TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Iздеу
Анықтамадан Мәтіннен Түрік бітіктен Транскрипциядан Сілтемеден
Iздейтiн сөз:


Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.

Iздеген сөз   н  4166 жерде кездесті
1<В-1: 1-3> Бұны ( жарлықты ескерткіш тасты) Түрік ачына руының қағандары орнатты ... Мұқан қағанның Йарұқа ағасы Ниуар қаған ... Ұрқұпар Чұрачұ Маға Татпар қаған үшін ... жасаған кезінде ...
2<В-1: 3-4> Тәңірден жаралған Мұқан қаған және Тәңірден жаралған Маға Татпар қаған шығыстан батысқа дейінгі жұмыр жерді билік етті.
3<В-1:5~B:2:1> ....... содан кейін, ол болған, Тәңірден жаралған Мұ (+қан қаған) ... ол да Тәңірге қарай қайтты.
4<В-2: 2-5> Сөйтіп..... қарай ....... Маға Тат(+пар қағанның тегін)+ дері, шад апаттары, тархандары, құрықпандары, тұдұндары ... дары .... (Татпар қағанға бүй депті): «Сенің ағаң болған Мұқан қаған қайтыс болды. Ол ... жеті жұртты (әлемді) биледі, халықты бай қылды ... Қазір сен де тағы Тәңірден жаралған Маға Татпар қаған да (билеуші болып, сөйтіп) жеті жұртты билеп, халықты бай қылып... ) » ....
5<В-2: 5-7> Сөйтіп, Тәнірден жаралған Маға Татпар (қаған) да ... ақыл кеңес тыңдап, қоян ж. қаған болды. Содан 11 жыл билік (құрды) . (Оның) денесі .... Тәңірге қарай қайтты ...
6<В-2: 7-9> Содан кейін, шад апаттары, тар(+хандары), құрықпандары, ..............жасады. Сонда Маға Ұмна қағанды таққа отырғызды
7<В2: 9-10> (Маға Ұмна) қаған (өзінің) әкесі Маға Татпар қаған үшін өте үлкен ..........істерін жасауды бұйрық етті. Сонымен қатар тағы ұлық (жарлықты ескерткіш тасты) орнатуды бұйрық етті.
8<В-2: 10-14> (Жарлықты ескерткіш тас) ..... орнату кезінде Тәңірден жаралған Маға Татпар қағанның тегіндері де, немерелері де, шөберелері де, ... шад апаттары да, құрықпандары да, туған-туыстары да, халқы да ... (оған) ... атқа мінер жауынгерлер барлығы 7 күн .... жасаған кезде ... ол..... өлтірді.
9<В-2: 14-16> Содан кейін Тәңірде жаралған ........оған (жарлықты ескерткіш тасты?) орнатуды бұйрық етті . Екі билеуші .... жасаған кезінде ... етті.... жоғары тарапқа қуалай жөнелді.
10<В-2: 16-18> Сонда ... ол .... – ны ұстады. Сөйтіп ...... –ның ж. Маға ....(қаған) ....(ол)..... бірге басқа барлығын ұстады.
11<В-2: 18-19> ... Содан кейін ..... екі қаған ..... Маға....
12<В-3: 1> ... құдыретті байлық мүліктің (ол ырым жорасын жасап). Одан кейін..
13<В-3: 2> ... сол ж. құдыретті байлық мүлкіне арналған ырым жора жасап
14<В-3: 3> (Сөйтіп) .......жетіп .....кісі болды..... хан иеміз (Маға ..)
15<В-3: 4> ... нің күні ... (жарлықты ескерткіш тасты) .........Ұ.......на Ері Маға
1Атамыз: үлкенiмiз: Йамы: қаған: төрт: бұрыш+ты: қысты (қаған көтерілді): жиды: жаулады: басты: ол хан: жоқ болғанда: керi: ел жетiмсiредi: iшкi ордасы бүлiндi: қашып бытырады:
2қаған+«дағандық» (қаған еткен): қағанын: iшкi ордасы: бүлiндi: Түрiк бүтін (халық): өңiр(г)е: күн:тумысына: керi кейiн: күн:батысына: тегi: бергi (оң жаққа): Табғачқа: арғы (сол жаққа): жайсаң.. қа тегi…
3алып: ердiң: балбалы(н): қысты (қадады): Түрiк бүтін (халық): аты: жоқ: болып: барған: еді: Түрiк бүтін (халық): жетiмсiремесiн: дей: жолай жем болмасын: дей:үстi(ңгi): Тәңірi: деген /екен.../
4Қапаған (Қабаған): Елтерiс қаған: Елiне: қызмет еттiм: Ел Етмiш: Йабғұ: ұлы: Ысбара: Тамған Чұр: Йоға: iнiсi: Бiлге: Ысбара: Тамған:Тархан: жұмылған/жиналған/: бес: жетпiс [ке] (65): атам: Атачым:...
5бұ: Табғачда(н): арғы: ат көлiктi алыста Оғұз: арасы(нда): жетi (батыр) ердiң: жауы: болды: әкем: Баға: Тәңірiкен: Ейен: сонда: жорытты: iсiн: күшiн: бердi: екен...
6Тәңірiкен: ге: iсiн: бердiң: дей: жарылқады: шад ат/ағ/ын: сонда: берген: (кез) болғанда: Тоғыз: Оғұз: ат ег (ат көлiктi): жау едi: бедкү(ұсақ): едi: Тәңiрікен: жор...
7жабырқаңқы бiз: азды көпке: көргендей: едi: сү(ңгi)ледiм: деген едi: енді: бектерiме: деген едi: бiз: азбыз: дей: алқынып қорқар: болмас: ...
8әкем: шад сонша: өтiндi: Тәңрiкен: алмасын: дей: ...бүтін (халық): сонда: бермесiне: ат ес (?)бол...
9Қамұқ: Балыққа (қалаға): тидiм: дөңесiне жеттiм: алдым: сүңгiлiлерi: келдi: арқасын: жауладым: бегi: қашты: ...едi: Табғач: бүтін (халық): ...аттандым: жаудырдым: бастым: ... бұзылғанша:
10келер емес: екiнiң ара(сы): ат көлiктi жау: болды: тегiм атамның: деп: сақтандым (есейдiм): Тәңірi: Бiлге: қағанға: сақтап: iсiн: күшiн: берсем: бар: болайын дептi: тигенi: үшiн: ...жауладым: берiк: тигенiм: ұрыс: қылып:
11тиiп: iнiме: ұлыма: сонша: өтiндiм: қылық жорытып (кеңес айтып): Елтерiс: қаған(нан): айрылмадық: жаңылмадық: Тәңірi: Бiлге:қаған(нан): айрылмайық: азбайық: дей: сонша: өтiндiм: керi: барығыма (барық-қа): барды: Білге қағанның бүтіні(халқы)... барды: өлеген (өлермен) аттай: iсiн: күшiн: бердi:
12үстi(-iңгi): Тәңірi: хан: ұлу: жылғы: жетiншi ай: күшті: алып қағаным(нан): айырыла: бардыңыз: Бiлге: Атачым: жоқтауын: алқалығын: қаз(бала)дым (қаз тұрғыздым): су жер: Тәңірi: өт(-ер шақ) ...ч: екi едер: едi:
13Атачымға: бiтiг: тасын: [Бiтiг/ле/дiм(жаздым)]: мәңгi(лiк): [қағаны]м: Атачым: Бiлге: Атачым: ұлу: жылғы: бiлге(бiлiктi): ұлық алып ер: игi хан: Атачым: өлдi:
14Ысбара: Тарқан: балбалы
1Үсті Көк: Тәңірі: асты: нығыз (қоңыр): Жер: қылынғанында (жаратылғанында): екі ара: кісі: ұлы: қылынды (жаратылды): кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған: отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді:
2төрт: бұрыш: көп: жауы екен: сү(ңгілі) сүңгілетіп: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ты: көп: алды: көп тыныш қылды: бастылығын: жүгіндірген: тізелігін: шөктірген (бүктірген): ілгері(алдыға): Қадырқан: Йышқа тие: кері: Темір Қапығқа тие: құндақтады (жорытқан): екі ара(сы):
3ие русыз: Көк Түрік: сонша: отырар еді: білік(ті): қаған еді: алып қаған еді: бұйрық та: білікті еді екен: алып еді екен: бектері де: бүтін (халық) да: түзу еді: сол үшін: Елді: сонша тұтқан: екен еді: Елді тұтып: Төре(лікті): етті: үсті сонша:
4керек (қайтыс): болды: жоқтаушы: сықтаушы: өңірге (шығысқа): күн: тумысында: Бөкүлі: Шөлүк ел: Табғач-қытай: Апар: Пұрым: Қырғыз: Үш Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: бұнша: бүтін (халық): келіп: жылап -сықтады: жоқтады: соншалықты: атақты (көлік): қаған: еді: сонда кері (кейін): інісі: қаған:
5болған екен: ұлы аты(аталығы): қаған: болған екен: сонда кері: інісі: атасы тек (сияқты): қылынбағандық (қызмет етпеген) еді: ұлы әкесі тек (сияқты): қылынбағандық (қызмет етпеген) еді: біліксіз: қаған: отырған екен: жабайы: қаған: отырған екен: бұйрығы: да: біліксіз екен: жабайы болған екен:
6бектері: бүтін (халық): түзусіз: үшін: Табғач бүтін (халық): тепкісін: көрген: үшін: арбалғандығы: үшін: інілі: әкелі: кектескені: үшін: бекті: бүтін (халық)ты: жоныстырдығы: үшін: Түрік: бүтін (халық): ел еткен: Елін: ішін бұзып: итермеледі:
7қаған еткен: қағанын: жетелей: итерді: Табғач бүтін (халық)на: бектік: ұрық ұлын: құл: болды: сұлу: қыз ұлын: күң болды: Түрік: бектер: Түрік: атын: итере: Табғач-қытайсыну: бектер: Табғач: атын: тұтып-ақ (ұстап-ақ): Табғач: қағанға:
8көрді (бағынды): елу жыл: ісін күшін: берді: ілгері: күн тумысында: Бөкүлі: қағанға: тие: сүңгілей: берді: кері қарай: Темір Қапығқа: тие: сүңгілей: берді: Табғач: қағанға: Елін: төресін: ала берді: Түрік: қара: қамтылған (барлық):
9бүтін (халық): сонша деген екен: Елді: бүтін (халық) едім: Елім: енді қайсы: Кімге: Елді: қаз тұрғызамын: деп еді: қағанды: бүтін (халық): едім: қағанын қайсы: не қағанға: істі күшті: берермін: деп еді: сонша деп: Табғач: қағанға: жау болды:
10жау болып: жеткені: жаратқанына: шыдадық: жаңа(дан): ішіне енді: бұнша: істі күшті: бергеннен бері: сақтанбады: Түрік: бүтін (халық): өлерменше: ұрығ асыратамын: деген еді: жоқ бола берді: үсті: Түрік: Тәңірісі: Түрік: Ұйық Жері:
11Суы: сонша деген: Түрік: бүтін (халық): жоқ: болмасын: дейін: бүтін (халық) болсын дейін: Әкем: Елтеріс қағанды: Шешем («өгейім»): Елбілге қатұнды: Тәңірі: төбесінде: тұтып: жоғары: көтерген еді: әкем: қаған: жеті: жиырма: (батыр)ерін: тасалады: тасалай (сыртқа):
12жорытты: дейін: күллісі естіп: балық(қала)дағы: таулады: таудағы: інді: тіріліп: жетпіс (батыр) ер болған: Тәңірі: күш: берген: үшін: әкем: қаған: сүңгісі(жауынгері): бөрі тек: екен: жауы: қой тек екен: ілгері: кері қарай: сүңгілеп: терген: құратқан: қамтылғаны:
13жеті жүз ер: болған: жеті жүз ер: болып: елсіреген: қағансыраған: бүтін (халық)ты: күңденген: құлданған: бүтін (халық)ты: Түрік: төресін: ішін білдірген: бүті(халық)ты: атам үлкенім: төресінше: жаратқан: босаңсыған: Төлес: Тардұш: бүтін (халық)ты: /сонда: етті:/
14Йабғұны: Шадты: сонда: берді: бергі: Табғач: бүтін (халық): жауы еді: арғы қарай: Баз қаған: Тоғұз Оғыз: бүтін (халық): жау: еді: Қырғыз: Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: көп: жау: еді: әкем: қаған: бұнша:...
15қырық: артық: жеті: жолы: сүңгіледі: жиырма: сүңгілес (соғыс): сүңгілесті: Тәңірі: жарылқадық: үшін: Елдікті: елсіретті: қағандықты: қағансыратты: жауды: басып, басымдылық қылды: тізелікті: шөктірді: бастықты: жүгіндірді: әкем: қаған:...
16төре(лік)ті: қаз тұрғызып: ұша: барды: әкем: қағанға: бастай: Баз қағанды: балбал: тіккен: ол төре(лік)те: үсті: атам қаған: отырды: атам: қаған: отырып: Түрік: бүтін (халық)ты: жекеше жақсы етті: жетілдірді: шығайды: /бай: қылды: азды: көп: қылды:/
17атам: қаған: отырғанда: өзім: Тардұш: бүтін (халық): үсті: шад: едім: атам қаған: бірлесе: ілгері: Йасыл өзен: Шантұң: жазыққа: тие: сүңгіледіміз: кері қарай: Темір Қапығқа: тие: сүңгіледім: Көгмен: аса: Қы/рқыз: жеріне: тие: сүңгіледім:/
18қамтылғаны: бес отыз(25): сүңгіледіміз: үш жиырма(13): сүңгілестіміз: Елдікті: елсіреттіміз: қағандықты: қағансыраттымыз: тізелікті: шөктірдіміз: бастықты: жүгіндірдіміз: Түргеш: қаған: Түрікміз: /бүтін(халықмыз: еді: білмедіктен:/
19үшін: бізге: жаңылғаны: үшін: қағаны: өлді: бұйрығы: бектері: және: өлді: Он-оқ: бүтін (халық): еңбек: көрді: атамыз: үлкеніміз: тұтқан (ұстаған): Жер Су: иесіз: болмасын: дейін: аз: бүтін (халық)ты: етті:...
20... барыс бек: еді: қаған ат(+ын): бұнда: біз: бердік біз: сіңілім: ханшайым: бердік біз: үсті жаңылды: қағаны: өлді: бүтін (халық): күң құл: болды: Көгмен: жер су: иесіз: қалмасын: дейін: Аз Қырғыз: бүтін (халық)ты: жарат...
21жаңа(дан) бердік біз: ілгері: Қадырқан: Йышты: аса: бүтін(халық)ты: сонша: құндақтадымыз: сонша: еттік біз: кері қарай: Кеңү Тарманға: тие: Түрік: бүтін(халық)н: сонша: құндақтадымыз: сонша еттік біз: ол өтерде: құл: құлдық: болған: /күң: күңдік: болған: еді: інісі: атасын: білмес: еді: ұлы: әкесін: білмес: еді:/
22сонша: қаз тұрғызған: еткен: еліміз: төре(лігі)міз: еді: Түрік: Оғыз: бектері бүтін (халық): естің(дер): Үсті Тәңірі: баспаса: Асты Жер: тілінбесе: Түрік: бүтін(халық): Елін: төресін: кім: артқызады(күшейтеді): /...Түрік: бүтін (халық): еді.../
23өкін: көрінгенін(бағынған): үшін: білікті: қағанын: еді барды: игі Елің: өзі: жаңылды: жабайы (жаман): кекірттенді: жарақты: қайдан: келіп: жая ертеді:сүңгілі: қайдан: келіп: сүргілей ертеді: Ұйық Өтүкен: /... бүтін (халық): бардық: ілгері: барғанша:/
24бардық: кері қарай: барғанынша: бардық: барған: жерде: игіні: ол еді екен: қанын: суша: жүгіртті: сүйегін: тауша: жатты: бектік: ұрық ұлың: құл болды: сұлу қыз ұлың: күң болды: білмедік үшін: жабайылығы: үшін: атам қаған: ұша барды:
25бастай: Қырғыз қағанды: балбал:тікдім: Түрік: бүтін (халық)ты: аты көсегесі:жоқ болмасын: дейін: әкем: қағанды: шешем-өгейім қатұнды:көтерді: Тәңірі: Ел беруші: Тәңірі: Түрік: бүтін (халық): аты көсегесі: жоқ болмасын:дейін: /өзіміз: ол Тәңірі:/
26қаған: отыртған еді: нең ылдилы: бүтін (халық)қа: отырмадым: ішінде: ашсыз: тысында: тонсыз. жабы жабайы: бүтін (халық)та: үсті: отырдым: інім Күлтегін бірлесе: сөзге бекідіміз: әкеміз: атамыз: қаз /тұрғызған: бүтін (халық): аты көсегесі: жоқ болмасын:/
27дейін: Түрік: бүтін (халық): үшін: түн ұйықтамадым: күндіз: отырмадым: інім: Күлтегін бірлесе: екі шад: бірлесе: өлі жіті: қаз тұрғыздым: сонша қаз тұрғызып: біріккен: бүтін (халық)ты: от су қылмадым: /мен...жер сая /
28барды: бүтін (халық)ты: өлі жіті: жадаған: жалаңы: жаңа келді: бүтін (халық)ты: игі етейін: дейін: арғы қарай: Оғыз: бүтін (халық): таман: ілгері: Қытаң: Татабы: бүтін (халық): таман: бергі қарай: Табғач таман: ұлық сүңгі: екі жиырма: сүңгіледім: сүңгілестім:
29кері кейін: Тәңірі: жарылқай: құтым: бар үшін: үлесім: бар үшін: өлермен: бүтін (халық)ды: тірілте: жеткіздім: жалаң бүтін (халық)ды: тонды: шығай: бүтін (халық)ды: бай қылдым: аз бүтін (халық)ты: өңшең көп қылдым: ығыр Елдікте: қа /ғандықта: жетік қылдым: төрт бұрыштағы:/
30бүтін (халық)ды: көп: басып басымдылық қылдым: жаусыз қылдым: көп: маған: өңшең көп (қарайтын) еді: істі күшті: берер: бұнша: төре(лік)ті: қаз тұрғызып: Інім Күлтегін бірлесе: өзі сонша: қайтыс болды: әкем қаған: ұшқанда: Күлтегін: жеті /: жаста: қалды:/
31Ұмай тек: шешем-өгейім: қатұн: құтына: інім Күлтегін: ер атты болды (батыр ер атанды): алты жиырма (16): жасында: әкем қаған: Елін: төрелігін: сонша: қаз тұрғызды: Алты Чұб: Соғдақ таман: сүңгіледіміз: бұздымыз: Табғач: Он Тұтық: бес түмен: сүңгі келді: сүңгілестіміз:
32Күлтегін: жаяу: ұмтыла тиді: Он Тұтық: Йорчыны: жарақты: елуін тұтды: жарақтылар ды: қағанға: еншіледі: ол сүңгілі: сонда жоқ (етіп) қысдық: бір отыз (29): жасында: Чача: Сүнге: сүңгілестіміз: ең ілкі: Тадқыш Чұрдың: боз /атын мініп: тиді: ол ат сонда:/
33өлді: екінші: Ышбара Йамтар: боз атын: мініп: тиді: ол ат сонда: өлді: үшінші. Йегін Сіл: бектің: кежімді: торы ат: мініп: тиді: ол ат сонда: өлді: жарағында: желмесінде: жүз артық: оқ ұрды: жезіне:басына: бір ти/меді/
34тидік: Түрік:бектер: көп білерсіз: ол сүңгіні: сонда жоқ (етіп) қысдық: сонда кері кейін: Йер Байырқұ: Ұлық Еркін: жау болды: оны жаңа: Түргі Йарағұн: көлде: бұздымыз: Ұлық Еркін: азғана: ерін: тізіп: барды: Күлтегін:...
35жасында: Қырғыз таман: сүңгіледіміз: сүңгі: батар: қарды: сөгіп: Көгмен: Йышды: доғалай: жортып: Қырғыз: бүтін (халық)ды: қуа: бастық: қағанын: бірге: Сұңа Йышда: сүңгілестіміз: Күлтегін Байырқұдың: /ақ айғырын:/
36мініп: ұмтыла: тиді: бір ерін: оққа ұрды: екі ерін: қуып: шанышды: ол тигенде: Байырқұдың: ақ айғырын: ұршығын: сындырып: ұрды: Қырғыз: қағанды: өлтірдіміз: Елін: алдымыз: ол жылғы: Түргеш: ...
37доғалай: Ертіс өзенді: кеше: жорттымыз: Түргеш: бүтін (халық)ды: өкшелей: басдымыз: Түргеш: қаған: сүңгісі: Болчұда: отша: борша: келді: сүңгілестіміз: Күлтегін: басқы боз ат: мініп тиді: басқы боз ат: ...
38тұтысды: екеуін: өзі алысты: сонда жаңа: кіріп: Түргеш: қаған: бұйрықын: аз тұтұқты: елуін тұтды: қағанын сонда: өлтірдіміз: елін: алдымыз: Қара Түргеш: бүтін(халық): көп ішке енді: Ол бүтін (халық)ды: Табарда:/ қо.../
39Соғдақ: бүтін (халық): итерейін дейін: Йенчү (Інжу-Сырдария): өзенді: кеше: Темір Қапығқа: тие: сүңгіледіміз: Анда кері: Қара Түргеш: бүтін (халық): жау болды: Кеңерес таман: барды: біздің сүңгі: аты: тұрық: азығы: жоқ еді: жабайы кісі: ер...
40алып ер: бізге: тиген еді: сондағы өтерде: өкініп: Күлтегінді: аз ерін: ертіп: итердіміз: ұлық сүңгілес: сүңгілесдіміз. Алып Шалчы: ақ атын: мініп: тиді: Қара Түргеш: бүтін (халық)ды: сонда: өлтірді: алды:
1...бірлесе: Құшұ Тұтық: бірлесе: сүңгілестіміз: ерін: көп: өлтірді: үйін: барлығын: көп: келтірді: Күлтегін: жеті отыз (27): жасында: Қарлұқ: бүтін (халық): еріп барып: ерікті: жау болды: Тамағ Ыдұқ: басында: сүңгілестіміз:
2Күлтегін: ол сүңгілесте: отыз жасар еді: Алып Шалчы: ағын: мініп: ұмтыла: тиді: екі ерін: қуалай: шанышды: Қарлұқты өлтірдіміз: алдымыз: Аз бүтін (халық): жау болды: Қара көлде: сүңгілестіміз: Күлтегін: бір: қырық (31): жасар еді: Алып Шалчы: ағын:
3мініп: ұмтыла: тиді: Аз Елтеберді: тұтды: Аз бүтін (халық): сонда жоқ болды: Атам қаған: Елі: кеселдік: болғанында: Бұдұн: Елін екіге: болғанында: Ізгіл: бүтін(халық): бірлесе: сүңгілестіміз: Күлтегін: Алып Шалчы: ағын: мініп:
4/ұмтыла тиді:/ ол ат сонда: түсті: Ізгіл: бүтін (халық): өлді: Тоғыз Оғыз: бүтін (халық): кенді(өз): бүтін (халық)ым: еді: Тәңірі: жер: бұлғағаны: үшін: жау: болды: бір жылға: бес жолы: сүңгілестіміз. ең ілкі: Тоғұ балықта: сүңгілестіміз:
5Күлтегін: Азман ағын: мініп: ұмтыла: тиді: алты ерін: шанышды: Сүңгі /ты/сында: жетінші: ерді: қылыштады: екінші: Құшлыққада Едіз: бірлесе: сүңгілестіміз: Күлтегін: Аз қоңырын: мініп: ұмтыла: тиді: бір ерін: шанышды:
6тоғыз ерін иіре: тоқытты: бүтін (халық): сонда өлді: үшінші: Болчұда: Оғыз бірлесе: сүңгілестіміз: Күлтегін: Азман атын: мініп: тиді: шанышды: Ұчыш басында: сүңгілестіміз: Түрік:
7бүтін (халық): Адыр Қамыста: жабайы: болды: еді:үсті: келді: сүңгісін: Күлтегін: ығытып: Тоңра: бір уыс-ру: Алпауыт: он ерін. Тоңра тегін: жоқтауында: иіріп: өлтірдіміз: бесінші: Езгенті: Қадызда: Оғыз: бірлесе: сүңгілестіміз. Күлтегін: Аз қоңырын: мініп: тиді: екі ерді: шанышды: қалаға: бармады: ол сүңгі: сонда өлді: Мағы Қорған:қыстап: жазында: Оғыз қарай: сүңгі тасыттымыз (жібердік): Күлтегін: бек бастай: ақыттымыз: Оғыз жауы: орданы: басды: Күлтегін:
8өгейсіз ағын: мініп: тоғыз ерін: шанышды: орданы: бермеді: шешем-өгейім қатұн: ұласу: өгейлерім: енелерім: келінім: ханшайларым: бұнша тағы: тірісі: күң болар еді: өлікке: жортады: жолда: жата қалар: екен еді:
9Күлтегін: жоқ болса: көп: өлер: екен едік: Інім: Күлтегін: қайтыс болды: өзім: сағындым: көрер: көзім: көрмес-тей: білер: білігім: білмес-тей: болды: өзім сағындым: Шақты (ажалды) Тәңірі: жасайды: Кісі ұлы: көп: өлгелі: туған еді:
10сонша: сағындым: көзде(н): жас келсе: жас келгенше босап: көңілде (н): сықат: келсе зар (келгенше): тағыда: сағындым (еңіредім): қатты: сағындым: екі шад: ұласу: інішектерім: ұлым: бектерім: бүтін (халық)ым: көз қасы: жабайы (жаман): болғанша: деп: сағындым: жоқтаушы: сықтаушы: Қытаң: Татабы: бүтін (халық)ты: бастай:
11Ұдұр Сеңүн: келді. Табғач қағанда: Ісійе: Лікең: келді: Бір түмен жібегі: алтын күміс: керексіз сансыз "құрбандық" келтірді: Түпіт (Тибет): қағанда: Бүлүн: келді: кері: күн: батысдағы: Соғыд: Берчекер: Бұқарақ ұлыс: бүтін (халық)да: Інек Сеңүн: Оғұл Тархан: келді:
12Он Оқ: ұлым: Түргеш: қағанда: Мақрач: таңбашы: Оғыз: Білге: таңбашы: келді: Қырғыз: қағанда: Тардұш: Інанчұ: Чұр: келді: Барық: ітгүші (жонушы): бәдіз: жаратушы: бітіктас: ітгүші(жонушы): Табғач: қаған: чықаны(жиені) : Чең Сеңүн: келді:
13Күлтегін: қой: жылғы: жеті: жиырмаға: ұшды: тоғызыншы ай: жеті отызға: жоқтау: жосынын жасадық: барығын: бәдізін: бітіктасын: мешін жылғы: жетінші ай: жеті отызға: тұрғыздық: Күлтегін: өзі қырық: артық: жеті жасында: болған-ды: бас барығын: бұнша: бәдізшік: тұйғын: Елбетер: келтірті:
14бұнша: бітік: бітікдеуші: Күлтегін: аталығы: Йолұқтегін: бітіктедім(жаздым жиырма: күн: отырып: бұ тасқа: бұ тамға: көп: Йолұғ тегін: бітіктедім: жылар: ұлдарыңызда: тұйғындарыңызда: игіде: игі еттір: ұша бардыңыз: Тәңірі: тірі еткейінше:
15кері жақтан: ...еді: Інім Күлтегін: өлді... істі күшті: берген үшін: Түрік: Білге қаған: жоқтауына: інім Күлтегін: көзші(қараушы): отырғыз... Іненчү: Апа: Йарған: Тархан: атағын бердім:/...?/
1Тәңірiтек: Тәңірiде: болған: Түрiк: Бiлге: қаған: бұ шаққа: отырдым: сап сөзiмдi: түгел: есiт+иiл !: ұласу: iнiшектерім: ұлым: бiрiк(кен): оқ-уысым (руым): бүтін халқым: бергi (оң қол): шад апы+т [159] бектер: арғы (сол қол) тарха+т [160] : бұйрық: бектер: Отыз ...
2Тоғыз Оғыз: бектерi бүтін (халық): бұ сап сөзімді: игiлікпен: есiт !: қатты: тыңда !: ілгерi (алдыға): күн: тумысына (тоғысу): бергi (оң жақ ): күн: ортасына (қарай) керi қарай: күн: батысына: арғы (сол қол ) қарай: түн:ортасына (қарай): cонда: (осы) iшкі:бүтін (халық): көбі(қобы): маған: тобымен ерген: сонша: бүтін (халық):
3(қобы) көп: еттiм: ұласқанда: анық жоқ: Түрiк: қаған: Өтүкен: Йышында: отырса: Елде: мұң жоқ: ілгерi: Шаңтұң: жазығына тие: сүңгiледiм: Теңiзге: кiшiк: тимедiм: бергi (оң) қарай: Тоғыз: Ерсенке: тие: сүңгiледiм: Түпiтке: кiшiк: тимедiм: керi қарай: Йенчү (Iнжу) өзен(дi):
4кеше: Темiр Қапығқа: тие: сүңгiледiм: арғы қарай: Жер Байырқұ: жерiне: тие: сүңгiледiм: бұнша: жерге: тие: жорыттым: Өтүкен: Йышында: жақсы: иесi жоқ: екен: Ел тұтар: жер: Өтүкен: Йыш: екен: бұ жерде: отырып: Табғач:бүтін (халық)пен: бiрге (қатар):
5түзеттiм: алтын: күмiс: асыл:: мұңсыз (шексiз): сонша берер: Табғач: бүтін (халық)(+ның): сөз сабы: сүйкімді: жібегі: жұмсақ: екен: сүйкімді: сөз сабын: жұмсақ: жібегін: ырықтап (ерiтiп): ырық (ты): бүтін халықтың: сонша (көздiң) жауын алар: екен: көздiң жауын алып: қоңдықтап: кейiн: аңсыз бiлiктi: сонша үйірер: едi:
6игi: бiлiктi: кiсiні: игi: алып кiсiнi: жорытпас: екен: бiр кiсi жаңылса: оқ-уысты руы: бүтін (халық)ы: бесігіне: тие: ұқтырмас: екен: сүйкiмдi: сөзi: жұмсақ: жібегіне: арқаланып: өңшең: Түрiк: бүтін (халық): өлгендей: Түрiк: бүтін (халық): өлерсің: бергі (жаққа): Чұғай: Йыш: Түгелтен:
7жазық: қонайын: десе: Түрiк: бүтін (халық): өлермен болғанда: аңсыз: кiсi: сонша: босаңсытар: екен: жырақ болса: жабайы (жаман): жібек: берер: жақын: болса: игi (жақсы): жібек: берер: деп: сонша: босаңсытар: екен: білік: білмес: кісі: ол сап сөзді: алып: жақындап: барып: күллі өңшең кісі: өлдік:
8ол жерге қарай: барса: Түрік: бүтін (халық): өлерсің: Өтүкен: жер(інде): отырып: арқыш (керуен): тіркес: ірісең: не мұңын жоқ: Өтүкен: Йыш: отырса: мәңгі: Ел: тұта: отырушы едің: Түрік: бүтін (халық): тоқ таза болыпсың: аштық: тоқты(ты): ойланбассың: бір: тойса: аштық(ты): ойланбассың: соншалықтығын:
9үшін: игі еткен: қағанның: сөз сабын: алмадың: Жер-Сайұға: бардық: көп сонда: алқындық: арыдық: сонда: қалғаны: Жер-Сайұға көп: тұра: өлі: жорыта еттік: Тәнірі: жарылқадығын: үшін: өзім: құтым: бар үшін: қаған: отырдым: қаған: отырып:
10жоқ: шығай: бүтін (халық)ты: көп: құбылттым: шығай: бүтін (халық)ты: бай қылдым: неше бүтін (халық)ты: ұлғайта қылдым: айту бір ауыз бұ сап сөзімді: игі бар ғой: Түрік: бектер: бүтін (халық): бұны: естіңдер: Түрік бүтін (халық)н теріп: Ел тұтсақ оны: бұнда: ұрдым: жаңылып: өлерсің: және:
11бұнда: ұрдым: не ненің: сап сөзім: болса: мәңгі: тасқа: ұрдым: содан көре: біліңдер: Түрік енді: бүтін (халық): бектер: бұ өтерге: көруші:бектер ше: жаңылғандарың: мен: м/әңгі тасқа: ұрдым/ Табғач-қытай:қағанда: бәдізші: келтірдім: бәдіздеттім: менің: сөз саптауымды: сыйдырды:
12Табғач-қытай: қағанның: ішкі: бәдізшіcі: «ытып» қатысты: оларға: ажарлы барық: жараттырдым: ішіне: тысына: ажарлы: бәдіз: ұрғыздым: тас тоқытдым: көңілдегі сап-сөзімді: / ол тасқа ұрғыздым: Он оқ ұлыңа:/ ат аттарыңа: тие: көр(іп): білің(дер). мәңгі тас: тоқытдым:
13бұ ерді: жер: отқа: ер ерді жерде: болса екен: ерді жерде: мәңгі тас: тоқытдым: бітікледім (жаздым): оны көріп: сонша білің(дер): ол тасқа: /тоқытдым/: бұ бітік: бітікдеуші: аталығы: Йолығте/гін/:
14Күлтегіннің: алтынының: күмісінің: жібегінің: барлығының төр...мал қарасын: жоқтауым: тұяғы (жылқысы): ...бұ...бегім: тегін: жоғары: Тәңірі: ... тас: бітікледім: Йоллығтегін:...
1Бүтін халық...
2Бектер: бүтін халық:...
3...: Күлтегін: бі...
1Тәңірiтек: Тәңірi: жаратқан: Түрiк: Бiлге: қаған: сап-сөзім: ағайыным: Түрік: Біл/ге: қаған: бұ өтерге: отырдым:/ сонда: енді: ...тысы ер: Тоғыз Оғыз: екі Едіз кер күлік(атақты): бектерi бүтін (халық): ... ... Түрік: Тәңірі:...
2Үсті/нде/: қаған: отырдым: отырғанымда: өлерменші: сағынғаныма: Түрік: бектер: бүтін (халық): иіліп: сүйініп: тосырқаған: көзі: жоғары: көрді: бұл шаққа: өзім отырып: бұнша: ауыр төрелікті: төрт бұрыштағы: бүтін (халық)ды:... еттім: Үсті көк: Тәңірі: асты: нығыз (қоңыр): Жер: қылынғанында (жаралғанда): екі ара: кісі: ұлы: қылынды (жаралды):
3кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған. отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді: төрт: бұрыш: көп: жауы екен: сү(ңгілі) сүңгілеп: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ты: (көп: алды: көп басып басымдылық қылды:) бастылығын: жүгіндірді: тізелігін: /шөктірді: ілгері(алдыға): Қадырқан: Йышқа тие: кері/:
4Темір Қапығқа: тие: құндақтады(жайладым): екі ара(сы): ие русыз: Көк Түрік: жете сонша: отырар еді: білік(ті): қаған еді: алып қаған еді: бұйрығы: білікті еді екен: алып еді екен: бектер де: бүтін (халық) да: (түзу еді: сол: ) үшін: Елді: сонша тұтып: еді: Елді тұтып: (Төре/лікті/: етті: үсті сонша: қайтыс болды:)
5жоқтаушы: сықтаушы: өңірге (шығысқа): күн: тумысында: Бөкүлі: Шөлүк ел: Табғач-қытай: Түпіт: Апар Пұрым: [Қ]ырғыз: Үш Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: бұнша: бүтін (халық):келіп: сықтады: жоқтады: соншалықты: атақты (көлік) қаған еді: (сонда кері (кейін):інісі:) қаған: (болған екен: ) ұлы атаулы: қаған: болған екен: (сонда кері: інісі: атасындай: )
6қызмет етпеген еді: ұлы әкесіндей: қызмет етпеген еді: біліксіз: қаған: отырған екен: жабайы (жаман): қаған: отырған екен: бұйрығы: да: біліксіз болған екен: жабайы (жаман) болған екен: бектері: бүтін (халық)ы: түзусіз үшін: Табғач бүтін (халық): тепкісін: көрген: үшін: арбалғандығы: үшін: інілі: ( аталы:кектескені: үшін: бекті: бүтін (халық)ты:)
7жоныстырдығы: үшін: Түрік: бүтін (халық): ел еткен: Елін: ішін бұзып: итермеледі: қаған еткен: қағанын: жетелей: итерді: Табғач бүтін (халық)ына: бектік: ұрық ұлын: құл болды: сұлу қыз ұлын: күң болды: Түрік: бектер: Түрік: атын: итере: Табғачғы: бектер: Табғач: (атын: тұтып: Табғач: қағанға: көрді (бағынды):елу жыл:)
8ісін күшін: берді: ілгері: күн тумысында: Бөкүлі: қағанға: тие: сүңгілей: берді: кері қарай: Темір: Қапығқа: тие: сүңгілей: берді: Табғач: қағанға: Елін: төресін: ала берді: Түрік: қара: қамтылған: бүтін (халық): сонша деген екен: Елді: бүтін (халық) ( едім: Елім: енді қайсы: Кімге: Елді: қаз тұрғызамын: деп еді: )
9қағанды: бүтін (халық): едім: қағаным: қайсы: не қағанға: істі күшті: беремін: деп еді: сонша деп: Табғач қағанға: жау болды: жау болып: жеткені: жаратқанына: шыдадық: жаңа(дан): ішіне енді: бұнша: істі күшті: бергеннен бері: сақтанбады: Түрік: бүтін (халық): өлерменше: ұрығ асыратамын: деген еді: жоқ бола берді: үсті:
10Түрік: Тәңірісі: Түрік: Ұйық Жері: Суы: сонша деген екен: Түрік: бүтін (халық): жоқ: болмасын: дейін: бүтін (халық): болсын: дейін: Әкем: Елтеріс қағанды: Шешем-Өгейім: Елбілге қатұнды: Тәңірі: төбесінде: тұтып: жоғары: көтерді екен: ағам қаған: жеті: жиырма: ерін: тасалады: ( тасалай: жортты: дейін: күллісі естіп: балық(қала)дағы: таулады: таудағы: )
11інді: тіріліп: жетпіс ер: болған: Тәңірі: күш: берген: үшін: Ағам қаған: сүңгісі: бөрі тек: екен: жауы: қой тек: екен: ілгері: кері қарай: сүңгілеп: терген: құратқан: қамтылғаны: жеті жүз ер: болған: жеті жүз ер: болып: (елсіреген: қағансыраған: бүтін (халық)ты: күңденген: құлданған: бүтін (халық)ты: Түрік: төресін: ішін бүлдірген:: )
12Бүтін (халық)ты: атам үлкенім: төресінше: жаратқан: босаңсыған: Төлес: Тардұш: бүтін (халық)ты: сонда: етті: Йабғұны: Шадты: сонда берді: бергі: Табғач: бүтін (халық): жауы еді: арғы қарай: Баз қаған: Тоғұз: Оғыз бой-халық: жау: еді:(Қырғыз: Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: көп: жау: еді:әкем: қаған: бұнша:... қырық: артық:)
13жеті: жолы: сүңгіледі: жиырма: сүңгілес (соғыс): сүңгілесті: Тәңірі: жарылқадық үшін: Елдікті: елсіретті: қағандықты: қағансыратты: жауды: басып басымдылық қылды: тізелікті: шөктірді: бастықты: жүгіндірді: әкем: (қаған:...төре(лік)ті:қаз тұрғызып: ұша: барды: ) әкем: (қағанға: бастай: Баз қағанды: балбал: тікді:... )
14қаған: ұшқанда: өзім: сегіз жаста: қалдым: ол төрелікте: үстінде: атам қаған: отырды: отырып: Түрік: бүтін (халық)ты: жекеше (жақсы): еттім: жекеше: жетілдірді: шығайды: бай: қылды: азды: өңшең көп: қылды: атам қаған: отырғанда: өзім: тегін: ерікті... Тәңірі: жарылқады: еткен екен:
15төрт: жиырма (14): жасымға: Тардұш: бүтін (халық): үстіне: шад отырдым: атам қаған: бірлесе: ілгері: Йасыл өзен: Шантұң: жазыққа: тие: сүңгіледіміз: кері қарай: Темір: Қапығқа: тие: сүңгіледіміз: Көгмен: аса: Қырқыз: жеріне: тие: /сүңгіледіміз/ қамтылғаны: бес отыз (25): сүңгіледіміз: үш жиырма: сүңгілестіміз: Елдікті: елсіреттіміз: қағандықты: қағансыраттымыз: тізелікті:
16шөктірдіміз: бастықты: жүгіндірдіміз: Түргеш: қаған: Түрікміз: /бүтін (халық)мыз: еді: білмедіктен: үшін: бізге: жаңылғаны: жазықтанғаны: үшін: қағаны: өлді:бұйрығы: бектері: және: өлді: Он-оқ: бүтін (халық): бейнет?: көрді: әке (міз:атамыз:тұтқан: Жер Су: иесіз: болмасын: дейін: аз: бүтін (халық)ты: етті:...) ... барыс бек:
17еді: қаған атын: бұнда: біз бердік біз: сіңілім: ханшайым: бердік біз: үсті жазында: қағаны: өлді: бүтін (халық)ы: күң құл: болды: Көгмен: Жер су: иесіз: қалмасын: дейін: аз Қырғыз: бүтін (халық)ты: сонша: жаратып: келдіміз: ... ілгері: Қадырқан: Йышты: аса: бүтін (халық)ты: сонша: құндақтадымыз: сонша: еттік біз: кері қарай:
18Кеңү Тарбанға: тие: Түрік: бүтін (халық)ы: сонша: құндақтадымыз: сонша еттік біз: ол шақта (өтерге): құл: құлдық: болған: күң: күңдік: болған: еді: інісі: атасын: білмес: еді: ұлы: әкесін: білмес: еді: сонша: қаз тұрғызған: сонша: еткен: Еліміз: ( төре(лігі)міз: еді: Түрік: Оғыз: бектері:)бүтін (халық): естіңдер: Үсті Тәңірі: баспаса: Асты Жер: тілінбесе:
19Түрік: бүтін (халық): Елін: төрелігін: кім: артқызады: күшейтеді: Түрік: бүтін (халық): едіміз: өкін: көрінгенін(бағынған): үшін: игілік екен: қағанын: еді: барды: игі Еліңе: өзі жаңылды: жабайы (жаман): кекірттенді: жарақты: қайдан: келіп: жаяу ертеді: сүңгілі: қайдан: келіп: сүргілей ертеді: Ұйық Өтүкен: Йыш бүтін (халық): бардық: ілгері: барғанынша: бардық: кері қарай:
20барғанынша: бардық: барған: жерде: игіні: ол еді екен: қанын:өзенше: жүгірді (ақты): сүйегін: тауша: жатты: бектік: ұрық ұлың: құл болды: сұлу қыз ұлың: күң болды: ол білмедік үшін: жабайылығын (жамандығын): үшін: атам қаған: ұша барды: бастай: Қырғыз қағанды: (балбал:тікдім:) Түрік: бүтін (халық)ты: аты көсегесі: жоқ болмасын: дейін: әкем: қағанды:
21шешем-өгейім қатұнды: көтеруші: Тәңірі: Ел беруші: Тәңірі: Түрік: бүтін (халық): аты көсегесі: жоқ болмасын: дейін: өзіміз: ол Тәңірі: қаған: отыртған еді: нең ылдилы: бүтін (халық)қа: үстіне: отырмадым: ішінде: ашсыз: тысында: тонсыз.жабы жабайы: бүтін (халық)та: ( үсті: отырдым: інім Күл ) тегін екі шад: бірлесе:сөздестіміз: әкеміз:
22атамыз: қаз тұрғызған: бүтін (халық): аты көсегесі: жоқ болмасын: дейін: Түрік: бүтін (халық): үшін: түн ұйықтамадым: күндіз: отырмадым: інім: Күл/тегін/ бірлесе: өлі жіті: қаз тұрғыздым: сонша қаз тұрғызып: біріккен: бүтін (халық)ты: от су қылмадым: /мен... / Жер сайұ: барды: бүтін (халық)ты: өлі жіті: /жадаған: жалаңы: жаңа/
23келді: бүтін (халық)ты: игі етейін дейін: арғы қарай: Оғыз: бүтін (халық): таман: ілгері: Қытаң: Татабы: бүтін (халық) таман: бергі қарай: Табғач: таман: екі жиырма (12): сүңгіледім: / сүңгілес/ сүңгілестім (соғыс жасадым): сонда кері кейін: Тәңірі: жарылқадық: үшін: құтым: үлесім:бар үшін: өлермен: бүтін (халық)ты: тірілте: жеткіздім: жалаң бүтін (халық)ты: тонды: қылдым: шығай: бүтін (халық)ды: бай қылдым:
24аз бүтін (халық)ты: өңшең көп қылдым: ығыр: Елдікте: ығыр: қағандықта: жетік қылдым: төрт бұрыштағы: бүтін (халық)ды: көп басым қылдым: жаусыз: қылдым: көп: маған: күллі қарайтын еді: жеті жиырма (17): жасыма: Таңғыт: таман: сүңгіледім: Таңғыт: бүтін (халық)ты: бұздым: Ұлын: жұбайын: жылқысын: барлығын: сонда алдым: сегіз жиырма (18): жасыма: Алты Чұб...
25таман: сүңгіледім: бүтін (халық)ды: сонда бұздым: Табғач Он Тұтық: бес түмен: сүңгі келді: Ыдұқ: баста: сүңгілестіміз: Ол сүңгіні: сонда жоқ қылдым: жиырма: жасымда: Басмыл Ыдұқ ат: уыс-руым: бүтін (халық): еді: Керуен етпеді: дейін: сүңгіледім: Қ...ішке ендірдім: қалың үйге келтірдім: екі отыз (22): жасыма:Табғач:
26таман: сүңгіледім: Чача Сеңгүн: сегіз түмен: сүңгі бірлесе: сүңгілестім: сүңгісін: сонда: өлтірдім: алты отыз: жасыма: Чек бүтін (халық): Қырғыз: бірлесе: жау болды: Кем (өзен) кеше: сүңгіледім: Чек таман: сүңгіледім: Өрпенте: сүңгілесдіміз: сүңгісін: шанышдым: Аз...м... жеті: отыз (27): жасыма: Қырғыз: таман: сүңгіледім: сүңгі батар:
27қарды: сөгіп: Көгмен: Йышды: доғалай: жорып: Қырғыз: бүтін (халық)ты: ұтқылай (қуып): бастым: қағанын: бірлесе: Сұңға Йышда: сүңгілесдім: қағанын: өлтірдім.Елін: сонда алдым: ол жылғы: Түргеш: таман: Алтын Йышды: аса: Ертіс: өзенді: кеше: жорттым: Түргеш: бүтін (халық)ты: ұтқылай (қуып): басдым: Түргеш: қаған: сүңгісі: отша боранша: келді:
28Болчұда: сүңгілесдіміз: қағанның:йабғұсын: шадын: сонда өлтірдім: елін: сонда алдым: отыз жасыма: Бесбалық: таман: сүңгіледім: алты жолы сүңгілесдім:...сүңгісін: көп: өлтірдім: сонда: ішкі не: кісіден:... жоқ боладысы: еді:.кісі...ұққалы келді: басдым: Бесбалық: сол үшін: озды (ұтты): отыз артық:
29бір (31)жасыма: Қарлұқ: бүтін (халық): мұңсыз еріп: барып: ерікті: жау болды: Тамағ Ыдұқ: басында: сүңгілесдім: Қарлұқ: бүтін (халық)ды: өлтірдім: сонда алдым: ...дым: Басмыл: ...игі...Қарлұқ: бүтін (халық): теріліп: келді:...шанышдым: өлтірдім: Тоғыз Оғыз: менің: бүтін (халық)ым: еді: Тәңірі: Жер: бұрқағы: үшін: өті...?
30нақты: тигендері: үшін: жау болды: бір жылға: төрт: жолы: сүңгілесдім: ең ілкі: Тоғұ Балықда: сүңгілесдім: Тоғұла: өзенді: жүзді: кешіп: сүңгі келді: екінті: Антарғұда: сүңгілесдім: сүңгісін: шанышдым: үшінші: ... сүңгілесдім: Түрік: бүтін (халық): aдақ Қамышда: жабыраңқы (жаман):
31боларман еді үсті: жаныса: келуші: сүңгісін: ағыттым: көп өлді: сонда теріліп: сонда: Тоңыра: Йылпағұт: бір: уыс-руды: Тоңа: тегін: жоқтауын... иіре: тоқытдым: төртінші: Езгенті: Қадызда: сүңгілестім: сүңгісін сонда: шанышдым: жайпыраттым....барлығын...ма... Мағы Қорған: қыстауында: жұт: болды: жазында:
32Оғыз таман: сүңгіледім: ілкі сүңгі: тасып келген: еді. екінші сүңгі: үйінде: еді: Үш Оғыз: сүңгісі: баса: келді: жадау жаяу: жабыраңқы: болды: деп: алғалы: келді: сыңар: сүңгісі: үйін: барықын (барлығын): жұлғалы: барды: сыңар сүңгісі: сүңгілесгелі: келді: біз: аз едік: жабыраңқы (әлсіз): едік: Оғыз...жау... күш берген: үшін: сонда шанышдым:
33жеңдім: Тәңірі: жарылқадық: үшін. мен: қаз тұрғызған (иелік еткен): үшін:Түрік: бүтін (халық): ...ген екен: мен інілікпен: бұнша: бастап: қаз тұрғызбасам: Түрік: бүтін (халық): өлермен: еді: жоқ: боларман: еді: ...бектер: сақтанын: сонша білін: Оғыз бүтін (халық):... итермейін: дейін: сүңгіледім:
34үйін: барықын: бұздым: Оғыз бүтін (халық): Тоғыз Татар: бірлесе: теріліп: келді: Ағұда: екі ұлық: сүңгілестім: сүңгісін: бұздым: Елін: сонда алдым: Сонша қаз тұрғызып (иемденіп): ... Тәңірі жарылқадық: үшін: мен отыз артық: үш жасыма: ... жоқ еді: өтерлік: ...күш:
35жинаған: қаған: жаңылды: үсті: Тәңірі: Ыдұқ: Жер су: асты: қаған: құты: табаламады екен: Тоғыз: Оғыз: бүтін (халық): жерін: суын: итеріп: Табғачқа қарай: барды: Табғач: бүтін (халық): бұ жерде: келді: жинайын: дейін:... ...бүтін (халық)ды:
36жазықданды... бергі: Табғачда: аты көсегесі: жоқ болды: Бұ жерде: маған: қарасты болды: мен өзім: қаған: отырғандығым: үшін: Түрік: бүтін (халық)ды:... қылмадым:... жерде қаз тұрғызып: Ыды басында: теріліп: ж...
37...сүңгілестім: сүңгісін: шанышдым: ішіне енушісі: ішке енді: бүтін (халық): болды: өлуші: өлді: Селеңге: құйып жорытып: Қараған: қыстай: біз: барығын: сонда: бұздым: ...йышқа қарай: ақты: Ұйғыр Елбетер: жүздей ерін: ілгері...
38... Түрік: бүтін (халық): аш еді: Ол жылқыны: алып игіттім: отыз артық: төрт: жасыма: Оғыз: тежеп: Табғачқа қарай: кірді: өкініп: сүңгіледім: сұғын:...ұлын: жатынын: сонда алдым: екі Елтеберді: бүтін (халық): ...
39...татабы: бүтін (халық): Табғач қағанға: көрді: Жалбауы игі: сап-сөзі: өткір: келмес: дейін: жаяу сүңгіледім: бүтін (халық)ды: сонда бұздым: жыл...сүңгісі: теріліп: келді: Қадырқан: Йышда: құ...
40... ғанына: суға қарай: қонды: бергі: Қарлұқ: бүтін (халық) таман: сүңгіле: деп: Тұдұн: Йамтарды: итере барды: ... Елтебер: жоқ болды: Інісі: бір: кері ...
41... керуен: келмеді: оны: сонша тұтамын?: деп: сүңгіледім: кері қарай: екі үш кісілігін: тежеп барды: қара бүтін (халық): қағанды: келді деп: ... ат бердім: кіші атты:...
1...өңді: жоғары: сүңгі жортып: түнлі: күнлі: жеті: мерзім: сусыз: кештім: Чұрыққа: тиіп: жол... ...
2...Табғач: атты: сүңгісі: бір түмен: артық: жеті мың: сүңгіні: ілкі: күн: өлтірдім: жаяу: сүңгісін: екінші күн: көп... ...
3...: сүңгіледім: отыз артық: сегіз (38): жасыма: қысын: Қытаң таман: сүңгіледі...
4мен...өлтірдім: ұлын: жатынын: жылқысын: барылығын: ...
5бүтін (халық)...
7сүңгі... үшін:
8бердім: алып: ерді: балбал: қылып: бердім: елу: жасыма: Татабы: бүтін (халық): Қытаңда: айырыл...
9Ұқұғ Сеңгүн: басда: төрт: түмен: сүңгі келді: Түңкер: тауда: тиіп: тоқытдым: үш түмен: сүңгі...
10өлтірді: ұлық: ұлым: ауырлап: жоқ болса: Ұқұғ Сеңгүнді: балбал: тіге: бердім: мен: тоғыз: жиырма (19): жасыма: отырдым: тоғыз жиырма (19): жыл: қаған: отырдым: ел тұтдым: отыз артық: бір (31): жасыма: ...
11Түрікіме: бүтін (халық)ыма: жинай: сонша қаз тұрғызып: бердім: бұнша: қаз тұрғызып (иеленіп): әкем қаған: ит жыл: оныншы ай: алты отызқа: ұша барды: лағзын (доңыз): жыл: бірінші ай: жеті: отызға: жоқтауын: өткіздім: Бұқұғ Тұтұқ: ...
12әкесі: Лі Сүн: Тай Сеңгүн: бастап: бес жүз ері: келді: әсемдік?. ... алтын: күміс: керексіз /сансыз/: келтірді: жоқтау: жапырылып: келтіріп: тіге: берді: чынтан (ырғай, жұпар терек): ағаш: келтіріп: өз жарас...
13бұнша: бүтін (халық): шашын: құлағын: жаңауын (жағын): пісті (пышақтады): игі өзлек атын: қара: кісін: көк: тиынын?: сансыз: көп: құт...
14Тәңірiтек: Тәңірi: жаратқан: Түрiк: Бiлге: қаған: сап-сөзім: әкем: Түрік: Білге: /қаған:/ отырғанында: Түрік: ендігі: бектер. кейінгі: Тардұш: бектер: Күл Чұр: бастаған: Шад апыт: бектер: өңірге: Төлес: бектер: Апа Тархан....
15бастай: ұласу: Шад апыт: бектер: Бұйрық... Там/ғ/ан Тархан: Тұнйұқұқ: Бойла Баға Тархан: ұласу: Бұйрық: ... Іш Бұйрық: Себек Күл Еркін: бастай: ұласу: Бұйрық: бұнша: ендігі: бектер: әкем: ерекше: ...
16ерекше: ете мақтау... Түрік: бектердің: бүтін (халық)ын: ерекше: ете мақтау етті: ... әкем қаған: ...ша ауыр: тасын: жоқтауын: Түрік: бектер: бүтін (халық): ете: ...еді: өзіме: бұнша: ...
17...қаған: ...Йолықтегін: бітідім: бұнша: барықты: бәдізін: ұзұғ:... қаған: аталығы: Йолықтегін: мен: ай артық: төрт күн: отырып: бітікледім: бәдіздедім:
1Тәңірiтек: Тәңірiде: болған: Түрiк: Бiлге қаған: бұ шақта /өтерге/: отырдым: сап сөзiмдi: түгел: есiт !: ұласу: iнiшектерім: ұлым: бiрiк(кен): оқ-уысым (руым): бүтін / халқым/: бергi (оң қол): шад апы+т бектер: арғы (сол қол) тарха+т: бұйрық: бектер: Отыз ... Тоғыз Оғыз: бектерi бүтін (халық): бұ сап сөзімді: игi (ақылды): есiт !: қатты (көңілді): тыңда !: ілгерi (алдыға): күн:
2(тоғысу) тумысына: бергi (оң жақ ): күн: ортасына (қарай) керi қарай: күн: батысына: арғы(сол қол ) қарай: түн: ортасына (қарай): cонда: (осы) iшіндегі: бүтін халық: көбі(қобы): маған: тобымен өңшең ерген: сонша: бүтін- халық: (қобы) көп: еттiм: ұласқанда: анық жоқ: Түрiк: бүтін( халық): Өтүкен: Йышында: отырса: Елде: мұң жоқ: ілгерi: Шаңтұң: жазығына тие: сүңгiледiм: Теңiзге: кiшiк: тимедiм: бергi (оң жаққа) қарай: Тоғыз:
3Ерсенге: тие: сүңгiледiм: Түпiтке: кiшiк: тимедiм: керi қарай: йенчү (Iнжу) өзен(дi): кеше: Темiр Қапығқа: тие: сүңгiледiм: арғы қарай: Жер Байырқұ: жерiне: тие: сүңгiледiм: бұнша: жерге: тие: жорыттым: Өтүкен: Йышында: жеке: иесi жоқ: екен: Ел тұтар: жер: Өтүкен: Йыш: екен: бұ жерде: отырып: Табғач:бүтін (халық)мен: бiрге: түзеттiм: алтын: күмiс: аштыны:
4мата мұңсыз (шексiз): сонша берер: Табғач: бүтін (халық)(+тың): сөз сабы: сүйкімді: жібегі: жұмсақ: екен: сүйкімді: сөз сабын: жұмсақ: жібегін: ырықтап (ерiтiп): ырық(ты): бой халықты: сонша (көздiң) жауын алар: екен: көздiң жауын алып: қоңдықтап: кейiн: аңсыз бiлiктi: сонша үйірер: едi: игi: бiлiктi: кiсiні: игi: алып кiсiнi: жорытпас: екен: бiр кiсi жаңылса: оқ-уысты руы: бүтін (халық): бесігіне: тие: ұқтырмас:
5екен: сүйкiмдi: сөзi: жұмсақ: жібегіне: арқаланып: күллi: Түрiк: бүтін (халық): өлдiк: Түрiк: бүтін (халық): өлерсің: бергі (жаққа): Чұғай: Йыш: Түгелтен: жазық: қонайын: десе: Түрiк: бүтін (халық): өлермен болғсонда: аңсыз: кiсi: сонша: босаңсытар: екен: жырақ болса: жабайы: жібек: берер: жақын: болса: игi: жібек: берер: деп: сонша: босаңсытар: екен: білік:
6білмес: кісі: ол сап сөзді: алып: жақындап: барып: күллі кісі: өлдік: ол жерге қарай: барса: Түрік: бүтін (халық): өлерсің: Өтүкен: жер(інде): отырып: арқыш (керуен): тіркес: ірісең: не мұңын жоқ: Өтүкен: Йыш: отырса: мәңгі: Ел: тұта: отырушы едің: Түрік: бүтін (халық): тоқ таза болыпсың: аштық: тоқтық(ты): ойланбассың: бір: тойса: аштық(ты): ойланбассың: соншалықтығын: үшін: игі еткен: қағанның:
7сөз сабын: алмадың: жер-сайға: бардық: көп сонда: алқындық: арыдық: сонда: қалғаны: жер-сайға көп: тұра: өлі: жорыта етті: Тәнірі: жарылқадығын: үшін: өзім: құтым: бар үшін: қаған: отырдым: қаған: отырып: жоқ: шығай: бүтін (халық)ты: көп: құбылттым: шығай: бүтін (халық)ты: бай қылдым: неше бүтін (халық)ты: ұлғайта қылдым: айту бұ
8сап сөзімді: игі бар ғой: Түрік: бектер: бүтін (халық): бұны: естіңдер: Түрік бүтін (халық)н теріп: Ел тұтсақтың: бұнда: ұрдым: жаңылып: өлерсің: және: бұнда: ұрдым: не ненің: сап сөзім: болса: мәңгі: тасқа: ұрдым: оны көре: біліңдер: Түрік енді: бүтін (халық): бектер: бұ өтерге(шаққа): көруші: бектер ше: жаңылғандарсың: мен: м/әңгі тас: ұрдым/
9қаған: әкем қаған: отырғанында: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ды: бұнша: еттім: бұнша: жараттым: Тәңірі: жарылқадық: үшін: өзім: қаған: отырғанымда: төрт: бұрыштағы: еттім: жараттым:... қылдым: мен: Түргеш: қағанға: қызымды: бердім: ертіп: ұлық: төрелігін: алып бердім. Түрік...
10қызын: ертіп: ұлық төрелігін: ұлыма: алып бердім: Тү... ертіп: ұлық: төрелігін: алып бердім: ... өткізгенім... бастыны: жүгіндірдім: тізелікті: шөктірдім.Үсті: Тәңірі: асты: Жер: жарылқадық: үшін:
11көзі: көрмеген: құлағы: естімеген: бүтін (халық) ым: ілгері күн: тумысына: бергі жаққа: Таб...қа... кері... ары ... ...тын... өрелі ақ: күмісін: оюлы жібекті: матасын: егіншілік: қышқылдысын (арағын): өзлек: атын: айғырын:қара кісін: ...
12көк тиыннын: Түрікіме: бүтін (халқыма): қаз тұрғызып (иеленіп) бердім: ете бердім:... мұңсыз: қылдым: Үсті Тәңірі: ерікті... ..бүті (халық)...түмен...рін.... бүтін (халық)...
13..игі ет: бейнетленбе: толғатланба: отырдым: Түрік: бектер: Түрік бүті(халқым): ... ...бердім: ... тасты....қаз тұрғызып иеленіп: байлық: бұ қағанында: бектерін...Түрік...
14мені: игі: көргейсің:үйіңе: кіргейсің: мұңсыз болғайсың: ... кері кейін: Табғач-қытай: қағанда: бәдізші: келтірдім: ...сап-сөзімді сындырмады: ...ішкі: бәдізшіні: етті: әсем: тасты: барықты: жараттым: ішін: тысын: айшықты: барық: ұрғыздым: ...
15Он оқ: ұлына: жатыңа: тегі (дейін): мұны: көре: біліңдер: тас тоқытдым: ...жерде...
2Білге қаған:...
5тауда: сиын: десе:...
6сағынармын: әкем....
7тасын: өзім: қаған....
1Бiлге Тұнық-ұқ: мен өзiм: Табғач елiнде: қылындым (өмiр сүрдiм): Түрiк бүтін (халық): Табғачқа: тобымен ерген едi:
2Түрiк бүтін (халық): қанын болмайын(ша): Табғачда(н): ажыратылды: қанданды: қанын: қойып: Табғачқа: жанасып iшiне кiрдi: Тәңiрi: сонша деген екен: қан бердiм:
3қанын:қойып: iшiне ендiң: iшiне енгенi үшiн: Тәңiрi: өлімтік болдырған екен: Түрiк бүтін (халық): өлдi алқынды: жоқ болды: Түрiк: Есiр («ер тақты») бүтін (халық): жерiнде:
4бой (халық): қалмады: ой таста: қалғаны: шығып: жетi жүз болды: екi үлесi: атты едi: бiр үлесi: жаяу едi: жетi жүз: кiсiнi:
5артымнан ерткен: ұлығы: шад едiм: жиыл дедi: жиюшысы мен едiм: Бiлге Тұнық-ұқ: қағаным(а) ұқтырайын дедiм: сақтандым (ойландым): тұралау бұқалы: семiз бұқалы: ұзақ-жырақта:
6бiлсе: семiз бұқа: тұралау бұқа дей: бiлмес едi дей: сонша: сақтандым: сонда кейiн: Тәңірi бiлiк берген үшiн: өзiм ғана: қаған қысдым (көтердім, еттiм): Бiлге: Тұнық-ұқ: Бойла Баға Тархан:
7бiрлесе: Елтерiс қаған: болайын: бергi жаққа: Табғачды: өңiрге: Қытанды: арғы жаққа: Оғұзды: өңшең-ғана: өлтiрiлдi: бiлiктiсi: сапшысы мен ғана: едiм: Чұғай құздың: Қара Құмық: отырар: едiмiз:
8киік жей: қоян жей: отырған едіміз: бүтін -халық: бұғағы: тоқ еді: жауымыз: тегіс: үш оқ тек еді: біз: әлсіз жемтік: едіміз: сонша отырар ерікті: Оғұз: атынан: көрік -елші келді:
9көрiк-елші: сөзiнде: Тоғұз Оғұз:бүтін (халық): үстi: қаған: отырды: дер: Табғачқа қарай: Құны Сеңгүндi: итерген: Қытан қарай: Тоңра Семiк: итерген: сөз сонша итерген: аз ғана: Түрiк
10жорық жору едi: қағаны: алып едi: айғұшысы бiлiктi едi: ол екi кiсi: бар болса: есi көршi: Табғачты: өлермен етермiн: өңiрге Қытанды: өлермен етермiн: бiздiң Оғұзды:
11өлермен: етермiн: Табғач: бергi жақтан жөнелмек: Қытан: өң жақтан жөнелмек: мен арғы жақтан: тиейiн: Түрiк: Есiр (ер тақты)бүтін (халық): жерiнде: итере жортқызбай: ұшырады: ай: оқ(тай) қысайық:
12дедiмiз: ол сап-сөздi: есiтiп: түн: ұйықтағым келмедi: күндiз: отырғым келмедi: сонда өткізіп: қағаныма: өтiндiм: сонша өтiндiм: Табғач: Оғұз: Қытаң: бұ үшеуi: қапсырар(айқасып):
13қалқасы бiз: өз iшi: тысын: тұтып ұстаймыз: жұқа еткендi: топтаулы арзан едi: жiңiшке еткендi: үзуi: арзан: жұқа: қалын болса: топталуы ұлық: алып едi: жiңiшке
14жуан:болса: үзiк ету алып (күш) едi: өңiрге Қытаңда: бергi оң жаққа: Табғачда: керi батысқа: Құрұдында: арғы (сол қол ) жаққа: Оғұзда: екi үш мың: сүңгi әскерiмiз: келтiремiз: барымына: сонша: өтiндiм:
15қаған(ым:мен): өзiм: Бiлге Тұнықұқ: өтiндiк: өтiнiшiмiз: есiде бердi: көңiлiнше: ұйғарды: Көкүң өзен: жуық: Өтүкен: жайсаңға: ұйғарылдым: Iнiгек көлге: Туылада: Оғұз келдi:
16сүңгiлi(сұсты) әскерi: алты мың едi: бiз: екi мың: едiк: сүңгiлестiмiз: Тәңiрi жарылқады: жаңылдырдымыз: өзенге: түстi: жаңылған жолда: және: өлдi: көк: сонда өтер: Оғұз қаптай: келдi:
17келтіргінім -ақ: Түрiк: бүтін (халық)ын: Өтүкен жерiне: мен өзiм: Бiлге Тұнық-ұқ: Өтүкен: жерiн: қонғанға дейiн: естiп: бергi оң жақ: бүтін (халық) керi: арғы сол жақ: өңiрге: бүтін (халық) келдi:
18Екi мың едiмiз...болды: Түрiк: бүтін (халық): отырғалы: Түрiк: қаған отырғалы: Сантұн балыққа: Талұй өзенге: тиген жоқ едi: қағаныма: өтiнiп: сүңгiледiм:
19Сантұн балыққа: Талұй өзенге: тектедiм: үш отыз (23) балық: талқандалды: Ұсын Бұнтатұ (?): жұртында: жата қалар едi: Табғач-қытай қаған: жауымыз едi: Он Оқ қаған: жауымыз едi:
20артық: ...күш...болды: ол үш қаған: үндесiп: Алтын Йыс үстiне: қапсырам дептi: сонша үндесiп: өңiрге Түрiк: қағанға қарай: сүңгiлесемiз дептi: егер сүңгiлемесе: қашқақтаса етсе: ол бiздi:
21қағаны алып едi: айғұшысы-кеңесшiсi бiлiктi едi: қашқақтай етсе: өлтiрмешi: болмақ: үшеуi: қабысып: сүңгiлемесе: оны жоқ қысайық: деген: Түргеш: қаған сонша деген: менiң бүтін (халық)м: сонда бар: дедi:
22Түрiк: бүтін (халық) және: бұлғақтау ол деген: Оғұзды және: тарқақтау дедi: ол сап-сөзiн: естiп: түн жамылып: ұйықтағым келмес едi: отырғым: келмес едi: сонда: сақтандым:
23...: сү...дедiм: Көгмен: жолы: бiр едi: тұманды деп естiп: бұ жолын: жорытса: жартысы (төте) дедiм: ...жершi тiледiм: шөлдемес ерi: болдым:
24өзiм: аз жер...едi: бiр тұрақтау бар едi: оған барды: іңiр жатып: бiр атты барды деп: ол жолын: жорытса: ұтымды дедiм: сақтандым: қағаныма:
25өтiндiм: сүңгілі-әскер жорыттым: аттан: дедiм: Ақ терiмлiктi кешiп: ұраға қалдырдым: ат үстi: мен қарды: сөктiм: жоғары:ат жетелей жаяу: ағаш тұтып: ақтардым: өңiрге екi ер:
26жұқарғанша: етiп Ыбар басын: асдымыз: қыраттап түсдiмiз: он түнге: жантаймалы:Тоғ беруге: бардымыз: жершi: жер жаңылып: бауыздан(ыл)ды: мұң етiп: қаған: желiп ерттi:
27Ол су ...: ол су құлдырай: бардымыз: санаулы (рет) түсiре тоқтатамыз: тау: ықта: баурайлай ертемiз: күн де: түн де: желiп: бардымыз: Қырғызды: оққа басдымыз:
28...сүңгiлерiн: аштыдым (шайқастық): сұсты-әскері: ханы: терiлдi (жиналды): сүңгiлесдiмiз: шанышдымыз: ханын:өлтiрдiмiз: қағанға: Қырғыз: бүтін (халық):iшiне ендi (бағынды):
29Қырғызда: қайта жөнелдiк: Түргеш қағсонда: көрiк-елшi келдi: сабы сөзi осылай: өңден қағанға қарай: сүңгілі-әскер жорыталым дептi: жорымаса: бiздi: қағаны: алып едi: айғұшысы-кеңесшісі: бiлiк едi: қанша не болса:
30бiздi: өлермен өктем: деген: Түргеш: қағаны: аттанды дедi: Он оқ бүтін (халық): қалмай аттанды: деп: Табғач сүңгілі-әскерi: бар едi: ол сап-сөздi: естiп: қағаным: мен бек болып: түсейiн: дедi:
31қатын: жоқ болған едi: оны жоқтайын дедi: сүңгілі-әскер барсын: дедi: Алтын йышда: отырсын дедi: сүңгілі әскер басы: Iнел қаған: Тардұш шад: барсын: дедi: Бiлге Тұнық-ұққа: маған: айтты:
32Бұ cүңгілі-әскердi ерт дедi: қиындығын: көңiлiнше айт: мен саған не айтайын: дедi: келер болса: көрү: келер: келмес болса: ет жылы (?) сап-сөздi алып отыр: дедi: Алтын йышда: отырдымыз:
33Үш көрүг-елші кiсi: келдi: сап-сөзi: бiр: қағаны сүңгілі-әскерi аттанды: Он оқ сүңгілісі: қалмай: аттанды: дер: Йарыш жазықта: терiлiп жиналамыз дедi: ол сап-сөздi естiп: қағанға қарай: ол сап-сөздi: жөнелттiм: Қайтадан (?) сап-сөздi: және ...
34келдi: отырайын деп: желме?: қарауыл: игi: ұрықта: бастырма: дедiм: Бөгү қаған: маған қарай: сонша айтты: Апа Тарханға қарай: iшкi сап-сөздi: жөнелттi: Бiлге Тұнық-ұқ: анық ол: өз ол: аңдып...
35Сүңгілі-әскер жорытайық дегенi: оны маған: ол сап-сөздi естiп: сүңгілі жорыттым: Алтын йышты: жолсызын астым: Ертiс өзендi: кешусiз кештiмiз: түн қатып жүрдiмiз: Болчұға: таң ата: тидiмiз:
36Атты келтiрдi: сап-сөзi сондай: Йарыш жазықта: он түмен: сүңгілі-қол терiлдi:ол сап-сөздi естiп: бектер: ұғысып:
37қайтамыз: ар ұяты артық: дедi: мен сонша деген едiм: Мен:Бiлге Тұнық-ұқ: Алтын йышды: аса келдiмiз: Ертiс өзендi
38кеше келдiмiз: келмесi алып дедi: тулап шаршамады: Тәңірi Ұмай: Ұйық Жер су: басым бердi едi: неге: тежелеймiз: (қашқақтаймыз)
39өңшең көп дейiн: неге қорқармыз: аз дейiн: не бастырамыз: тием дедiм: тидiмiз: жойдымыз: екiншi күнi:
40өртше: қызу келдi: сүңгiлестiмiз: бiзден: екi: ұшы: сыңарша: артық едi: Тәңірi жарылқадық үшiн өңшең көп дейiн: бiз:
41қорықпадымыз: сүңгiлестiмiз: Тардұш: Шад: арасы: ұдайы (ұтыспен созыла) жеңдiмiз: қағанын: тұтдымыз: йабғұсын: шадын:
42сонда: өлтiрдi: елудей ер: тұтдымыз: ұлық түн: бүтін (халық)ның санай: жөнелттiмiз: ол сап-сөздi: естiп: Он оқ бектерi: бүтін (халық): көп
43келдi: жүгiндi(бас идi): келушi: бектерiн: бүтін (халық)ын: етiп жиып азша: бүтін (халық): қашпас едi: Он оқ сүңгілі-қолын: сү(ңгi)леттiм
44Бiз және: сүңгiледiмiз: оны ерттiмiз: Йенчү (Інжу) өзендi: кеше: Тiнсi ұлы: жатағыма: Мыңлық (Біңлік) екi тауды: қуалай:...
45Темiр Қапығқа: тие: ерттiмiз: сонда: қайтардымыз: Iнел қағанға: ...Ақрым: ? атаққа: Тәжiк: Тоқұрсын(Тоқарстан):
46сонда бiрiккен: Ас-оқ бастаған: Соғды: бүтін (халық): көп келдi: жүгiндi: ол күнде: тидi: Түрiк бүтін (халық): Темiр қапығқа: Тенсi ұлы:
47Тенсi ұлы: жатағыма тауға: тимес иесi жоқ едi: ол жерде: Мен Бiлге Тұнық-ұқ: тектеп апарғаным үшiн:
48сары алтын: өрпек -ақ күмiс: қыз әйел: нар түйе: мата сыйды мұңсыз: келтiрдi: Елтерiс қаған: Бiлге (қаған)...
49алптығы үшiн: Табғачқа: жетi: жиырма(13) сүңгiлесдiмiз: Іытанға: жетi сүңгiлесдiмiз Оғұзға: бес сүңгiлесдiмiз: сонда Айғұчы-кеңесшісі...
50және: мен: ғана өктем едiм: айғычысы-кеңесшісі: және: мен едiм: Елтерiс қағанға:... Түрiк Бегi қағанға: Түрiк Бiлге қағанға: ...
51Қапаған қаған: жетi отыз (23): жасқа:...сонда:...едi: түн ұдымады...
52күндiз: отырмады: қызыл қаным(д)ы: төктi: қара терiм: жүгiрттi: iсті күшті бердiм-ақ: ұзын желмек: және: итермек:
53Арқұр қарауылды: ұлық арттырдым: басынуға: жауды: келтiрдiм: қағанмен: сүңгiлестірдiмiз: Тәңірi жарылқай:
54Бұ Түрiк бүтін (халық)ына: жараулы жауды: желдiрмедiм: тулы (түгел) атты: жүгiрттiрмедiм: Елтерiс қаған: қаз тұрғызып (иелік етпесе)
55ұдайы мен де өзiм: қаз тұрғызбасам (иелік етпесем:): ел де: бүтін (халық) та: жоқ болар едi: қаз тұрғызып (иелік еткен)үшiн: ұдайы елім: қаз тұрғызғаным (иелік еткенім) үшін:
56Ел де: ел болды: бүтін (халық) та: бүтін (халық) болды: өзiм қария (күш-қарусыз) болдым: ұлық (жасты) болдым: неткен жердегi: қағандық: бүтін (халық)қа:
57Бөнтегі (?): бар болса: не мұңы: бар болар еді:
58Түрiк Бiлге қаған: елiне: бiтiтдiм: мен Бiлге Тұнық-ұқ:
59Елтеріс қаған: қаз тұрғызбаса (иелік етпесе): жас ері болса: мен өзім: Білге Тұнық-ұқ: қаз тұрғызбаса (иелік етпесе): мен жоқ
60Қапаған қаған: Түрiк Есiр (ер тақты) бүтін (халық): жерiнде Бой-ру болсын: бүтін (халық) болсын: кiсi болсын: иесi жоқ болған едi:
61Елтерiс қаған: Бiлге Тұнық-ұқ: қаз тұрғызған (иелік еткен) үшiн: Қапаған қаған: Түрiк Есiр (ер тақты) бүтін (халық): жорытқаны бұ:
62Түрiк Бiлге: қаған: Түрiк Есiр (ер тақты) бүтін (халық)ты: Оғұз бүтін (халық)ты: игілікте (артқыза): отырғызар:
1... үшін /Апа/ тархан Чықан Тұнұқ-ұқ: атағын: берген:
2...ғсонда: жеңдірген: Есбара Чықаң: Күлі Чұр: болған...
3.../қаған:/елінде: көтеріліп: игі маған: көрді: Ұлық Күлі Чұр: сегіз он: жасап: жоқ бол/ды/
4өжет жүйрік: боз ат еді: кежім б... алыбы ердені: сонша көсегесі артты: Түрік бүтін (халық)ға:...
5сағалдырықты ұлығын жаулатқанда /Күлі/Чұр ...шаншып: өлтіріп: ұлын: кісісін бұрыш...
6...елді тұтды: ... .еді: Күлі Чұр: Түрік бүтін (халық):...
7...қағанына еліне: ... біліктілігі үшін:алыбы: ердені: /үшін қаз тұрғызды /...ел...ч...
10....шанышды: Кечінде: түмен сүңгіге: сүңгілесті: Күлі Чұр ұмтыла тиіп:сүңгісін:
11...итерді... /Беш/балықда: төрт сүңгілес: сүңгілестікде: Күлі Чұр ұмтыла тиіп сүңгісін:бұлғақтай:
12... /Таб/ғачқа: бұнша сүңгілесіп: алыбы: ердені үшін көсегесі: бұнша тұтды:
1... ұлын:/бұдұ/нын: орнат... ...
2...Күлі Чұр: тардұш: бүтін (халық)ды: итере басқара отырды:
3.../қадам?/: ер жарақ: өжет жүйрігін: мініп /ұмтыла тиіп/: үш ерін: шаншды: ...сүңгілескенде: Күлі Чұр: өжет жүйрік жирен ат мініп:
4...сонда: кері: барып: Йенчү (Інжу): өзенді: кеше: Темір қапығқа: Тежікке: тие:сүңгілескенде:қаз тұрғызды (иеленді): Тоғыз Оғызға: жеті сүңгілес:сүңгілесті:
5...а: түгеді: Қытаң: Татабы:.../тие/: сүңгілескенде: бес сүңгілес: сүңгілескенде: Күлі Чұр: сонша: біліктісі: сөз саптауышысы:еді: алыбы бүгесі: еді:
6....Күлі Чұр: жеті жасында: жирен: өлтірді: /тоғыз жасында/: азулы: доңыз: өлтірді: Қарлұқ: жаулағанда: Тезде (өзен): сүңгілескенде:
7....сонда: кейін Қарлұққа: және: сүңгілескенде: Еділ ағын мініп: ұмтыла тиіп: шаншы итеріп: топтай: інді: жаңа: ағытып:
8...сүңгілі сүреледі: Қарлұқты: кешіп жапыра: шаншды: Қарлұқ: таман:...ғалы: барып: Aз ерін: жаңа: мініп: сүңгісі: келді: Қарлұқ: аттанды:сонша сүңгісін:
9.../Қар/лұқ: жирен: ертеулі /өрелі/: арқасын: сындыра ұрды: Қарлұқ: осыны тұрып: ......Елтебер: өзі келді: Есір: Еркін: ұлы: Йеген Чұр: келді:
10.../ерін/: шанышғалы: сүңгіледі: сүңгілесіп: сүңгісін: шанышды: елін алды: ұлын: кісісін: бұлғанды: Есбара: Білге Күлі Чұр:
11...ке: көмек болған: өтер: үлесі: сонша:болған екен: жауға: жалғыз (жаңғыз): ұмтыла тиіп: ұмтыла кіріп: үсті қысқа қайтыс болды:
12...қаған: інісі:Ел Чұр: тегін: келіп: ұласу: төрт тегін:келіп: Есбара: Білге Күлі Чұрды: жоқтатты: бәдізін: бәдіздетті: орнатты:
13...ін: бұ...м: қаз тұрғызды: артық: жылқысын игітті:
1...тегін: келді: /Тардұш/: ...Чұрдың: ұлы: Йеген Чұр: келді:
2...ін: үшін: бұнша: қаптай: жоқтады: Ебізтер бітідім:
3...қа: білмес: білігін: білдіргенше: өткенше (өткенше):бұнша: бітік: бітідім.
1Текеш Күл Тұдұн інісі
2жүгінер (табынар) күні бәдіздедім
3 Азғаназ ер: әсем (құрметпен): бәдіздеген
1Күл Тұдұн: інісі Алтын Тамған Тархан жоқтауын күтті(+к)
2үшін айырылдық орнатқаным үлесі (ұялы) туыстық
3екен qalïma? екі
6айырылғанынша сағынар едіміз айырлыстың
2айырылған үлесіме...бердім
1Тұн Йеген Еркін
2Тұн Білге Құтлық...
3Елтеріс қағанға /қой/ жыл үшінші ай жетіге
5тоқытдым жаздым жырағырақ-та жоқтайын
6өкініші сүйінісі бар болғаны
1Тәңірікен ханшайым: Йеген Бұтұр Еркін екі жылға күн ...? жаңа Күл тархан атағы игі ер ерікті... жартас ақ игі болсын
2Б...бітікші жаздым: жартасқа Тәңірікен: құтты болсын
3Қ...құлшық құтты ер арасы болсын бәдіздедім
1 ... / сезіктен!/ бәдізіңізді бұнша қаз тұрғыза (иелік ете) бер...
3ған...
4көтерілді Ұйғыр ханым тұтып ұстаған:... к /тау/ықжыл...
5... әкем: жасы тие ұшды:ұлы: йабғұм: қаған болды:
7Тәңірі: қылынғанында (жаратылғанда):Ұйғыр қаған: отырған:Бөкү Ұлық қаған
8отырған:мың ? (оның): Елі үш жүз жыл: Ел тұтқан:сөйтіп: бүтін (халық)ы:барды:
9ған: Бұзұқ басының өте:Ұчұз Көл:ге:аттысын: түгей (түгел) барған:
10ды: Беріл: Қадыр: Қашыр: сонда барған:ол бүтін (халық)ым: Кеңгересде
11Табғачқа:өштешкен еді:Ұйғыр:қағанн жыл:отырған:жетпіс:жыл екен
12...Табғачқа: басым көрсеткен (бейбіт еткен)Ұйғыр қаған тоқ отырған:жетпіс жыл екен:
13.де Тәңіріде ... Ұйғыр қаған: отырған:
14/қаған /еді: қаған ... екен:сонда айрықша: қайсарлы қаған екен:
15үшін Отыз: /Татар/... ... Ел: тұтды:сөйтіп: жасы тиді:
16Тәңіріде болған:/Ел Етміш Білге: қа/ғаным: отырды:Ел тұтды:
17... білгісі үшін:өңірге: күн тумысындағы бүтін (халық):...
20...Қасыр Қорық: Құнты чыт (құрылыс) тікті:ордасын жаратты жайлады ...
21Елсірер ?: ілгері: Құнты: білгісін: бітігін бұ: ұрды:бұ жаратты:
22... Тоғыз бұйрық ... ұйғарылған (ұйысқан?): Тай ...
1Ер атым Білге Чұр ерденім ...
2... қ ден ата ағы ерден
1Ұйғұр: жерін де: Йағлақар: хан: ата: келдім:
2Қырғыз: ұлы: Бойла: Құтлық: Йарған:
3мен: Құтлық: Баға: Тархан:Өге: Бұйрығы: мен:
4көсегем (атағым): сұраушым:күн: тумысына: батысына:
5тиді: бай: бар: едім:үйірім: он: жылқым: сансыз: еді:
6інім: жеті:ұрпақ: үш:қызым: үш: еді:үйлендірдім: ұлдарымды:
8жиенімді: аталығымды: көрдім:енді: өлдім...
9ұланым: ерлікте ымыраласым (досым)сонша: бол:ханға: атанып: қатай (қайғырма)!:
3...кү (л) та(рхан)...
4...тегін...ұр.қ...
5...он...нша...бұ...бұй...
5жиырма: үйдің: он үлесім: келіп: үгітіп: толық (таңбаларын) тоқыды (жартасқа қашады):
Уюк-Тарлақ (Е-1)  6 рет кездеседi
1Атым: Ел Тұғұн: Тұтұқ: мен: Тәңірі. Елім:е: елшісі: едім: алты: бау (ру): бүтін (халық):ге: [бек: едім:]
2Иесіз (қалған): Еліме: ханшайыма:ұлыма: бүтін (халық)ыма:иесіз/дер/: +іме: алтпыс: жасымда:
Уюк-Аржан (Е-2)  6 рет кездеседi
1Ер атым: Айашқа ?: мен:
2Қышқыш: ер ерлігім: қоныстас -ағайын
3ер ерлігім(ді): үйім: қоныстас -ағайын
5жақыным ұрпағым: ажырастымыз:
Уюк-туран (е-3)  16 рет кездеседi
1Құзда: ханшайым: өзекте: ұлым: жетім: иесізіме: жетім: бөгеле алмадым: айырылдым:нағашым: немере ағайыным: жетім: айырылдым:
2Алтындық: қорамсақты: белімде: байладым: Тәңірі Елім:ге: бөгеле алмадым: иесізіме: жетім:
3Өчен: Күлік Тіріг: мен: Тәңірі Елім:де: ауқатты: мен:
4үш жетпіс (63): жасымға: айырылдым: Өгүк қатұн: жеріме: айырылдым:
5Тәңірі: Еліме: Қазғақым: ұлым: Ен Оз: ұлым: алты мың: жылқым:
6Ағайыным: Төлбері: қара: бүтін (халық): Күлік: немере ағайыным: иесізіме:Елшім ер: Өгүш ер: Оғұлан ер: күйеулерім: қыз: келіндерім: бөгеле алмадым:
Барық I (е-5)  5 рет кездеседi
1Ер ерлігім тоғыз Тадбұз ерлігімді ... қоныстас -руым \?\
2Өз Йеген Алып Тұран алты уыс (ру) бүтін (халық)да ...? жиырма алты еліме қаныма айырылдым
Барық II (е-6)  4 рет кездеседi
1Күні Терек:үш жасымда:әкесіз:болдым
3мұңсыз:ерде: мен: еді
4құздағы: ханшайымға: айырылдым: үлкеніме
Барық III (е-7)  3 рет кездеседi
1Бача Саңұн: ұлы: Күлік Чұр
3Тәңірідегі күнге жердегі: еліме бөгеле алмадым:
4Құзда: ханшайымға: өзекте: ұлымға: айырылдым
Елегест I (е-10)  26 рет кездеседi
1құзда: ханшайым: иесізіме:жетім: өзекте: ұлым: айырылдым: жетім:
2жүз ер: немере ағайыным: ұйғарымы: үшін: жүз ерін: елу өзгізді тиді:
3Көк Тәңіріде: күн ай иесіз еді: иесізіме айырылдым:
5Күртел хан ал Ұрұң алтындық қорамсақ: иілген садақ белімде байладым: тоғыз сегіз он жасымда:
6Ұрұң Күлік Тоқ: Бөгү Терікіне: әкем: бек ерлігі үшін: бірлесе барды:
7қара: бүтін (халық)ым: қатайындар: ел төресі: кетті: жетім: иесіз елім: ағайыным:
8Елім: бақытында: Сүңгілі болған: ерлерді итергенім жоқ: Іш біліктілікте: бергенімде: сегіз: ер: сүрдім:
9Елім: ұтысына бір қыл...
10мұң: маған: мың ат еді: өлдім: жетім: иесізіме жылқын тағы:
12Немере ағайыныма: нағашыма: айырылдым: Жетім: қара: бүтін (халық)ыма айырылдым: жетім: мен:
Бегре (е-11)  17 рет кездеседi
1Төр Апа: ішкі ордалық мен бес жиырма (15) жаста алындым
2ханшайым мұңды айырылдым: иесізіме: күн ай езілдім
3үш ұлым: айырылдым: жетім: бөгеле алмадым: қатайындар
4бес жиырма жасымда (15) Табғач-қытай ханға бардым ер ерлігім
5үшін алып алтын күмісті: өркешті түйе елде (қолда) кісі олжаладым
8бүтін (халық)ым нағашым немере ағайыным айырылдым бөгеле алмадым
9Елім ханым бөгеле алмадым жасым жет жетпіс езілдім
11антты досым антсыз да игі жарым-есім айырылдым
12сегіз адырлы (керегелі) бар мүлкім үш тулы жылқы түгел жырақтандым
13сонда бөгеле алмадым жетім ақ үрпегімді қара малымды езілдім
Чаа-қол I (е-13)  14 рет кездеседi
1Ағам: үш немере ағайыным еліме: табындым:Елшісі (өгей) шешем: табындым:Немере ағайыным: табындым: ер ерлігім
2Немере ағайыным: айырылдым: Құзда: ханшайым: айырылдым:Сегіз ұрағым: айырылдым:
3Ер ерлігім еліме табындым:Тәңірі еліме: игі: немере ағайыным: айырылдым:
4әкем: ҮЧСІ Білге Чігшү: әкеңе: табындым:бүтін (халық)ым:
5Мұнда Чігшү ...мәңгі...еді...?
Означенное (е-25)  11 рет кездеседi
1Ханшайым: немере ағайыным айырылдым:мұңды ...
3елім ханым: иесізіме: айырылдым:алтын қорамсақ айырылдым
5Ел Ынанчы ел...
6ханыңыз: өрлернемере ағайындығыңыз қарғар: өз...
7жоқтауым: сонша еді айырылдым
Оя (е-27)  4 рет кездеседi
2Құзда: ханшайым:...
4Кісі: қаз тұрғыздым (иелендім)
7Бағам(руым):бүтін(халық)ыма: айырылд...
8Ер мәң:гісі: бұ екен
Алтын көл (е-28)  21 рет кездеседi
3Ұғымымыз Ұмай:Бегіміз: біз ұйысқан:алып: ер: өзін: алты қыла алмадың:жүйрік ат өзін: үш қыла алмадың:жетім: ізінше: көзінше: айырылдым:шешіліп: ?...едім мен
4Ер ерімчін: інім әкем: ұйысқан: үшін:мәңгімді: тіге берді:
6Алтын Шұн ойы: киігі: артып тасып атушы Өге Барыс: айырылып барды: жетім
7Он ай: еліктірді: өгей шешем: келтірді:Еліме: ерлігім үшін: ...
8Елім: өкінішіне: қалын: жауға: қайымықпай: дейін: айырылдым: жетім: ер ерлігі
9інізге: әкеңізге: інген жүкті: іліп түсіріңіз:
Уйбат I (е-30)  12 рет кездеседi
1ерлігі үшін ту берген
2ерлігі үшін елінде Қара ханға барып
4Он: іні інісі: тоғыз ұлы: бар үшін
5Чабыш Тұн тархан: мәңгісін тіге бердім
Уйбат III (е-32)  29 рет кездеседi
1Елім...гн: тоғыз.....тізгін...атын: ерді...
3...іш үлкенім: ажырандым:
4...бір жасымда: атама: ажырандым: атсыз:
5Ұрпағы басы едім: Ынанчұ едім:
6...алты: жасымда: әкесіз хансырадым: білінбеген: іш үлкенім: жетім: ажырандым: бажалыққа: іш үлкеніме: әкесіз едім: ...еді
7Елімге: әкеме: бөгеле алмадым: ... еріме: ініме: үлкеніме: ымырам шешейім: к...
8Ерлігім үшін:...
9қара: бүтін (халық): ...: өз: ұлым: бөгеле алмадым:
10Тарқан: Шеңгүн: ...бөгеле алмады: Бұдұнына
11Ел чұр: еліне: ...ерлігіміз: үшін: Жоқтады:
13Ерлігі үшін: ...тоғыз: ерді: ерген ер: алып: ө...тіріп: ө...ер алты едім бегім:
14Ер ерлігі үшін: ...жоқтады: құлы: алып тұтса: күш: іш үлкенім
15Жауда...бітікші...көп: бүтін (халық): тігер: білер: еді
Тес (е-37)  4 рет кездеседi
1Қара Өрге мен ...
2Мен...
3Түрік т..т..р.. Ченші мен бічіг
Кемчік-чырғақ (е-41)  18 рет кездеседi
2Тұңғыштарым: ер атын жоқ үшін: жеті: бұрыңғы: досым: тысқа қарай: жіберілді:
3Ер атым: Йола: мен: ер ерлігім құздағы иесізім: бауырлас немере ағайыным: иесізім:
4Бұрыңғы: аттарым: кісінедім: Баға: мен ер: алты жүз таңбалы ат
5САЙ ДАГ: сары: алтыным: ...жібек: ...ер: тоным
6Ағсағ тоным
7Ер ерлігім: ДЕГІ: әпекем ...(ана?)...:... жер алдым
8Бас асқан барлығым:Жас аша тұяқты: жылқы:Иесізіме бой: ...?
9Ел ішкі ордаға: иілтсем: Ершен: анық: әйелім Сеңрам: ханда: ..? Хан Ерегие?
10Сегіз: жетпіс: жасымда: өлдім: иесізіме: ағама: алтпыс ат: міндім:
11Ез Езіл ұрығы қабан: ұрығы: арттыруға алдым
Бай-бұлын I (е-42)  19 рет кездеседi
1Ер атым Өз Тоғды ұланым иесіз үйшігім айырылдық
2Ерлігі үшін Ынал анта шықтым: иесіз: Екүнік?: ерлігім басы: үшін ел ерлігі
3Немере ағайыным ерді: еңірей жоқтадың: игі тыс: шешейім өгейіміз: мәңгі: жеріңізде: бөгеле...
6Үш Арғұ жорыдым: есіткенім: ажырандым: бөгелелмадым: /оны шешейім .../
7 Жүз ер немере ағайыным: иесізіме: мың ер бүтін (халық)ыма: иесізіме: ақ ық? атты: бүтін (халық)ым: игі тасың
8Иесіз жерім: Ұйық жерім: иесіз: иесіз үлкенім: әкем. Күн ай иесіз: Ана Ештегүн жерім: ен білгір...
1бүтін (халық)ыма: ұлыма: әйеліме:
3Ер ерлігім үшін: сүңгілі ер...: ұр: айырылдым:
4Ханым алып үшін: бір ерді. Үт (от?) бірге:
5Бұл хан: екі елу жасы: иесізіме:
2Қа...ғда: Йағычы (мерген) мен: Тез Киікде: алып мен:Тәңірі еліме: Тұшым: (?) тоғыз ер: өлтірдім:
3Елім ханым: иесізіме: бөгеле алмадым:Күн ай: иесіз: жетім:
4Немере ағайыным: нағашым:жетім: айырылдым: иесізіме:жүз Күмүл: бүтін (халық)ым: жетім: айырылдым:
5Ер ерлішім:інде: Егсекүм: жоқ: Қырық: жасымда: айырылдым:
6Арслан Күлік: Тіріг: ұлы мен:Күлік Тұғұн мен
Көжелік-қобы (е-45)  9 рет кездеседi
1Ұлан атым: Чұбұ Іш: Ынал: ...те: атым: Шөмүл Өге:
4ел: ұстадым: бүтін (халық): бастадым:тыс: жауды: жауладым: иледім:
5бір: жетпіс: жасымда:Көк: Тәңіріде: күнге: езілдім: иесізіме:
6Көрсі Йамда: елім: иесізіме:жерім: суым: иесізіме:құзда: ханшайым: тұл: қалды: иесізіме:
7нағашым:немере ағайыным: иесізіме: үлым қызыма: үрпек ағым: қарам: иесіз: жүз: елу еріме:иесізіме:
10...елім иесіз еді: жүз Күмүл: бүтін (халық)ым: иесіз еді: ...
Теле (е-46)  3 рет кездеседi
1Елім: иесізіме: құзда: ханшайыма:иесізіме:
2Өгүне: Тұтұқ: ер ерлігім: үшін: еліме: тұтдым:
Абақан (е-48)  23 рет кездеседi
1Ерлікті: елінде: бөгеле алмады Төлес алып: Тұтық: ісіне: бөгеле алмады:Игі: Теркін: иесіз: жетім шығай
2Төлес білге Тұтық бек:Aлты жиырма (16): жаста: алған:Ханшайымыңыз: бөгеле алмады: бек үлкенім
3Жеті ұрпақ ұлы: -ыңызға: бөгелмедік:әкем: Ү құсша: мұңды: түсірмек: едіңіз: мұңға: тура: мәңгі тікермен: жетім
4Тоғдай: тырнаңыз: артсын:Құстаушы: Білге Тұтық: жоқ:артсын:Алып Көкшін: отыра қалды
5Іш жер: елге: артсын:Атшы:алып Тұтық жоқ: ЙҰШҚАДЫң: елге азман атты өгіз ат: ЙАНАҚ: жетім
6Тоғыз: елу жаста: тоғыз алпыс ер өлтірген:Ер басы он: өлтірді: білге жетім
7Ерлігі бар үшін әкесінде:Көсегесі тұтық: атқа мінген:Иесіз: ер басы: шығай
8...ерді...бар...тіге бердіміз: кісінде игі тігер біз
9Ерде: артық: ерлігі үшін: бар үшін:Мәңгі: тіге бердім:Жеті: ұрпақ бар үшін: тіге берңізі
Бай-бұлын II (е-49)  11 рет кездеседi
1Ер ерлігім: екі: елу: Тұшым: жауда: ұтқылау: ерді: өлтірдім: иесіне:
2Ер атым: Қабашті-ық: Ынал: Өге: мен: Жетпіс: жасымда:
3Иесізіме: жүз: немере ағайыным: алты: бүтін (халық)ыма: иесізіме: айырылдым:
4Алты: Бағ (бау -руым) бүтін (халық)ым: күштілігін үшін: кіре (керуен) елде тасын: мұңда: етті
Туваның үшінші (е-51)  6 рет кездеседi
1Ер атым: Көк Тірік: мен: иесізіме: немере ағайыныма: иесіз: ұланыма (ұлыма): үй атама: айырылдым:
2Елім ханым: иесізіме: ер ерлігім: тоғыз: оғыдым (ру) адым: жерім: иесіз:
4Үйім Ағарын: алты ер Балбарым (?)
Елегест III (е-53)  6 рет кездеседi
1Көк Тәңіріде болды Кер Ұлқаныр туған екен
2Елімде: бес Ақта: тектедім:Ер ерлігім үшін
3Бек Тархан Өге Тіріг мен Иесіз елім әкеме: бөгеле алмадым:
Кербис-бары (е-59)  15 рет кездеседi
1Ер атым: Күлік Йеген: әкем: бүтін (халық): бектігін: Өге...
2Жеті: отыз (27): жасыма: елім: үшін: Тоғыз Татар
3Иесізіме: бүтін (халық)ыма: құзда: ханшайыма: бөгеле алмадым:
4Үш: ұланымның: ұлғайтып: үлгердім:
5Ұрпақ(ер): немере туысым: үш Күнім:Қыз: немере туысым: үш Йенчү/м/:
6Қалың: немере туысыма:бөгеле алмадым: Жетім: нағашым: әкелі
9Ел ері үшін: үш: шығай...
Суглуг-адыр-аксы (е-61)  3 рет кездеседi
1Елім ханыма: иесізіме
2Құзда нағашым: иесізіме
3Көпек: оташы: мен
Шанчы 3 (е-152)  8 рет кездеседi
1Өз елін: жеті: көрді:Елім жұмысына: жорытып:Бес елге: тидім: ерлігім: үшін
2Ен Елік Чұр: ыныначұ алып тархан: аташым: айырылдымыз: иесізіме
4Бүтін (халқыма): иесізіме
Қара-бұлын I (е-65)  3 рет кездеседi
1Ер атым Айдақ : ханшайымға ер ат...
2Иесіз: жүз: ынал: туысым:
3Иесіз: игі жақындық: таш? иесіз.
1Алып Баға: ұлы мен
2Қара: Барыс Ынанчұ: Чікші: мен: жетім. Иесізіме
3Тоғыз он (90) жасымда: айырылдым: жетім. иесізіме:...
1Елу ұлан: ұрпақ.иесізім: Жүз: Көмүл: бүтін (халық)ым: Немере ағайыным: айырылдым:...
E-68. Оң қырындағы 3-мәтін  1 рет кездеседi
1.иесізіме: құзда: ханшайыма:...
2мың: жылқым: он төрт:
2Жасымда (64): айырылдым. өкініш:
7Жалғыз: жортып: тоғыз: тегінд:
8...үшін:
11.сіз: Тұтұғ: тас бүтін (халық)ға: қайда
12...ш: ұлым: жүз ер: немере ағайыным:..
18...: білік көсеге үшін:
1Ұйғыр хан: елін алғандада: Азықлық Тұңыз тек: Тіріг бек: иесіз:
2Мұң мұңда айырылдыңыз: шығай: қырық ерді: хансыз қылды:
3Ер: мұңын: жйладыңыз: бөгелмедік:бек Еркім бек:
1Ұз ата үлкенім...
5Ұз ата үлкенім...
1... төкім Күнкүм: Өзүк
1... ер атым Ұдұн иесіз
2қатыны енесі сонда тұл қалған
3Інілері Қара Барыс, Оғұл Барыс
4өзі сонда Ешінке
1Отыз ұлан садақшылар үшін ел иірілді
3Алты туысқан басы жер екі сіңілін алыстағын
5Қара Чұр иесіз өзге туыстарынан айрылған
6Атасы аты Тоған ұлы аты Қара Чұр
1Атын сиырын ол итере ...
1+ылған иесіз
2Атты ерді иесіз Оғлан Чұр ұласу қалған
4ұлан Сағчық айыр+
5...қалған
1... қатұн иесіз
1Бөртіл иесіз сенің Өзүге қ...
2...? Ынал тіледік өкініштілік ...
3Отыз ұлан садақшым
4Ұланымыз иесіз Өзүге
1Құтлық Өзүнчі иесіз Өзүге
2Құтлық ұланын Ұлатық
2Ынал Ағұш аталығы
3Отыз ұлан садақшысы
4Жау аты Қыйаған
2... айырылған ...
1Ер атым Сағұнақ
4...м онда ілгергі ер атым Сағұнақ
5Ер атым Сағұнақ жер жарысқанымыз
7Ер атым Сағұнақ жарысқаным
8жарысқанымыз
9жарысқанымыз
1Тәңірде болған: Ел Ет/міш: Білге қаған: б...//... Төлес...
2Өтүкен Елі: Өгүреш Елі: екі ара: отырған: суы: Селеңге: еді: сонда: ел... //......болған еді: бар еді:...
3...су...сонда.қалғаны: бүтін (халық): Он Ұйғыр Тоғыз Оғыз: үсті: жүз жыл: отырып:... ... Орхон өзен:...
4Түрік...чақ: елу (он?) жыл: отырған: Түрік Елінде: алты: отыз (26)жасымда:... берді: сонда: бойла....
5тағы:...: Тоғыз Оғыз бүтін (халық)ымды: итере қопсытты: алдым әкем: Күл /Білге қаған/...
6сүңгі (әскер)жорытты: өзімді өңірге: мыңның: басы: етті: Кейре (өзен)де: өңден: жанысып келгенде: ... қойлық: тоқтық:.....
7Ішке енгізіп: жаңа жорыттым Кейре: басында үш Біркүде: хан сүңгісін (әскерін)://бірлесе қатыстым: сонда: ...
8еді Қара Құм: асқан: Көгерде: Көмір тауда: Йар өзенде: Үш Ту /лы/: Түрік бүтін(халық):...
9Озмыш Тегін: хан болған: қой жылға: жорыттым: екінші: сүңгілес (соғыс):... /алтыншы///ай алты жаңасына тоқытдым:...
10тұтдым: қатұнын: сонда: алдым: Түрік бүтін (халық): сонда: осылай: жоқ болды сонда кейін://тауық: жылға: ... бүтін (халық):...
11Үш Қарлұқ: жабайы (жаман)асып тежей барды: кері Он Оққа: кірді: до//ңыз жылға:...Тай Білге Тұтұқды:...
12Йабғұ атанды сонда: кейін: ағайыным: қаған: ұшды: қара бүтін (халық): қылын?//тышқан жылға... ...дым:
13тұтдым: ...бірлесе:...сонда: Бөкегүкде: жеттім: кеше жарық: батар: еркінмен: сүңгілестім (соғыстым): сонда: шанышдым: күн: /аттырып?:/ түн /өшкілей өшіріліп?/: Бөкүгүкде: Сегіз Оғыз: Тоғыз Татар: қалмады: екі жанаса: күн туысына: сүңгілестім: құлым күңім: бүтін (халық)ды: Тәңірі:
14жер: билік: берді: шанышдым: жазықты атты... Тәңірі: ұстай берді: қара: иілген: бүтін (халық)ты жоқ қылмадым: үйін барықын жылқысын: жұлмадым: қиындық айттым: тұрақты құтым: өз бүтін (халық)ым: дедім: сөйтіп: келсін дедім: қозып бардым: келмеді: тағы:
15едім: Бұрғұда жеттім: төртінші ай: тоғыз жаңасына: сүңгілестім: шанышдым: жылқысын: барлығын: қызын: әйел -құтанын: келтірдім: бесінші ай: ұтқылай келді:Сегіз Оғыз: Тоғыз татар: қалмады: келді: Селең+геден: Йылұн: -қол: бірден: сыңар: Шып басына: тие: шерік (жауынгер) итердім:
16Керүгді: Шақышты: Шып басы: көре: келді: алты ұшы: Селеңгеге тие: шерік - (жауынгер) итерді: бесінші ай тоғыз: отызға: сүңгілес: тім: сонда шанышдым: Селеңгеге: сыға шанышдым: жазаладым: өңшең көбі: Селеңге: қозып: барды: мен: Селеңге: кеше: ұтқылай: жорттым: сүңгілесте: тұтып: он ер (батыр) жібердім:
17Тай Білге: Тұтық: жабайын (жаман): үшін: бір екі атты: үшін: қара: бүтін(халық)ым: өлдің: жеттің: жаңа іші өлмеші: жетпесі: сен дедім: игі (жетерінше): істі: күшті: бергей: дедім: екі ай күттім: келмеді: сегізінші ай: бір жаңасы: сүңгі жорытайын: дедім: ту: тасушы тасқыр: ерікті:
18Желме: ері: келді: жауы:келер: деді: жаудың басы: жорып: келді: сегізінші ай: екі жаңасы: Чығылтар: көлде: қарсы кезіге: сүңгілестім: сонда: шанышдым: сонда: ұтқылай: жорытттым: ол ай: бес жиырмасына: Кейре: басы Үш Біркүде: Татар:ірлесе: ақты: тоқытдым: сыңары: бүтін (халық):
19ішке енді: сыңары: бүтін (халық): ... кірді: сонда: жаңа: түстім Өтүкен: Йышыны: қыстадым: жаудан: босана: босана алдым: екі ұлыма: Йабығу: Шад ат -(атақ)бердім: Тардұш: Төлес: бүтін (халық)қа: бердім: сөйтіп: барыс: жылға: Чек таман:жорыттым: екінші ай төрт: жиырмасына: Кемде:
20ұрыстым: ол ай ... сонда: Тез басында: Қашар кері жақтан: орданы: сонда: еттірдім: чыт (құрылыс)? сонда: тоқытдым: жаз сонда: жағаластырдым: білгенімнен: бітігімнен сонда: жараттырдым: сөйтіп: ол жыл: күзден ілгері: жорыттым: Татарды: жапырдым: қоян: жылы:
21бесінші айға: тие... ...қа:... //ңүз: басы: сонда: Ұйғыр Жер: кейінде: Айбас: Тоқыш: белесінде: сонда жайладым: орданы сонда: жаратттырдым: чыт (құрылыс) сонда: тоқытдым: мың жылдық: түмен күндік: бітігімді: білігімді: сонда: жазық (бекем)тасқа:
22жараттырдым: тол......//...жаулай... келген:өрен ақ бекті: қара құлықты: сол отырған: Қырғыз таман: (батыр) ер жіберді: Сіз тасындар: Чекті тасытыңдар: деген: мен тасиын: деген: Көр Бұдқа ықта:
23қапсырамыз деген: Өтүкен:... деген:...сүңгі жорыттым:... ...Тұтық: басын: Чек таман: үйіне итердім: Есі жер таман: Аз ер (батыр) итердім: көр дедім: Қырғыз ханы: Көгмен: жерінде:
24... ...екен: желкелеуші Ес: жеріне: итедім (жібердім): желкелеуші: менің ер сонда басқан: атылу тұтқан: ханына:...
25...ер келді: Қарлық: Есіне: келмелдік деді: ерлерін: Қарлық...Ертіс өзенді: Арқар басы тұсы: сонда: Ер Қамыш Алтын жанай салмен кештім: бір жиырманшы ай: сегіз жиырмаға...жолықтым: Болчұ өзенде: Үш Қарлықты:
26сонда: жеңдім: сонда: жаңа түстім: Чек бүтін (халық)ты: мыңдығым сүрте: келді: ...Тез басы: чытымды (құрылыс): жайладым: жағасын (шетін)сонда жағаластырдым: Чек бүтін (халық)қа: Тұтық бердім: Ыс Барыс: Тархат: сонда: соншалықты болдым: ...сонда: ер келді. Қазлұқ көлде:...
27...көрді: жауы...еріп: қуалай келді: бес жиырмаға... Тайғұн: көлде: терілдім (жиналдым): тілші ерді: сонда: жібердім...Қара: Йотлұқты: кешіп: келтірді: Мен қуалай (ұтқылай) жорыттым:... ...болды: Қарлық...
28...ер жіберген... деген: ішкі: біз бұлыңғырлатайын: деген: тысындан:...//...деген: Басмыл: жаулатып: үйіме қарай: барды: соны ішке енгізбедім: тысында: Үш қарлық: Үш Ұйық т... Өтүкенде: мен:...
29...сонда:...алтыншы ай: бір отызға: сүңгілестім сонда: шанышдым: Ічүйді кешіп: //...тура шанышдым сонда: өткен: Түргеш: Қарлықты: тауарын алып: үйін: жолдап барып үйіме: түсдім: ... ...
30жауы бол... ...п жерін таман бардыжоғары жоғарладың: сегізінші ай: мен қуалай (ұтқылай) жорыттым үйіміді ер: Есігүнте: Йола: көлде: құтым: сонда: едім: ... ...
31Басмылға қарай:...ай бір отызға Қарлықты... Йоғра Йарышда: сүңгісін: сонда шанышдым үйі: он күн өңірге үркіп барған сонда: жаңа: жортып: түстім... ... ... ...
32Бір жиырманшы...шанышдым ...бүтін (халыққа) //кірдім: Ірелүнте: Талықымда: жеттім: ?: Қытайдағы: Оғыз: Түрік: тасыған: сонда: қатысып: сонда бектер... ...
33Менің сүңгім (әскерім) үш... ...// бес жүз кежімлік жаяу бір екі қаруланып келді: күңім: құлым: бүтін (халықты): Тәңірі: Жер сонда: айқай берді: сонда шанышдым: ... ...
34Сонда бүтін (халық) ішіне енді:... ...Қарлық таман тежей кірді: срнда жаңа: түсіп: Орқұн: қалалық жайылымда: Ел ордасын сонда: ордалай еттім: ... ...
35... ...бір жиырма ай жиырмаға: Қара: Бұлақ өңірден: Сұқақ жолы: сонда: Чігіл Тұтық: ... ...
36... ...тұ әмір кешірі:... ...шанышдым: Қарлық Басмыл:... ... теріліп (жиналып)... ... ...
37келді:...Қарлық:... ... ...сегізінші ай: үш жаңасы: жорыттым: ... Қарлық тірегі барып: Түргешке: кірді: жаңа түсіп:
38Оныншы ай: жаңасы:... ... ...үш... ... түсдім сонда жағасына (шетіне)қарай: Басмыл: Қарлық: жоқ болды: қой жылға:
39...жайладым... ...Табғач-Қытай ханы... тежей берген:...ұлын: қойдым: ...бүтін (халық)... жеңдім сонда отырып: үйіне: жібердім: құт жаратқан: туын:
40Үйім кен:... ...бүтін халық құт:... үйіме екінші ай алты жаңасы: түсдім: тауық жылға:... ... берді:...жоқ еткен: сөйтіп: келді екі қызын:
41...берді:... ... ...сөзіне жазаламайын дедім: жаңылмайын: деді: жақсы игі: болды:...Соғдық: Табғач -қытай Селеңгеде: Байбалық жасауды (бұйрықты) бердім:
42... туын...қапсыра: келді:... ...бір отызға... ... -ға сонда шанышдым: Йарыш Ағұлық: арасы Йатұқ: басында арасы:
43...түмен...шанышқа жерде:...... екінші ай: алты жиырмаға: Үш тулық:
44Түрік... ... ... сонда: қаты: жиені: Өз Білге: Бөні
45... ... ... ...мың жылқы қалған түмен қой қалған
46... ... ...ған аты...білмес... ...барша: түгесіп: Тезге
47... ... бектің мен:... бұнша бітікті (жазуды) біт...
48...түстім: ...сүңгі басы мен: ...мың жылқы түмен: қойды: мен... шанышдым:
1Тәңіріде: болған: Ел Етміш Білге: қаған: Ел Білге: қатұн: Қаған: атын: Қатұн: атын атанып: Өтүкен кейінгі (батыс) ұшында: Тез басында: орданы......(чыт құрылыс) сонда жараттырдым: барыс жылғы жылан жылғы: екі жыл
2жайладым: ұлу жылғы: Өтүкен: ортасын: Шөңгүз басында: Ұйық басында кейінінде: жайладым: Орданы: бұнда: жаратдым: Чыт бұнда тоқытдым: Мың жылдық: түмен күндік.Бітігімді белгімді бұнда:
3жазық тасқа: жаратдым: Тұғыр: тасқа тоқытдым: Үсті Көк Тәңірі жарылқағаны: үшін: Асты нығыз қоңыр жер: кие бергені: үшін: Елімді: төрелігімді иелендім: өңірге күн тумысындағы: бүтін(халық): кейін ай тумысындағы: бүтін(халық):
4төрт бұрыштағы бүтін (халық): күш берер жауым: бөлек жоқ болды: екі аралығы жылуым (жылы қонысым)ат жайлауым: Сегіз Селеңгі: Орхон Туыл:Себен: Телдү: Қараға: Бұрұғұ: ол жерімді суымды қонар көшермін:
5жайладым: Өтүкен: қойнауы кейінгі ұшы Тез басы өңірден Қанұй: Күнүй: біз екі аралығы қыстауым Өтүкен жері: Оңғы Тархан сүңгілері жау: бүтін (халық)қа...бері қарай ұшы: Алтын: Йыш: кейінгі ұщы: Көгмен: ілгері ұшы Көлүн
6Тәңірде: болған: Ел Етміш Білге әкем: Ішкі: бүтін (халық)ты: алтпыс Бұйрық басы Ынанчұ Баға тархан Ұлық Бұйрық Тоғыз: болған: Білге: Тай Сеңгүн... тұ...Бес жүз басы Күн Оңғы: Өз Ынанчұ: бес жүз: басы: Ұлық Өз Ынанчұ
7Ұрыңғы: жүз: басы: Ұлық ҰрыңғыТөлес бектері ұлы: мың басы Төлес Күлік Ерді: Тардұш бектері ұлы мың басы Тардұш Күлік: Ерді: Ышбара бес мың ер: басы Алып Ышбара Сеңгүн Йағлақар
8.........ған тоғыз жүз ер: басы:Тойхан: Ұлық Тархан Бұқұғ мыңға...
9...бүтін (халық)ы мыңға қағанАтачық бүтін (халық)ы мыңға
10Тәңірім әкем:......қан атты Чіксі ақұншы: Алып Білге...қан...Оғыз бүтін (халық)Алты жүз Сөңгүт Бір түмен бүтін (халық)қазтұрғызды (иеленді)
11Тәңірі әкем: аттысы Тоғыз Татар...бұйрық.../Сөңгүт мың/ бүтін(халық)ы тидім:бұ жазарда: әкеме: Торғақ басына...Атачық Бегчекер Чігісі бірлесе Баға тархан үш жүз Торғақ тұрды:
12Тәңірім әкем: ұлы... Білге..тасы...ісін...бұйрық Азсып Тай Сеңгүн бүтін(халық)ы: Тоңыра бұйрық...басы: Үш Қарлық бұнша: бүтін (халық): Йабғұ: бүтін(халық)ы:
13Тәңірім/әкем: ұлы/...Ұдырған...басы Сеңгүн:бүтін (халық)ты: Тоғыз Байырқұ:...басы Басмыл: Тоғыз Татар: бұнша: бүтін(халық):Чад: бүтін (халық)ты:
14...сонда тиді: бұны жаратқаныма...Құтлық Тархан... бүтін(халық)ты атын: жолын: жауымда: Алұм: Чісі екі:йа... Құтлық Білге:Сеңгүн Ұршы Құтлық: Тархан Сеңгүн: ол екі жорық
15...жарылқады: Байырқұ: Тардұш: Білге Тархан:...Құтлық: Йағмач: Табғач: Соғдақ басы: Білге Сеңгүн Озұл Шеңіркен
16......Йоллұқ қаған/Торыйан қаған?/ Бұмын қаған:үш қаған отырған: екі жүз жыл отырған:
17......барды: Ұчұз (?) екі атысын түгей барған:Қадар Қасар Беді Берсел: Ай Таз: Оғыз
18............әкем: үлкенім:сегіз он жыл отырған:Өтүкен Елі: Өгүрес Елі: екі аралығы: Орхон: өзенде:
19............жыл отырғанда...жыл болған:атым (бас) үсті: көк Тәңірі:асты: нығыз Жер: жаңа
20............атандым: сегіз отыз жасыма(28): жылан жылы: Түрік Елінде бұрқыраттым: сонда арттырдым(көтердім):
21.........аттысын жанасты мыңға......жорыттым: Озмыш Тегін Ұдырғанда: жорытты: деді: оны алсын деді: сонда жеңдім хан... сонда жоқ болды: Түрік бүтін (халық)ты сонда ішке енгіздім: сонда
22............Көмір тауда Йар өзенде үш тулы Түрік бүтін (халық)қа сонда: жетінші ай: төрт жиырмаға
23............сонда: жеңдім әкем: алдым: сонда жоқ болды: Түрік бүтін (халық)ды сонда: ішке енгіздім: сонда жаңа
24.........Озмыш тегін хан болды:қой жылы: хорыттым:
25екінші.........мешін жылға жорыттым...сүңгілестім сонда шанышдым ханын сонда
26......тұтдым.........атыстым......Ел атанған тауық жылға: жорыттым жыл ...бесінші ай: үш жиырмаға: шауып кеттік
27сүңгілесті...ішке енгізіп Игдірбөлек......мен сондакейінгі...ит жылға Үш Қарлұқ: жабайы (жаман)сақтанып: Тезге барды: кері Он Оққа
28Кірді: сонда...... /Үш Қарлұқ/доңыз жылға/Тоғыз Татар/...Тоғыз бұйрық Бес Сөңгүтқара бүтін (халық): Торыйан:әкем ханға: өтінді: ата үлкен аты
29бар деді...сонда: Йабғұа/тады/...сондакейінгі: тышқан жылға/Есінсіз/ де күш: қарабүтін (халық)...ған: Есінсізде:күш: қара су екен: қара бүтін(халық). Торыйан қаған
30атады Тәңірде: болған: Ел Етміш: Білге қаған: атады: Ел Білге қатұн: атады: қаған: атанып: қатұн атанып: Өтүкен: ортасында: кейінгінің ордасын: бұнда еттім (жасаттым):
1(Бұ) Тәңірікен
3+т болған ал+
6(+ған...)
4...екені...
6ілгері: күн: тумысқа...
8...кері: күн: батысқа...
10...? баранч...
2...Тәңірі: ден...
5...төрелігін: жай...
8...ордасында:...
11...қамтылған...
12...сонда...
13...ранч...
4...тағы: біз: он...
7...қорқынышты: жаңа: ынычлық (нанымдылық)...
8...екі: айырыл..қиынсыздығын...
10...асын: ішкісін: маған...
1Ақұнчы
3өңірді (шығысты): атпен ытып (ыдырата тарқата)
4еттім: кейінді (батысты)
8болды: нығыз
11тектемес (аталмайтын): болды
1Бұны: жаратуыма бөге (берік) тұтам
2Ел Беслік ханшайымның
3Ал ? Қарлұқ: тұл тонын
4жинап: тұл тонын алды
5Үсті /Тәңірге/ асты жерге: жүгінерім бар еді: жаңылғаным жоқ: Басмылды: бүтін-халықты
1Үнемі жылын (жұбан) ел жұрты Йеген Чұр Екі-ара(+нікі)
Mainz 167 (T I D x 20) A беті  2 рет кездеседi
2... : қан : қаған : ...
Mainz 169a (A-беті)  2 рет кездеседi
1және : ...
3күні...
Mainz 169b (A-беті)  2 рет кездеседi
2... ісгінте : анча...
Mainz 169b (B-беті)  1 рет кездеседi
2...ғ:ол:анұғұ
Mainz 169d (B-беті)  2 рет кездеседi
1...арұ ені...
2...ын бірі...
"Қара қату" қазақшасы  4 рет кездеседi
1ханша: аты Үкекүн ұшты (Ханшайм аты - Үкекүн. Ол қайтыс болды)
"Бага ойгор" қазақшасы  3 рет кездеседi
1Атын да, тонын да ала қашып, иілді (жеңілді)
«Их бичигт» қазақшасы  3 рет кездеседi
1Қан Боз ақұнчы он башы бітідім
"Дэл уул" I қазақшасы.  6 рет кездеседi
1тәңрi ханым (ием) игi (киелi) өтүкен (сiзге) мұңым жоқ
2елу ербасы ет­-алық (мен) үш ай алып (мергендiкпен)
3алпыс құлан өлтiрдiм
"Дэл уул" II қазақшасы.  2 рет кездеседi
3тәңрiм сен игi
4(т)ас ұйа...нр
1Тен Cимін (Тәңірі ұлы, яғни Қытай императоры)! Ертелі-кешке алтын тақтың үстінде отырып қуанармын. Сонша біліңдер: игі ол!
2Ала атты жол Тәңірімін! Ертелі-кешке жүрермін. Басқа екі айлық кісі ұлына кезікті (соғысыпты). Кісі қорықты. Қорықпа депті. Құт беремін депті. Сонша біліңдер: игі ол!
3Алтын қанатты қыран қара құспын. Тәнім түсі дағы түгеспейді. Теңізде жатып таңдағанымды ұстап мен, сүйгенімді жермін. Соншалықты күштімін. Сонша біліңдер: игі ол.
4Ақшыл боз түсті сұңқар құспын мен. Чынтан ағаш үстіне отырып қуанармын мен. Сонша біліңдер.
5Бек ер жылқы үйіріне барыпты. Ақ биесі құлындаған. Алтын тұяқты айғыр жарағай. Түйесіне барыпты. Ақшыл боз інген боталаған. Алтын мұрындықты бура жарағай. Үйіне қарай келген екен. Үшінші ханшайым ұл тауыпты. Бектікке жарағай дер. Мықты бек екен. Онысы игі ол!
6Аюлы доңызды (екеуі) өткел үстінде кезіккен (соғысқан) екен. Аюдың қарыны жарылған. Доңыздың азуы сынған дер. Сонша біліңдер: жаман ол!
7Ер асығыс келер, игі сап-сөз ала келер дер. Сонша біліңдер: игі ол!
8Алтын басты жыланмын. Алтын құрсағымды қылышпен кескенде өзім жұлындым. Жұлынған басым үйде дер. Сонша біліңдер: жаман ол!
9Ұлық үй өртенді. Түбіне дейін қалмады. Төбе қабатына дейін күйді дер. Сонша біліңдер! Жаман ол!
10Есінеген барыспын. Қамыс арасында басым сонша алып менің. Ерден мен. Сонша біліңдер!
11Сары атты сап-сөзшісі, бос атты елшісі игі сап-сөз ертіп келер дер. Сонша біліңдер! Жаман игі ол!
12Ер аңға барған екен. Тауда қам-бақсылық жасаған екен. Тәңіріде ерік дер. Сонша біліңдер! Жаман ол!
13Тәңірілік қарт жұртта қалған екен. Майлы қамыс (қасық?) тапқанда майлана тірілген екен. Өлімнен озыпты дер. Сонша біліңдер!
14Құзғынды ағашқа апарыпты (байлапты). Қатты ма, бос па дер! Сонша біліңдер!
15Үстінде тұман тұрды, астында тозаң тұрды. Құс балапаны ұшып азды (жаңылды), киік төлі жүгіріп азды (жаңылды), кісі ұлы жорытып азды (жаңылды). Және Тәңірі құтында үшінші жылда барлығы есен түгел көрісіпті. Барлығы қуанып сүйініпті. Сонша біліңдер! Игі ол!
16Тұралау ат семіріпті. Жерін сүйіп жоғары барыпты. Басқа жерде ұры кезігіп ұстап мініпті. Жалына жонына дейін жараланған қамшыға салғанда тұрар дер. Сонша біліңдер! Жаман ол!
17Мініс ат өңір (шығыс) жерде арып шаршап қалыпты. Тәңірі күшінен тау үсті жол су көріп, орман үсті жасыл от (шөп) көріп жорытып барып су ішіп өлімнен құртылыпты дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
18Кереге үй іші не тек ол? Түндігі не тек ол? Көздеуі не тек? Көруге ол! Үсті не тек? Игі ол! Бауы не тек ол? Бар ол дер. Сонша біліңдер! Жаман игі ол!
19Ақ ат қарсысының үш болғанын (болмысын?) таластырып табыну жалбарыну итерген дер. «Қорықпа, игі өтін! Айныма, игі жалбарын!» дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
20Тітір (?) бурамын. Ақ боз көбігімді шашармын. Үсті Тәңіріге тиер, асты жерге кірер дер. Ұйқыдағыны оятып, жатқанды тұрғызып жорытармын. Сонша күштімін. Сонша біліңдер: игі ол!
21«Қары үпгүк (құс) жыл (өтсін) өзгермес (қолға үйренбес)» деді. «Өтінбе, көрме, үркіттің» дер. Сонша біліңдер!
22Ұзын тонды (әйел) айнасын көлге тастапты. Ертеңі жылап, кешке күңіреніпті дер. Сонша біліңдер. Мұңды ол. Онысы жаман ол!
23Ұлан көкек қауырсынын тапты. (Онымен) сәнденген қалындық құтты болсын дер. Сонша біліңдер: игі ол!
24Соқыр (тек?) құлын еркек жылқылар арасында емшек тілейді. «Күн ортасы өтіп түн ортасы қайда, неде болғай?» ол дер. Сонша біліңдер! Жаман ол!
25Екі өгізді бір дәртеге жегіпті. Қамалып тұра беріпті дер. Сонша біліңдер! Жаман ол!
26Таң ағарып (таңарып), одан жер жарықтанды, одан күн туды. Барлық үсті жарық болды дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
27Бай ер қойы үркіп барып бөріге кезігіпті. Бөрі аузы емшекке тиіпті. Есен түгел болыпты дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
28Хан отырып орда жасады, елі тұрды. Төрт бұрыштағы игісі (теріліп) жиналып қуанып шаттанды дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
29Ойын (құмар) еркек ұлын, кісісін тұтқын (бәске) ұрып ойнағалы барды. Ұлын, кісісін ұтылмады. Қайта тоқсан бас қой ұтты. Ұлы мен әйелі көп қуанды дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
30Шығай (кедей) ер ұлы қызмет қылуға барыпты. Жолы жарапты. Қуанып, шаттанып келіпті дер. Сонша біліңдер! Игі ол!
31Барыс киік аулап жеуге маңайға барыпты. Жемтігі маңайда болыпты. Болғасын қуанып шаттанып ұясына қарай келіпті дер. Сонша біл! Игі ол!
32Бір тобылғы жүз болды. Жүз тобылғы мың болды. Мың тобылғы түменн мың) болды дер. Сонша біліңдер, пайдасы бар, игі ол!
33Киізді суға салыпты (сұғыпты). «Тағы ұр! Қатты ма?» дер. Сонша біліңдер. Жаман ол.
34Хан соғысқа барыпты. Жауын шаншыпты. Көшіріп, қондырып келер. Өзі, әскері қуанып, шаттанып ордасына қарай келер дер. Сонша біліңдер: игі ол!
35Ер соғысқа барыпты. (Қайтар) жолда аты арыпты. Ер аққу құсқа кезігіпті (соғысыпты). Аққу құс қанатына отырып қалықтап барып анасына, әкесіне жетіпті. Анасы, әкесі қуанып шаттаныпты дер. Сонша біліңдер: игі ол!
36Көп аттыдан қуаныш жоқ. Аз аттыдан қорқыныш жоқ. Ұшарлық құтың жоқ дер. Сонша біліңдер. Сондай жаман ол!
37Бір кәрі өгіздің белін кесе құмырсқа жепті. Қозғала алмай тұрар дер. Сонша біліңдер: жаман ол!
38Қамыс арасында қалыпты. Тәңірі ұнамдық сенімді қатұн болсын дер. Сонша біліңдер. Игі ол.
39Атты теріс кісендепті. Қозғала алмай тұрар дер. Сонша біліңдер: жаман ол.
40Батыр ұрпақ(ұрық) жасын (оғын) жартасты қақ жара ұрған. Жалғыз жортар дер. Сондай алып еді. Сонша біліңдер: игі ол!
41Ақ боз қашар бұзаулапты. «Өлермін» депті (қашар). Ақ боз еркек бұзау келіпті (туыпты). Игілікке жарар. Өлімнен озыпты дер. Сонша біл. Игі ол!
42Ұзын тонды (әйел) ыдыс-аяғын қойып(қалдырып) барыпты. Қайтадан жақсы ойланыпты. «Ыдыс-аяғымды тастап қайда барам?» дер. Қайта келіп ыдыс-аяғын алып, есен-түгел болыпты. Қуанып, шаттаныпты дер. Сонша біліңдер: игі ол!
43Сұңқар-құс өзен құсын аулай барыпты. Басқа жыртқыш қара құс қалықтап барыпты дер. Сонша біліңдер. Жаман ол.
44Сұңқар құс Тәңіріден (төменге) қарай «қоян» деп ағыпты. Сұңқар құс тырнағын сұқты. Қайтадан ұшқанда сұңқар құстың тырнағы ұйып қала беріпті. Қоян терісі ұйпаланып жүгіре беріпті. Солай дер. Сонша біліңдер. Жаман ол.
45«Киік ұлымын. Отсыз, сусыз қалдым ғой. Қанша жүрейін?» дер. Сонша біліңдер. Жаман ол.
46Түйе балшыққа түсіпті. Басында (шөп) жеген өзін, (соңында) түлкі жепті дер. Сонша біліңдер: жаман ол!
47Ер еңбектеп (құлшылық жасай) барыпты. Тәңіріге кезігіпті(соғысыпты). (Тәңіріден) құт қолқалапты (сұрапты). (Тәңірі) құт беріпті: «ауылыңда жылқың болсын. Өзің (өмірің) ұзын болсын» депті. Сонша біліңдер. Игі ол.
48Кәрі жол Тәңірімін. Сынығыңды сыпырармын. Үзігіңді жалғармын. Елді еткішпін. Игісі болсын дер. Сонша біліңдер.
49Барыс киік аулауға маңайға барыпты. Сол жерде таутекеге кезігіпті (соғысыпты). Ала тау теке жартас қияға өрмелей барыпты. Өлімнен озыпты. Өлімнен озғанына қуанып шаттанып жүріпті дер. Сонша біліңдер: игі ол!
50Тоқ? атты құйрығын тігіп тура жазыққа қой. Жауыр ат тоғыз қат үш ерің? топталғанша терлесін дер. Сонша біліңдер: жаман ол!
51Жыртқыш қара құспын. Жасыл қия жайлауым. Қызыл қия қыстауым. Ол тауда тұрып қуанарымын. Сонша біліңдер!
52Ер босаң, Тәңірі бұлтты болды. (Бұлт) арасына күн туды. Қайғы арасына қуаныш келді дер. Сонша біліңдер: игі ол!
53Боз бұлт жылжыды. Бүтін (халық) үстіне жауды. Қара бұлт жылжыды. Барлығының үстіне жауды. Тары пісті. Жас от өнді. Жылқыға, кісіге игі болды дер. Сонша біліңдер: игі ол!
54Құл сабы(сөзі) бекке қарай өтіну. Құзғын сабы(сөзі) Тәңіріге қарай жалбарыну. Үстіде Тәңірі естіді. Астыда кісі білді дер. Сонша біліңдер: игі ол!
55Алып ер ұлы соғысқа барыпты. Соғыс жерінде ерікті (сөз)сапшы төре етеміз дер. Үйіне қарай келгенде өзі (төре) атаныпты. Қуаныш атын жетектеп келер дер. Сонша біліңдер. Анық игі.
56Үйірге құтты айғырмын. Жаңғақ ағаш жайлауым, құсты ағаш қыстауым. Сонда тұрып қуанармын дер. Сонша біліңдер: игі ол!
57Ғашығы өліпті. Көңілдесі тоңыпты. Ғашық неге өлген ол? Бек еді ол. Көңілдесі неге тоңады ол? Күн көзіне отырар ол. Сонша біліңдер: бұл ырық басында аз-аз қайғы бар екен. Қайта игі болар.
58Ұлы анасына, әкесіне өкпелеп безе барыпты. Қайта сағыныпты. Келіпті. «Анам өтінішін алайын, әкем (сөз-)саптауын тыңдайын» деп кетіпті дер. Сонша біліңдер: игі ол!
59Жылға тигенді жүдетпейін, айға тигенді арытпайын. Игісі болсын дер. Сонша біліңдер. Игі ол.
60Тоғыз айыр мүйізді киікпін. Бәдіз тізе үстіне мініп мөңірермін. Үстіде Тәңірі естіді, астыда кісі білді. Сондай күштімін мен дер. Сонша біліңдер: игі ол!
61Тырна құс түстенуге қоныпты. Тоймайтын тұзаққа ілініпті. Ұша алмай отырар дер. Сонша біліңдер. Жаман ол.
62Жарағұн киікпін. Жайлау тауымның ығында жайылып тұрармын. Қуанармын дер. Сонша біліңдер: игі ол!
63Хан сүңгісі(әскері) аңға шықты. Сағыр(қоршау) ішіне елік киік кірді. Хан елікті ұстады. Қара түгел сүңгісі(әскері) шаттанар дер. Сонша біліңдер: игі ол!
64Көк боймыл сұңқар құспын. Көретін қияға қонып көздеймін. Жаңғақты тал тұғыр үстіне түсіп жайлаймын дер. Сонша біліңдер: анық игі ол!
65Семіз ат аузы қатты болды. Иесі (аша) алмады дер. Сонша біліңдер: жаман ол.
66Енді қарғам, ұланым, сонша біліңдер: бұ «Ырық бітік» – игі ол. Сондықтан әрікім өлуге ерікті ол.
67Барыс жылы, екінші ай, он бесіне Тайгүнтан маныстандағы (мен) кіші діндар, буриа гуру естушіміз Ісіг Cенгүн Ытачұқ үшін бітідім(жаздым).
1Ер ішімі-асы көсегесіз өлім/+мен тең/
1Жебеші Жирен Телү (?)
2Әйелі : күндестігі: ер : құтын : басар
2Әйел күншілдігін азайтса құты қонады
1... ерін алты ай жері ?
1Тас қорғандай игi есендiк
1Атлақ (қаланың аты)
Көпшеген  1 рет кездеседi
1Қадам Тартығ осы ұғын
Уюк Оорзак I (е-108)  3 рет кездеседi
1Мен: Алтай ұлы: Бүгү: атым: Тәңірі: г... мәңгі: г...елмін: мен
2Құзда: ханшайымға: өзекте: ұлыма: бөгеле алмадым: иесіз қалды
Чаа-Қол III (e-15)  7 рет кездеседi
1Ер атым: Йарұқ тегін: мен: бір: отыз: жасымда: иесіз
2Кетім: Беле: Тұғма: еді: ұлы: мен: игі: бөгеле алмадым: иесіз
3халық-бүтін арасы: бол..... үшін: елу туысымнан: айырылдым: иесіз
Чаа-Холь IV (e-16)  3 рет кездеседi
1Алып Ұрұңұ: тұтұқ: мен: құзда: ханшайым: екі ұлым: иесіз: жаңғыз: қызым:
3...әкем анам: туыстарым: айырыла кеттім: Қазың: батыр ер: бөгеле алмадым
1Құтлұқ: Чігші мен: Қадар: жауында
2қара бүтін-халқыма: жетім: иесіз
3елімнен: иесіз /?/
Чаа-Холь VIII (е-20)  2 рет кездеседi
1Төрт ұлым бар үшін: мәңгілік /тікті/
2Күлік ата: мен
Чаа-Қол X (e-22)  1 рет кездеседi
3құзда: ханшайымға: ұлыма:
Чаа-Қол XI (e-23)  2 рет кездеседi
1Ер батырлық жерім үшін өлдім
2Ісік ынал: еліме бегіме бөгеле алмадым
1Ерлік: Анар: аты: игі: елдің атағын: жеткізді Он оқ /?/
Уйбат II (e-31)  5 рет кездеседi
3... үшін: алыбы үшін: ердені үшін
5...: үш қата текті езінті
Алтын Көл II (e-29)  17 рет кездеседi
1Ханшайыма: бөгеле алмадым: халқыма-(бүтін): бөгеле алмадым
2..үшін:
3ерлік болса: мұңы :болмас: мұңы: болса: Езерү/?/ алқанып: ерлікті: батыр мен
4Ерлікті болса: халық: ашытқы (мас?): жүрмейді: екен: қос егізіме:
5Елімде: төрт (рет): жорыққа кеттім: ер ерлігім үшін: Ынанчұ Алып Сеңүн
6Он ай көтеріп: «өгейім»-анам: ұлы тудым: ерге: жеттім:
7Ер батыр ерлік болып: сондай болды: алтын қап.......ім
8Батыр ерлік үшін Тибет ханына: билік басы болып бардым: келе алмадым:
3...ұландарынан тоғыз....
1Көртіле: Сеңүн мен атам: әкем
2Бөгү Теркен: ер батыр ерлігінде
3Чач: Барыс Ағыра сеңүн
Бичикту-Бом ІІ/1  1 рет кездеседi
1Ен Ергү ер (а)
Текпенек  1 рет кездеседi
1мен дедім
Ялбак-Таш III  1 рет кездеседi
1Ел Жеген (а)
Жалпақ-Тас IV/VI  1 рет кездеседi
1қара жер ұйық жерім ата ана
3ер Тұнлың елге оқ
1... : төре текті елде: төре қан
2інілік қыз: Қарақаз: ....
3қат алтын ... ерген еді
Налайхын бітігі  3 рет кездеседi
1Көгімен...
3хан Тәңірі...
4Ұмай қатұн...
Жалпақ-Тас VII  1 рет кездеседi
1... деген едім
Жалпақ-Тас X  3 рет кездеседi
1Түлен Жеген : мен дедім
Жалпақ-Тас II/XV  2 рет кездеседi
1мен : атым Ш...
2мен бітідім бес ...
Жалпақ-Тас XIX  1 рет кездеседi
1Бертіп Ақа мен бітідім
Жалпақ-Тас XX  1 рет кездеседi
1Ігініг: Бедіз-Ұғ елі : ... еді
Жалпақ-Тас XXIII  3 рет кездеседi
1Үрің бітідім(жаздым) анашымнан айырылдық
"Дэл уул" IV қазақшасы.  4 рет кездеседi
3дос-жоран жол киесi; шет (жердегi) құт
5ағайын, (түгел есiт) Іркiн Чарығ чұр мен
Алдыы-Бель I (e-12)  5 рет кездеседi
1(Мен) Чочы бөрі сенгүн
3Су жері Кем ана ай күн
Барык IV (e-8)  3 рет кездеседi
2Құзда: ханшайымнан: айырылдым
1Тушы кернейші Йағыз Чұр тұғыры
2Тушы кернейші...
1құт беру (құт берілген жер)
Қара-бұлын I (е-65)  1 рет кездеседi
1елім құзда ханшайым айырылдым
Ээрбек II (е-149)  4 рет кездеседi
1Тоңа Күлік тархан бек
3көк Теңірде : күн ай иесізіме
4нығыз(қоңыр) жерде : жі...
5...елім ханыма : иесізіме
Or.8212/77  12 рет кездеседi
1Және бесінші ай сегіз жиы-
2рмасында (18-і күні) Білге Көңіл
3ер он болып келді. Йабың Ер
5Бөрүт Тұтұқ, Алтын Т-
6айлар он, жарасымды аты
7үстінде Апа Тұтұқ. Ол аты және бар-
8лық атты жауынгер жүз елу, отыз батыр
9келдік. Бір күн - бір қой,
10екіден көп үйлер (бектер?) жазушысы,
1Басталды : жеті : пағырланы-
2ң : және : түрлі : мойн-
3шақтың : тастарының : ерекше
5Және : көк үрпек(ақ) : тас : Т-
6ір : түздік : ол :: Інтіз
8здік : ол :: Сары : тас : Ана-
10тас : Екі он : түздік : ол ::
12Және : барлық : тас-
14ше : белгісі : бар :: Және : қалд-
15ы : үрпек(ақ) : тасын : алса : қызы-
17ын : өзі : үстіне : тұтса : к-
18өпке : ұтады : және : не : іс : жа-
21пек(ақ) : тасын : алып : көк : үрпе-
22к(ақ) : су : шықса :: Ол : тасын
23өзінде : тұтса (ұстаса) :: жат : кі-
25а : бектікке : тиер : жән-
27асыл : болса : кім : өзін-
1Ен еліг чұр өшін: кегі: қаз тұрғыздым
2қатты: тасын: үйін барығын: (тоқыттым)
"Бигэр" түрiк бiтiк жазуы  3 рет кездеседi
1ұшырасқандар жолға шықты
2Жұтан ел көмектеспедi
4Мен бітіктеп
Оттук Даш I (е-4)  1 рет кездеседi
1Күш Қыйаған ішкі (әскер)
1Күн чұр
2Арғыз: мен: ауырдым
3Темічін: таңба: ұрдым
5Ұлық Еркін бітідім(жаздым)
Қара-сұғ (e-9)  1 рет кездеседi
1..........мәңгісі(тасы) жоқ болған жылы жүз ...
Чаа-Қол V (e-17)  5 рет кездеседi
2Сыйлы қатұн үшін: өлдім: жетім: әкем: туыстарым:...
3Сыйлы бегімнен: айырылдым: сыйлы: туыстардан: айырылдым
Чаа-Қол VI (e-18)  3 рет кездеседi
2iнім әкем: жетім: айырыла кетті: жетім
3құзда: аналар: жетім: айырыла кетті
5мұнда: ұлым жетім:
Очуры Ачуры (e-26)  13 рет кездеседi
1Ел ақылшы: Ынанчұ Білге: Ер Үлген
2..ұлы аты Күч ұры: оғлан : той...
3Елі үшін: тыныштандырып: Өз құзда: жетім: иесіз....
5...сүңгілі әскер: жеті мың: оғлан: еді...
6...жеті жиырма (17): ерлікті: жасында: ерлік: өлді...
8...мұңсыз: еді: Қара Сечін тег...
9...иесіз: Бағыр: Қүзіңін: Он қара көрмес едіңіз: Сеч мата...
11...өкіндіңіз:..көрмедіңіз: бітмедіңіз....
1Құмаш бақсы құтты болсын!
2тү... Алып шұл бітідім (жаздым). Есен отырдым.
4Йегіш: жиен: ... Тұтұқ бек Арқы жері
5Күлік Чкіші бег ер ерлігі үшін Қара Сеңүр ......................????
1...үшін: жауға
2Күнч Тұтық
1Алтысына : келіп
2елім: әкем: Терсін /?/
4Бұртам: анамда бас??
2Ечсүн....сонда .....
3Есдем кенже ...
1Йүчі Ынал ұрұңұ Сеңүн
2Құзда: ханшайымнан айырылдым: иесіз
3Қаншағыр: Төлестің Тірігі (атақ)
1иесіз: ханшайым: бөгеле алмадым:
2Тоғы жасымда: Тұғлұқ: ханға: қызмет еттім: ерлігім
1Йөкүн Тірік
1Мешін қара елім ......
1Үшін ақа беш: Алқұшырдағы бек...
4...бұйрық алып: Шапұн...
1Теч Ұш: қатұн: айырылғым...
5...айырылдым /ханшайым/ ?
6...менің бітігім: екі баулы бегіме......
7Тәңірі елімге ер ерлігім үшін .....
1...батыр әскер он....
1...Түз Арұқ бек (көздігі) айнасы....
1...Чұр..н
1бек үлес (көп) : күміс : бергенбіз
1Алтын Шағыр (ыдыс?)
1... сен...йағыз(қоңыр) жер ...?
1Бек сеңүн: батыр-ер атым
2Көк Тәңіріде: Күн ай: иесіз
3Сеңүн Тұтық: мен «ұят»-намыс үшін төрелікті: басқара бердім
2Көкмеш тұтұқ ..үшін ес ерлік
5Түрік мен ......
2төрт тараптарға, көптеген ...
3тауларда ... жиырма бір жыл қағандық құрған...
5...одан кейін жиырма алты жыл
6...Мұқан қағанның немересі ... Нири қаған
7ұлық қаған болып, ....жылдан соң
1Ілбіске жетіп (оны) шанышды
1Атақты ата-бабаларым Шаңұн
1Аты күлік йұртым (Аты атақты жұртым) //(Ат атақпен жорыттым?)
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.