TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Iздеу
Анықтамадан Мәтіннен Түрік бітіктен Транскрипциядан Сілтемеден
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 4 жерде кездесті
1
Öze Kök: Teŋіri[132] : asïra: yaγïz: Jer: qïlïntaquda: ekin ara: kisi: oγulï: qïlïnmïs: kisi: oγulïnta: öze: ečüm apam: Bumïn qaγan[133] :Estemi qaγan[134] :olurmïš: olurupan: Türük: budunïγ: Elin: törüsün: tuta: bermis: iti: bermis:
Үсті Көк: Тәңірі: асты: нығыз (қоңыр): Жер: қылынғанында (жаратылғанында): екі ара: кісі: ұлы: қылынды (жаратылды): кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған: отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді:
Когда наверху голубое Тенгри, а внизу бурая Земля возникли, сотворен был меж ними сын человеческий. Предки мои Бумын каган, Истеми каган правили родом человеческим. Они правили народом законами Тюркскими, они продвигали их.
When the blue sky above and the brown earth below were created, between them a human being was created. Over the human beings, my ancestors Bumin Kagan and Istemi Kagan ruled. They ruled people by Turkish laws, they led them and succeeded.
16
törüg: qаzγanïp: uča: barmïs: аqaŋïm: qaγanqa: bašlayu: Baz qaγanïγ: balbal: tikmis: ol törüde: öze: ečüm qaγan: olurtï: ečüm qaγan: olurupan: Türük: budunïγ: ječe іtdi: іgіti: čïγaŋïγ/: bay: qïltï: azïγ: üküš: qïltï:/
төре(лік)ті: қаз тұрғызып: ұша: барды: әкем: қағанға: бастай: Баз қағанды: балбал: тіккен: ол төре(лік)те: үсті: атам қаған: отырды: атам: қаған: отырып: Түрік: бүтін (халық)ты: жекеше жақсы етті: жетілдірді: шығайды: /бай: қылды: азды: көп: қылды:/
установив свою власть, умер мой отец. Балбалы для него были начаты с балбалов Баз кагана. Мой дядя стал каганом тогда. Мой дядя продвигал Тюркский народ еще лучше. Он сделал бедных богатым, небольшой народ многочисленным.
after he had founded (such a great) empire and gained power, passed away (lit.: 'went flying'). Balbals erected for my father, the kagan, were first erected from Baz Kagan's balbals. My uncle succeeded to the throne then. My uncle, the kagan, organized and nourished Turkish people anew. He made poor people rich and few people numerous.
3
kisi: oγulïnta: öze: ečüm apam: Bumïn qaγan: Estemi qaγan: olurmïš: olurupan: Türük: budunïŋ: Elin: törüsіn: tuta bermis: iti bermis: törüt: buluŋ: qop: yaγï ermis: sü sülepen: törüt: buluŋdaqï: budunïγ:(qop almïš: qop baz qïlmïs:)bašlïγïγ: jüküntürmüs: tizеligig:(sökürmüs: ilgerü: Qadïrqan: Jïšqa tegi: keri)
кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған. отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді: төрт: бұрыш: көп: жауы екен: сү(ңгілі) сүңгілеп: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ты: (көп: алды: көп басып басымдылық қылды:) бастылығын: жүгіндірді: тізелігін: /шөктірді: ілгері(алдыға): Қадырқан: Йышқа тие: кері/:
Предки мои Бумын каган, Истеми каган правили родом человеческим. Они правили народом законами Тюркскими, они продвигали их. С четырех сторон были враги. В сражениях они покорили народы со всех четырех сторон, усмирили их. Головы имеющих заставили склониться, колени имеющих заставили преклонить колена! На востоке до Кадырханской черни,
My ancestors Bumyn kagan and Istemi kagan were above these human beings. They ruled the nation by Turkic laws, they developed them. In battles they subdued the nations of all four sides of the world and suppressed them. They made those who had heads bow their heads, and who had knees genuflect them! In the east up to Kadyrkhan common people,
14
qaγan: učduqda: özüm: sekiz yašda: qaldïm: ol törüde: üze: ečüm qaγan: olurtï: olurupan: Türük: budunïγ: ječe: itdim: ječe: igti: čïγaŋïγ: bayqïltï: azïγ üküš: qïltï: ečüm qaγan: olurtïqda: özüm: tegin:/eriklig ...Teŋiri: yarïlqadï: ermiš erinč:
қаған: ұшқанда: өзім: сегіз жаста: қалдым: ол төрелікте: үстінде: атам қаған: отырды: отырып: Түрік: бүтін (халық)ты: жекеше (жақсы): еттім: жекеше: жетілдірді: шығайды: бай: қылды: азды: өңшең көп: қылды: атам қаған: отырғанда: өзім: тегін: ерікті... Тәңірі: жарылқады: еткен екен:
умер, мне было восемь лет. Мой дядя стал каганом тогда. Мой дядя продвигал Тюркский народ еще лучше. Он сделал бедных богатым, небольшой народ многочисленным. Когда мой дядя был каганом, я был... тегин... Тенгри благословил нас.
I was eight years old. My uncle succeeded to the throne then. My uncle, the kagan, organized and nourished Turkish people anew. He made poor people rich and few people numerous. When my uncle was a kagan I was …tegin… Tengri blessed us.
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.