TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Iздеу
Анықтамадан Мәтіннен Түрік бітіктен Транскрипциядан Сілтемеден
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 8 жерде кездесті
9
Kültegin: yoq erser: qop: ölteči: ertegiz: inim: Kültegin: kergek: boltï: özüm: saqïntïm: körür: közüm: körmez teg: bilür: biligim: bilmez teg: boltï: özüm saqïntïm: Őd Teŋri: yasar: kisi oγlu: qop: ölgeli: törürmiš:
Күлтегін: жоқ болса: көп: өлер: екен едік: Інім: Күлтегін: қайтыс болды: өзім: сағындым: көрер: көзім: көрмес-тей: білер: білігім: білмес-тей: болды: өзім сағындым: Шақты (ажалды) Тәңірі: жасайды: Кісі ұлы: көп: өлгелі: туған еді:
Если бы не Культегин, то все мы умерли бы. Мой младший брат Культегин скончался. Я оплакивал его, тоскуя без него. Зрячие очи мои словно стали слепыми. Вещий разум мой словно отупел. Я оплакивал его, тоскуя без него. Тенгри создал смерть. Люди все созданы, чтобы умереть.
If Kultegin had never existed, we all would have been died. My younger brother Kultegin passed away. I mourned myself missing him. My eyes to see became as if they were blind. My mind to think became as if it were unconscious. I mourned myself missing him. Tengri creates death. Human beings have all been created in order to die.
7
yazї: qonuyїn tеser: Türük:budun: ölsekiginte: аňїγ kiši: anča: bošγurur: ermis: їraq erser: yablaq: aγї berür: yaγїl: erser: edgü: aγї berür: tep anča: bošγurur: ermis: bilig: bilmez: kiši: ol sabïγ: alïp: yaγïru: barïp: üküš kiši: ölteg:
жазық: қонайын: десе: Түрiк: бүтін (халық): өлермен болғанда: аңсыз: кiсi: сонша: босаңсытар: екен: жырақ болса: жабайы (жаман): жібек: берер: жақын: болса: игi (жақсы): жібек: берер: деп: сонша: босаңсытар: екен: білік: білмес: кісі: ол сап сөзді: алып: жақындап: барып: күллі өңшең кісі: өлдік:
равнине. Они обманом довели тюркский простой народ до смерти. Они обманывали их, что они дадут плохой шелк, если те будут жить вдалеке, и дали бы хороший шелк, если те жили бы близко к ним. Неблагоразумные люди следовали этим словам, приблизились, и все умерли.
plain. They deceived so much, that led Turkish common people to death. They lied that they would give bad silk if be afar, and would give good silk if they would be close to them. Unwise people followed that words, went close and all died.
18
KeŋüTarbanqa: tegi: Türük: budunïγ: anča qonturtïmïz: anča іtedimiz: ol ödke: qul: qullïγ: bolmïs küŋ: küŋlig: bolmïš: erti: inisi: ečisin: bilmez: erti: oγulï: аqaŋïn: bilmez: erti: anča: qazγanmïš: anča: etmis: Еlіmiz: /törümіz: erti: Türük: Oγïz: begleri: / budun: esidiŋ: üze Teŋіri: basmasar: asra Jer: tilinmeser:
Кеңү Тарбанға: тие: Түрік: бүтін (халық)ы: сонша: құндақтадымыз: сонша еттік біз: ол шақта (өтерге): құл: құлдық: болған: күң: күңдік: болған: еді: інісі: атасын: білмес: еді: ұлы: әкесін: білмес: еді: сонша: қаз тұрғызған: сонша: еткен: Еліміз: ( төре(лігі)міз: еді: Түрік: Оғыз: бектері:)бүтін (халық): естіңдер: Үсті Тәңірі: баспаса: Асты Жер: тілінбесе:
вплоть до Кенгу Тармана мы поселили, таким образом, тюрков. Тогда сами (наши) рабы имели рабов, и сами служащие имели служащих. Младшие братья не признавали их старших братьев, и сыновья не признавали их отцов. Таковы были приобретенное и организованное государство и власть. Вы, Тюркский Огузский народ и беки, услышьте это! Если Небо не падает сверху, если земля под ногами не разрывается,
Kaŋu Tarman we thus settled Turkish people. At that time our slaves themselves had slaves (and servants themselves had servants. Younger brothers did not acknowledge their elder brothers, and sons did not acknowledge their fathers). We had such an acquired and organized state and power. You, Turkish and Oguz lords and peoples, hear this! If the sky above did not collapse, and if the earth below did not go away,
6
bilmez: kiši: ol sabïγ: alïp: yaγïru: barïp: üküš kiši: ölteg: оl jergerü: barsar: Türük: budun: öltečisеn: Ötüken: jer: olurup: аrqïš: tirkiš: ïsar: neŋ buŋïγ yoq: Ötüken: Yïš: olursar: beŋgü: el tuta: olurtačïsïn: Türük: budun: toq аrïqqasïn: аčsïq: tosïq ümüzsen: bіr: tоdsar: аčsïq: ümüzsen: antaγïŋïn: üčün: іgіdmiš: qaγanŋïn:
білмес: кісі: ол сап сөзді: алып: жақындап: барып: күллі кісі: өлдік: ол жерге қарай: барса: Түрік: бүтін (халық): өлерсің: Өтүкен: жер(інде): отырып: арқыш (керуен): тіркес: ірісең: не мұңын жоқ: Өтүкен: Йыш: отырса: мәңгі: Ел: тұта: отырушы едің: Түрік: бүтін (халық): тоқ таза болыпсың: аштық: тоқтық(ты): ойланбассың: бір: тойса: аштық(ты): ойланбассың: соншалықтығын: үшін: игі еткен: қағанның:
Неблагоразумные люди следовали за этим словами, приблизились, и все умерли. Если вы пойдете к тем местам, О тюркский народ, то вы умрете! Если вы останетесь на земле Отюкен, и пошлете караваны оттуда, то у вас не будет никаких неприятностей. Если вы останетесь в горах Отюкен, то вы будете жить, навсегда управляя другими странами! О тюркский народ, вы такие сытные. Вы не думаете о голоде и изобилии. Один раз насытившись вы никогда не думаете, что можете быть и голодными. Из-за вашего легкомыслия, и не повиновения вашему кагану,
Ignorant people followed these words, came near and all died. If you go to those places, oh, Turkic people, you would die! If you stay in Otuken land, and send caravans from there, you will not have any troubles. If you stay in Otuken mountains you will live, ruling other nations forever! Oh, Turkic people, you are so full. You do not think of hunger and abundance. Having been full once you never think of being hungry. Because of your frivolity and your disobedience to your kagan,
6
Bu(i)lser: semiz buqa: toruq buqa tejin: bilmez ermis tejin: anča saqïntïm: anta kisre: Teŋri bilig bertük üčün: özüm ök: qaγan qïsdïm: Bilge: Tuñuquq: Boyla Baγa Tarqan[181] :
бiлсе: семiз бұқа: тұралау бұқа дей: бiлмес едi дей: сонша: сақтандым: сонда кейiн: Тәңірi бiлiк берген үшiн: өзiм ғана: қаған қысдым (көтердім, еттiм): Бiлге: Тұнық-ұқ: Бойла Баға Тархан:
жирном быком!» Поскольку мне Тенгри дал ум, я один поднял (поставил, объявил, признал) кагана! Я, Мудрый Тоньюкук Бойла Бага Тархан,
a greasy one!” as Tengri gave me intelligence, I was the one who rose (put, announced, acknowledged) the kagan! I, theWise Tonyukuk Boila Baga Tarkhan,
3
...qa: bilmez: biligin: biltükmen: ödkümen: bunča: bitig: bitidim:
...қа: білмес: білігін: білдіргенше: өткенше (өткенше):бұнша: бітік: бітідім.
... чтобы знать непознанное в этом бренном мире, я написал все это.
… to know unknown things in this mortal world, I wrote all this.
46
...bamïš atï ...bilmez.......barča: tükep: Teze:
... ... ...ған аты...білмес... ...барша: түгесіп: Тезге
... все выши к Тез
… all went out to Tez
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.