Iздеген сөз  53 жерде кездесті |
|---|
|
| 1 | |
| Öze Kök: Teŋіri[132] : asïra: yaγïz: Jer: qïlïntaquda: ekin ara: kisi: oγulï: qïlïnmïs: kisi: oγulïnta: öze: ečüm apam: Bumïn qaγan[133] :Estemi qaγan[134] :olurmïš: olurupan: Türük: budunïγ: Elin: törüsün: tuta: bermis: iti: bermis:
|
| Үсті Көк: Тәңірі: асты: нығыз (қоңыр): Жер: қылынғанында (жаратылғанында): екі ара: кісі: ұлы: қылынды (жаратылды): кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған: отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді:
|
| Когда наверху голубое Тенгри, а внизу бурая Земля возникли, сотворен был меж ними сын человеческий. Предки мои Бумын каган, Истеми каган правили родом человеческим. Они правили народом законами Тюркскими, они продвигали их. |
| When the blue sky above and the brown earth below were created, between them a human being was created. Over the human beings, my ancestors Bumin Kagan and Istemi Kagan ruled. They ruled people by Turkish laws, they led them and succeeded. |
| 5 | |
| bolmis erinč: oγulï atï: qaγan: bolmis erinč: anta kisre: inisi: ečisin teg: qïlïnmadïq erinč: oγulï: аqaŋïn teg: qïlïnmadïq erinč: bilgesiz: qaγan: olurmïs erinč: yablaq: qaγan: olurmïs erinč: bujruqï: jeme: bilgesiz erinč: yablaq ermis erinč:
|
| болған екен: ұлы аты(аталығы): қаған: болған екен: сонда кері: інісі: атасы тек (сияқты): қылынбағандық (қызмет етпеген) еді: ұлы әкесі тек (сияқты): қылынбағандық (қызмет етпеген) еді: біліксіз: қаған: отырған екен: жабайы: қаған: отырған екен: бұйрығы: да: біліксіз екен: жабайы болған екен: |
| За ним стал каганом сын. Тогда младший брат не был как старший брат. И сын не пошел в отца. Каганами они были неразумными и дикими. И служители были несведущими и дикими. |
| and their sons became kagans. But, apparently the younger brothers did not resemble their elder brothers. The sons did not resemble their fathers. Unwise kagans succeeded to the throne. Bad kagans succeeded to the throne. |
| 7 | |
| qaγanladïq: qaγanïn: jetіrü: ïdmïs: Tabγač budunqa: beglik: urï oγulïn: qul: boltï: silik: qïz oγulïn: küŋ boltï: Türük: begler: Türük: atïn: ïtï: Tabγačγï: begler: Tabγač: atïn: tutupan: Tabγač: qaγanqa:
|
| қаған еткен: қағанын: жетелей: итерді: Табғач бүтін (халық)на: бектік: ұрық ұлын: құл: болды: сұлу: қыз ұлын: күң болды: Түрік: бектер: Түрік: атын: итере: Табғач-қытайсыну: бектер: Табғач: атын: тұтып-ақ (ұстап-ақ): Табғач: қағанға:
|
| Восстали они против своих каганов. Китайцы сделали твоих благородных сыновей рабами, красавиц дочерей - рабынями. Бросили Тюркские беки свои титулы и взяли титулы китайские. И служили они Китайскому кагану. |
| The kagans were exiled. Chinese people made your kind sons slave; made your beautiful daughters servant. The Turkish lords forgot their Turkish titles. Those lords held Chinese titles and obeyed the Chinese emperor for fifty years, |
|
| 4 | |
| Qapaγan: Elteris qaγan: eliŋe: qïlïntïm[110] : Еl Etmis: yabγu[111] : oγulï: Isbara: Tamγan Čur: Yoγa: inisin: Bilge: Isbara: Tamγan: Tarqan: yumγïlïγ: bes: jetmis: еčim: Аtačïm:
|
| Қапаған (Қабаған): Елтерiс қаған: Елiне: қызмет еттiм: Ел Етмiш: Йабғұ: ұлы: Ысбара: Тамған Чұр: Йоға: iнiсi: Бiлге: Ысбара: Тамған:Тархан: жұмылған/жиналған/: бес: жетпiс [ке] (65): атам: Атачым:...
|
| (Я – ) служил стране Капаган Ильтерис кагана. Бильге Есбара Тамган Тархан, сын Иль Етмиш Йабгу, младший брат Есбара Тамган Чор Йога, собрал шестьдесят пять поколений предок мой... |
| (I -) served Kapagan Elteris kagan’s country. Bilge Esbar Tamgan Tarkhan the son of El Etmish Yabgu, Esbar Tamgan Chor Yoga’s younger brother sixty five generation of ancestors. |
|
| 9 | |
| Kültegin: yoq erser: qop: ölteči: ertegiz: inim: Kültegin: kergek: boltï: özüm: saqïntïm: körür: közüm: körmez teg: bilür: biligim: bilmez teg: boltï: özüm saqïntïm: Őd Teŋri: yasar: kisi oγlu: qop: ölgeli: törürmiš: |
| Күлтегін: жоқ болса: көп: өлер: екен едік: Інім: Күлтегін: қайтыс болды: өзім: сағындым: көрер: көзім: көрмес-тей: білер: білігім: білмес-тей: болды: өзім сағындым: Шақты (ажалды) Тәңірі: жасайды: Кісі ұлы: көп: өлгелі: туған еді: |
| Если бы не Культегин, то все мы умерли бы. Мой младший брат Культегин скончался. Я оплакивал его, тоскуя без него. Зрячие очи мои словно стали слепыми. Вещий разум мой словно отупел. Я оплакивал его, тоскуя без него. Тенгри создал смерть. Люди все созданы, чтобы умереть. |
| If Kultegin had never existed, we all would have been died. My younger brother Kultegin passed away. I mourned myself missing him. My eyes to see became as if they were blind. My mind to think became as if it were unconscious. I mourned myself missing him. Tengri creates death. Human beings have all been created in order to die. |
|
| 3 | |
| kisi: oγulïnta: öze: ečüm apam: Bumïn qaγan: Estemi qaγan: olurmïš: olurupan: Türük: budunïŋ: Elin: törüsіn: tuta bermis: iti bermis: törüt: buluŋ: qop: yaγï ermis: sü sülepen: törüt: buluŋdaqï: budunïγ:(qop almïš: qop baz qïlmïs:)bašlïγïγ: jüküntürmüs: tizеligig:(sökürmüs: ilgerü: Qadïrqan: Jïšqa tegi: keri)
|
| кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған. отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді: төрт: бұрыш: көп: жауы екен: сү(ңгілі) сүңгілеп: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ты: (көп: алды: көп басып басымдылық қылды:) бастылығын: жүгіндірді: тізелігін: /шөктірді: ілгері(алдыға): Қадырқан: Йышқа тие: кері/: |
| Предки мои Бумын каган, Истеми каган правили родом человеческим. Они правили народом законами Тюркскими, они продвигали их. С четырех сторон были враги. В сражениях они покорили народы со всех четырех сторон, усмирили их. Головы имеющих заставили склониться, колени имеющих заставили преклонить колена! На востоке до Кадырханской черни, |
| My ancestors Bumyn kagan and Istemi kagan were above these human beings. They ruled the nation by Turkic laws, they developed them. In battles they subdued the nations of all four sides of the world and suppressed them. They made those who had heads bow their heads, and who had knees genuflect them! In the east up to Kadyrkhan common people, |
| 5 | |
| yoγučï: sïγïtčï: öŋre: kün: toγusïqda: Böküli: Čölüg el: Tabγač: Tüpüt: Apar Purum: [Q]ïrqïz: ÜčQurïqan: OtuzTatar: Qïtaň: Tatabï: bunča: budun: kelipen: sïγïtamïs: yoγulamïs: antïγ: külüg: qaγan ermis: (anta kisre: inisi:) qaγan: ( bolmis erinč: )oγulï atï: qaγan: bolmis erinč: (anta kisre: inisi: ečisin teg: )
|
| жоқтаушы: сықтаушы: өңірге (шығысқа): күн: тумысында: Бөкүлі: Шөлүк ел: Табғач-қытай: Түпіт: Апар Пұрым: [Қ]ырғыз: Үш Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: бұнша: бүтін (халық):келіп: сықтады: жоқтады: соншалықты: атақты (көлік) қаған еді: (сонда кері (кейін):інісі:) қаған: (болған екен: ) ұлы атаулы: қаған: болған екен: (сонда кері: інісі: атасындай: ) |
| На похороны пришли послы от Боклий Чолли, Табгач-Китая, Тибета, Аваров, Рима, Киргизов, Уч-Курыканов, Отуз (Тридцати)-Татаров, Киданей, Татабов, столь много народу пришли оплакивать великого кагана. Столь славен был он каган! За ним стал его младший брат каганом. За ним стал каганом сын. Тогда младший брат не был |
| The ambassadors from Boklii Cholii, Tabgach-China, Tibet, Avar, Rome, Kyrgiz, Uch-Kurykan, Otuz-Tatars, Kytans, Tatabs came to the funerals, so many people came to mourn over the great kagan. He was a famous kagan! After him his younger brother became a kagan. Then his son. But his younger brother was not like the elder brother. |
| 6 | |
| qïlïnmadïq erinč: oγulï: аqaŋïn teg: qïlïnmadïq erinč:bilgesiz: qaγan: olurmïs erinč: yablaq: qaγan: olurmïs erinč: bujruqï: jeme: bilgesiz ermiš erinč: yablaq ermis erinč: begleri: budunï: tüzsüz üčün: Tabγač budun: teblegin: körlü(üčün: armaqčïsïn:) üčün: inili: (ečili: kеksürtükin: üčün: begli: budunlïγ: )
|
| қызмет етпеген еді: ұлы әкесіндей: қызмет етпеген еді: біліксіз: қаған: отырған екен: жабайы (жаман): қаған: отырған екен: бұйрығы: да: біліксіз болған екен: жабайы (жаман) болған екен: бектері: бүтін (халық)ы: түзусіз үшін: Табғач бүтін (халық): тепкісін: көрген: үшін: арбалғандығы: үшін: інілі: ( аталы:кектескені: үшін: бекті: бүтін (халық)ты:)
|
| как старший брат. И сын не пошел в отца. Каганами они были неразумными и дикими. И служители были несведущими и дикими. И беки, и простой народ были нечестные. Поддавшись китайцам, обманутые отцы и дети стали врагами. Беки и народ восстали друг против друга. |
| And the son did not take after his father. They were unintelligent and wild. The servants were ignorant and wild too. Beks and common people were dishonest. Yielded to Chinese people, deceived fathers and children became enemies. Beks and common people rose against each other. |
| 7 | |
| yoŋušurtuqïn: üčün Türük: budun: elledik: Еlin: ïčγanu: ïdmïs: qaγanladïq: qaγanïn: jetіrü: ïdmïs: Tabγač budunqa: beglik: urï oγulïn: qul qïltï: silik qïz oγulïn: küŋ qïltï: Türük: begler: Türük: atïn: ïtï: Tabγačγï: begler: Tabγač: (atïn: tutupan: Tabγač: qaγanqa: körmüs: elig jïl:)
|
| жоныстырдығы: үшін: Түрік: бүтін (халық): ел еткен: Елін: ішін бұзып: итермеледі: қаған еткен: қағанын: жетелей: итерді: Табғач бүтін (халық)ына: бектік: ұрық ұлын: құл болды: сұлу қыз ұлын: күң болды: Түрік: бектер: Түрік: атын: итере: Табғачғы: бектер: Табғач: (атын: тұтып: Табғач: қағанға: көрді (бағынды):елу жыл:) |
| Нарушилось единство Тюркского народа. Восстали они против своих каганов. Китайцы сделали твоих благородных сыновей рабами, красавиц дочерей - рабынями. Бросили Тюркские беки свои титулы и взяли титулы китайские. И служили они Китайскому кагану пятьдесят лет. |
| The unity of Turkic people had broken. They rose against their kagans. The Chinese made slaves your noble sons, and slaves you beautiful daughters. Turkic beks refused from their titles and admitted Chinese titles. So they served Chinese kagan. |
| 24 | |
| az budunïγ: üküš qïltïm: ïγar: Еlligde: ïγar qaγanlïγda:jeg qïltïm: törüt buluŋdaqï: budunïγ:qop baz qïltïm: jaγsïz: qïltïm: qop:maŋa: ükü еrtі: yeti jegirmi:yašïma: Taŋut[171] : tapa: süledim:Taŋut: budunïγ:bozdïm: oγulïn: yotïzïn: yïlqïsïn:barïmïn:anta altïm:sekiz jegirmi:yašïma: Altï Čub ... |
| аз бүтін (халық)ты: өңшең көп қылдым: ығыр: Елдікте: ығыр: қағандықта: жетік қылдым: төрт бұрыштағы: бүтін (халық)ды: көп басым қылдым: жаусыз: қылдым: көп: маған: күллі қарайтын еді: жеті жиырма (17): жасыма: Таңғыт: таман: сүңгіледім: Таңғыт: бүтін (халық)ты: бұздым: Ұлын: жұбайын: жылқысын: барлығын: сонда алдым: сегіз жиырма (18): жасыма: Алты Чұб... |
| и небольшой народ многочисленным. Я сделал их большими людьми в каганстве. Я покорил еще многих людей, которые живут в четырех сторонах мира. Не осталось врага. Многие из них подчинились мне. Когда мне было семнадцать лет, я пошел войной на Тангутов и сразил их. Я взял их сыновей, жен, лошадей. Когда мне было восемнадцать, пошел войной на Алты Чуб ... |
| and few people numerous. I made them superior than people, who had great states and (respectful rulers). I made all people living in four parts of the world subjected to me. There was no enemy left. Many of them subjected to me. When I was seventeen years old I went on campaign to Tanguts and conquered them. I took their sons, wives, horses. When I was eighteen, I went on campaign to Alty Chub… |
| 38 | |
| ....Türük: budun: ač erti: ol jïlqïγ: alïp egitim: otuz artuqï: törüt: yašïma: Oγuz: tezip: Tabγačqa: kirti:ökünüp: süledim: suqïn: ...oγulïn: yotuzïn: anta altïm: eki Elteberig: budun: ...
|
| ... Түрік: бүтін (халық): аш еді: Ол жылқыны: алып игіттім: отыз артық: төрт: жасыма: Оғыз: тежеп: Табғачқа қарай: кірді: өкініп: сүңгіледім: сұғын:...ұлын: жатынын: сонда алдым: екі Елтеберді: бүтін (халық): ...
|
| ... Тюркский народ голодал. Я завалил тех лошадей. В тридцать четыре года, Огузы сдались Табгачам(Китайцам). С сожалением сражался... Взял сыновей, жен тогда. Двух Эльтеберов народ... |
| …turkic people starved. I killed those horses. In thirty three years old, Oguzes surrendered to Tabgaches (Chinese). I fought with sorrow. I took then sons, wives. People of two Eltebers… |
|
| 4 | |
| men...ölürtim: oγulïn: yotuzïn: jïlqïsïn: barïmïn: ... |
| мен...өлтірдім: ұлын: жатынын: жылқысын: барылығын: ...
|
| я ... убил детей, женщин, лошадей, всех... |
| I …killed everybody: children, wives, horses… |
|
| 15 | |
| On oq: oγulïŋa: tatïŋa: tegi: bunï: körü: biliŋ: taš: toqïtdïm: .....jertr... |
| Он оқ: ұлына: жатыңа: тегі (дейін): мұны: көре: біліңдер: тас тоқытдым: ...жерде...
|
| От сыновьей Десяти Стрел до жен, узрите это. Поставил каменные памятники ... |
| From sons of Ten Arrows to wives, see this. Erected stone inscriptions… |
|
| 44 | |
| Biz jeme: süledimiz: anï ertimiz: Jenčü ügüzig: keče: Tinsi oγulï: yataγïma: Biŋlig eki taγïγ: ertü...
|
| Бiз және: сүңгiледiмiз: оны ерттiмiз: Йенчү (Інжу) өзендi: кеше: Тiнсi ұлы: жатағыма: Мыңлық (Біңлік) екi тауды: қуалай:...
|
| Мы еще воевали и преследовали их. Переправившись через реку Жемчужную, перейдя гору Бинлик – где жил сын Тиньси... |
| We were still fighting and pursuing them. Having swimming cross the Pearl river, crossing the Binlik mountain – where Tinsi’s son lived… |
| 46 | |
| anta berüki: As-oq baslïγaru: Soγdaq: budun: qop kelti: jükünti: ..tegti: Türük budun: Temir Qapïγqa: Tensi oγulï:
|
| сонда бiрiккен: Ас-оқ бастаған: Соғды: бүтін (халық): көп келдi: жүгiндi: ол күнде: тидi: Түрiк бүтін (халық): Темiр қапығқа: Тенсi ұлы:
|
| Тогда пришел и повиновался весь согдийский народ во главе с Асуком... . В те дни Тюркский народ достиг до Железных ворот. |
| The whole sogdian people leading by Asuk came and obeyed… those days the Turkic people reached the Iron Gates. |
| 47 | |
| Tensi oγulï: yataγma taγqa: tegmisïdï yoq ermis: ol jerte: ben Bilge Tuтuq-uq: tegürtük üčün
|
| Тенсi ұлы: жатағыма тауға: тимес иесi жоқ едi: ол жерде: Мен Бiлге Тұнық-ұқ: тектеп апарғаным үшiн:
|
| В горах, где пребывал сын Тиньси не было хозяина. Когда я, Мудрый Тоньюкук дошел до этого места, |
| There was no master in the mountains where Tinsi’s son lived. When I, Wise Tonyukuk, reached that place, |
|
| 5 | |
| saγïrač uluγïn yaγïtuqda /Küli / Čur/.. sančïp: ölürüp: oγulïn: kisisin bulun... |
| сағалдырықты ұлығын жаулатқанда /Күлі/Чұр ...шаншып: өлтіріп: ұлын: кісісін бұрыш... |
| когда сражались ... Кули Чор ... заколол копьем и убил. Сыновей, людей ... |
| when were fighting… Kuli-Chur … he stabbed with spear to death. Sons, people… |
|
| 9 | |
| .../Qa/rluq: jegiren: ermeli: arqašïn: sïyu urtï: Qarluq: anïn: turup......Elteber: özi: kelti: Еsir: Erkin: oγulï: Jegen Čur: kelti:
|
| .../Қар/лұқ: жирен: ертеулі /өрелі/: арқасын: сындыра ұрды: Қарлұқ: осыны тұрып: ......Елтебер: өзі келді: Есір: Еркін: ұлы: Йеген Чұр: келді:
|
| ... Карлук ударом сломал хребет гнедому коню. Карлуки ... Ельтебер сам пришел. Сын Есир Еркин Йеген Чор пришел. |
| …with a beat Karluk broke the back of a bay horse. Karluks…Elteris came. The son Esir Erkin Yegen Chor came. |
| 10 | |
| .../erin/: sančγalï: süledi: süŋüšip: süsin: sančdï: elin altï: oγulïn: kisisin: bulandï: ..γ...a: Išbara: Bilge Küli Čur:
|
| .../ерін/: шанышғалы: сүңгіледі: сүңгілесіп: сүңгісін: шанышды: елін алды: ұлын: кісісін: бұлғанды: Есбара: Білге Күлі Чұр:
|
| ... сражался и поразил их войско. Завоевали их страну. Взяли в плен детей и жен. Есбара Бильге Кули Чур |
| …fought and bit their army. Conquered their country. Took children and wives to prison. Esbar Bilge Kuli - Chur |
|
| 1 | |
| ...k tegin: kelti: /Tarduš/: .. Čurïŋ: oγulï: Jegen Čur: kelti:
|
| ...тегін: келді: /Тардұш/: ...Чұрдың: ұлы: Йеген Чұр: келді:
|
| ... тегин пришел. (Тардуш) ... сын Чура Йеген Чур пришел. |
| …tegin came. (Tardush) son… Chora Yegen Chur came… |
|
| 7 | |
| Uruŋu: jüz: bašï: Uluγ Uruŋu Töles begler oγulï: bïŋ bašï Töles Külüg Erin: Tarduš begler oγulï bïŋ bašï Tarduš Külüg: Erin: Ïšbara [s]bes bïŋ er: bašï Alip Ïšbara Seŋün Jaγlagar |
| Ұрыңғы: жүз: басы: Ұлық ҰрыңғыТөлес бектері ұлы: мың басы Төлес Күлік Ерді: Тардұш бектері ұлы мың басы Тардұш Күлік: Ерді: Ышбара бес мың ер: басы Алып Ышбара Сеңгүн Йағлақар |
| Сотник Урунгу,- Улык Урунгу, великий тысячник беков Толес - Толес Кулик Ер, великий тысячник беков Тардуш – Тардуш Кулик Ер, пяти тысячник Ишбара – могучий Ишбара Сенгун Йаглакар |
| 12 | |
| Teŋiri aqanïm: oγulï...Bilge...lïγï......isig y...buyruq Azsï Tay Seŋün budunï: Toŋra bujruq...bašï: Uč Qarlug bunča: budun: Yabγu: budunï |
| Тәңірім әкем: ұлы... Білге..тасы...ісін...бұйрық Азсып Тай Сеңгүн бүтін(халық)ы: Тоңыра бұйрық...басы: Үш Қарлық бұнша: бүтін (халық): Йабғұ: бүтін(халық)ы: |
| Тенгри(-подобный) отец мой великий … Бильге … дело … буюрук из народа Аз Тай Сенгун Тонра буюрук … правил народом Уч Карлук … народом Йабгу |
|
| 2 | |
| Qïrqïz: oγulï: Boyla: Qutluγ: Yarγan:
|
| Қырғыз: ұлы: Бойла: Құтлық: Йарған:
|
| Я – Кыргызов сын Бойла (судья) Кутлуг Йарган, |
| I am son of Kyrgyz Boila (judge) Qutlug Yargan. |
|
| 1 | |
| Bayča Saŋun: oγulï: Külüg Čur |
| Бача Саңұн: ұлы: Күлік Чұр |
| Сын Байча-сангуна Кюлюг-чур. |
| Külüg Čur, son of Bayča Saŋun |
|
| 4 | |
| On: En іnіsi [281] : toquz oγulï: bar üčün |
| Он: іні інісі: тоғыз ұлы: бар үшін |
| За то, что имел десять младших братьев и девять сыновей, |
| In the name of ten younger brothers and nine sons, |
|
| 12 | |
| ...rïmïz uz:...bilge: beg: oγulï: |
| ...: ...білге: бек: ұлы: |
| ... мудрый, сын бека |
| ... wise, son of a bek. |
|
| 6 | |
| Arslan Külüg: Tirig: oγulï ben: Külüg Tuγun ben:
|
| Арслан Күлік: Тіріг: ұлы мен:Күлік Тұғұн мен
|
| Я сын Арслан Кулик Тириг. Я - Кулик Тугун. |
| I am son of Arslan Külüg Tirig. My name is Külüg Tuγun. |
|
| 1 | |
| Alïp Baγa: oγulï ben |
| Алып Баға: ұлы мен |
| Я сын Могучего Бага |
|
| 17 | |
| yalŋuš: oγulï |
| Жалғыз: ұлы |
|
| 6 | |
| Atasï atï Toγan (a) oγulï atï Qara Čur
|
| Атасы аты Тоған ұлы аты Қара Чұр
|
| Имя отца - Туган, имя сына - Кара Чур. |
| Father’s name is Tugan, son’s name – Qara-Chur. |
| 7 | |
| oγulï atï Süčüg (е) |
| Ұлы аты Сүчүк |
| Имя сына - Сучук |
| Son’s name is Suchuk. |
|
| 3 | |
| ...m oγulï ... |
| ... ұлы ... |
| (отделился). Сын его... |
| his son... |
|
| 2 | |
| Umač oγulï (a) ïra er ar(a) ürüŋ gü...ldq... |
| Ұмаш ұлы ... ер ... ұрпақ |
| Сын Умача... муж... поколение... |
| Umach's son...brave...generation |
|
| 2 | |
| ala : atlïγ : yol : Teŋri : men : yarïn : kiče : esür : men: utru : eki : aylïγ : kisi : oγlïn : soqusmis: kisi : qorqmis: qorqma : timis : qut : birgey : men : timis: anča : biliŋ : edgü : ol. |
| Ала атты жол Тәңірімін! Ертелі-кешке жүрермін. Басқа екі айлық кісі ұлына кезікті (соғысыпты). Кісі қорықты. Қорықпа депті. Құт беремін депті. Сонша біліңдер: игі ол! |
| Я – бог дороги на пегом коне. Утром и вечером я езжу. Он встретил двухмесячного сына человеческого. Человек испугался. Он сказал: «Не бойся! Я дам счастье!» Знайте так: это хорошо. |
| I am the Road god with a dappled horse. I amble along early (in the morning) and late (in the evening). He met two-month-old human being. The human being was afraid. He said: 'Do not be afraid! I will give you (my) divine favor'. Know thus: This is good. |
| 15 | |
| üze : tuman : turdï : asra : toz : turdï : qus : oγï : uča : aztï : kiyik : oγlï : yügürü : aztï : kisi : oγli : yoriyu : aztï : yana : Teŋiri : qutïnta : üčünč : yïlta : qop : esen : tükel : körüsmïs : qop : ögirer : sebinür : tir : anča : biliŋler : edgü : ol. |
| Үстінде тұман тұрды, астында тозаң тұрды. Құс балапаны ұшып азды (жаңылды), киік төлі жүгіріп азды (жаңылды), кісі ұлы жорытып азды (жаңылды). Және Тәңірі құтында үшінші жылда барлығы есен түгел көрісіпті. Барлығы қуанып сүйініпті. Сонша біліңдер! Игі ол! |
| Говорят: наверху была мгла, внизу был прах. Птенцы сбивались с пути на лету. Зверята (букв. оленята) сбились с пути на бегу. Сыновья людей сбивались с пути на ходу. На третий год по благодати неба все благополучно встретились снова. Все радовались и веселились. Так знайте – это хорошо! |
| The fog was hanging above (and) the dust was rising below. The young birds lost their way flying, the young deer lost their way running (and) the children lost their way walking. And again, by the grace of Heaven, they all met in the third year, safe and sound. They all rejoiced and were glad, it says. Know thus: This is good. |
| 29 | |
| oyma : er : oγlanin : kisisin : tutuγ : urupan : osïč : oyγalï : barmis : oγlïn : kisisin : utuzmaduq : yana : toquz on : bos : qoň : utmis : oγlï : yutuzï : qop : ögirer : tir : anča : biliŋler : edgü : ol. |
| Ойын (құмар) еркек ұлын, кісісін тұтқын (бәске) ұрып ойнағалы барды. Ұлын, кісісін ұтылмады. Қайта тоқсан бас қой ұтты. Ұлы мен әйелі көп қуанды дер. Сонша біліңдер! Игі ол! |
| Говорят: азартный мужчина играл поставив на кон своего сына и слуг. Он не потерял сына и слуг. Более того, он выиграл девятьсот овец. Говорят, его сын и жена были счастливы. Так знайте – это хорошо. |
| A reckless man went gambling betting his son and men. He didn’t loose his son and men. Moreover he won ninety sheep. His son and wife were happy (for that), is says. Know thus: This is good. |
| 30 | |
| čïγany : er : oγlï : qazγančqa : barmis : yolï : yaramis : ögire : sebinü : kelir : tir : anča : biliŋler : edgü : ol. |
| Шығай (кедей) ер ұлы қызмет қылуға барыпты. Жолы жарапты. Қуанып, шаттанып келіпті дер. Сонша біліңдер! Игі ол! |
| Говорят: сын бедного человека отправился на заработки. Путь его был удачен. Радуясь и веселясь, он вернулся. Так знайте – это хорошо! |
| A poor man's son went out to earn money. His journey was successful. He comes (back) rejoicing and happily. Know thus: This is good. |
| 45 | |
| kiyik : oγlï : men : otsuz : subsuz : qaltï : uyïn : nečük : yorïyïn : tir : anča : biliŋler : yabïz : ol. |
| «Киік ұлымын. Отсыз, сусыз қалдым ғой. Қанша жүрейін?» дер. Сонша біліңдер. Жаман ол. |
| «Я детеныш оленя. Без травы и без воды как справлюсь я?» сказал он. Так знайте – это плохо. |
| I am a deer calf. How shall I be able (to live) without water and grass? How shall I walk along? it says. Know thus: This is bad. |
| 55 | |
| alp : er : oγlï : süke : barmis : sü : yirinte : erklig : sabčï : töretemis : tir : ebiŋerü : kelser : özi : atanmis : ögrünčülüg : atï : yitiglig : kelir : tir : anča : biliŋler : aňïγ : edgü : |
| Алып ер ұлы соғысқа барыпты. Соғыс жерінде ерікті (сөз)сапшы төре етеміз дер. Үйіне қарай келгенде өзі (төре) атаныпты. Қуаныш атын жетектеп келер дер. Сонша біліңдер. Анық игі. |
| Говорят: сын героя-мужа отправился в военный поход. Говорят, на поле боя обещали сделать его дворянином. Когда он вернулся домой, он стал им. Радость приходит с конем на поводу. Так знайте – это очень хорошо. |
| A brave son of man went to the army (in war). In the field of fight, he was promised to be an authoritative, it says. When he comes home, he becomes (an authority) himself. The joy comes with horse lead on a string, it says. Know thus: This is extremely good. |
| 58 | |
| oγlï : öginte : qaŋinta : öbkelepen : tezïpen : barmis : yana : saqïnmis : kelmïs : ögüm : ötin : alayïn : qaŋïm : sabïn : tiŋlayïn : tip : kelmis : tir : anča : biliŋler : edgü : ol. |
| Ұлы анасына, әкесіне өкпелеп безе барыпты. Қайта сағыныпты. Келіпті. «Анам өтінішін алайын, әкем (сөз-)саптауын тыңдайын» деп кетіпті дер. Сонша біліңдер: игі ол! |
| Говорят: (некий) сын, рассердившись на своих родителей скрылся (из дому). Но затем загрустил и вернулся домой, говоря: «да получу я наставления матери. Да услышу я слова моего отца!» Так знайте – это хорошо! |
| A son, being angry with his mother (and) father, ran away (from home). (Later) he thought it over (and) came back. He came back saying 'I will accept my mother's advice (and) listen to my father's words', it says. Know thus: This is good. |
|
| 5 | |
| ... i: aqanïm: yašï tegi učdï: oγulï: yabγum: qaγan boltï:
|
| ... әкем: жасы тие ұшды:ұлы: йабғұм: қаған болды:
|
| ... Мой отец умер (букв. «улетел») в возрасте. Его сын, мой ябгу, каганом стал. |
| ... My father had died (lit. "flew away") aged. Then his son, my Yabγu became a kagan. |
| 6 | |
| olurtï oγulï Tarduš: yabγu Töles šad: olurtï: aqanïm: El: ...
|
| отырды ұлы Тардұш: ЙабғұТөлес Шад: отырды:әкем: Ел... |
| ... на царство сел. Сыновья его стали (один) - ябгу тардушей, а (другой) - шадом тёлисов. Мой отец (страной правил …) ... |
| ... sat on the throne. His sons became Tarduš Yabγu and Töles Šad. My father El... |
|
| 1 | |
| Aydar: oγlї |
| Айдар: ұлы |
|
| 1 | |
| men: Altai oγlï: Bögü: atïm: teηri: g...: beηkü: g...elmin: men |
| Мен: Алтай ұлы: Бүгү: атым: Тәңірі: г... мәңгі: г...елмін: мен |
| Я сын Алтая: имя мое Бугу: Тенгри: г…вечный…г…народ я |
|
| 2 | |
| Ketim: Bele:Tuγma: erdi: oγlu : ben: edgüge: bökmedim : esize |
| Кетім: Беле: Тұғма: еді: ұлы: мен: игі: бөгеле алмадым: иесіз |
| Был Кетим Беле Тугма. Я - сын ему. Не смог остаться я. |
| There was Ketim Bele Tugma. I was his son. I couldn't stay. |
|
| 2 | |
| …: oγlï: atï: Küčurï: oγlan : toγ… |
| ..ұлы аты Күч ұры: оғлан : той... |
| ... имя сына - Куч уры оглан ... |
| ... his son's name is Kuchury oglan ... |
|
| 6 | |
| atasiz er: eki oγlïn: birle: ölti |
| атасыз ер: екі ұлың: бірге: өлді |
| ... жаль, воин-муж погиб со своими двумя сыновьями.
|
