengri
The basic idea of creating the electronic historical and cultural fund was based on issue of The Oriental Studies Section of The Institute of Oriental Studies named after Suleimenov in 2005 under the govermental program "Cultural Heritage": "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Енисей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма.
Chief Editors:
doctor of history sciences Prof. M.Abuseitova
doctor of philology sciences Prof. B.Bukhatuly.
We appreciate The Director of The Institute of Oriental Studies Meruert Abuseitova for her help.


Inscriptions Learning Ethno Dictionary Dictionary Resources Search Help Contacts
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.