қазрусeng
:
:
 
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 9 жерде кездесті
1
...: birle: Qošu tutuq: birle: süŋüšmüs: erin qop: ölürmüš: еbin barïmïn: qop: kelürti: Kültegin: jeti otuz: jašïŋa: Qarluq: budun: erür barur: erikli: yaγï boltï: Tamaγ ïduq: bašta: süŋüšdümüz:
...бірлесе: Құшұ Тұтық: бірлесе: сүңгілестіміз: ерін: көп: өлтірді: үйін: барлығын: көп: келтірді: Күлтегін: жеті отыз (27): жасында: Қарлұқ: бүтін (халық): еріп барып: ерікті: жау болды: Тамағ Ыдұқ: басында: сүңгілестіміз:
Мы боролись против ..... с Кушу-тутуком. Он убил многих их храбрых мужей. Он захватил много имущества. Когда Культегину было двадцать семь лет, он пошел войной на Карлуков. Они стали (нашими) врагами. Мы сразились у истока Тамаг.
We fought with ... against Qosu Tutuq. He (i.e. Kultegin) killed many of their brave men. He brought a lot of their properties and belongings. When Kultegin was twenty-seven years old, he went to Karluk people. They became (our) enemy. We went on a campaign to Tamaq-iduq headwaters.
29
bir yašïma: Qarluq: budun: buŋsïz erür: barur: erikli: yaγï boltï: Tamaγ ïduq: bašda: süŋüšdüm: Qarluq: budunïγ: ölürtim: anta altïm: ...dïm: Basmïl: ...edü...Qarluq: budun: tеrilip: kelti: ...sančdïm: ölürtim: Toγuz Оγuz: meniŋ: budunïm: erti: Тeŋiri: Jer: bulγaqïn: üčün:ödiŋ.....
бір (31)жасыма: Қарлұқ: бүтін (халық): мұңсыз еріп: барып: ерікті: жау болды: Тамағ Ыдұқ: басында: сүңгілесдім: Қарлұқ: бүтін (халық)ды: өлтірдім: сонда алдым: ...дым: Басмыл: ...игі...Қарлұқ: бүтін (халық): теріліп: келді:...шанышдым: өлтірдім: Тоғыз Оғыз: менің: бүтін (халық)ым: еді: Тәңірі: Жер: бұрқағы: үшін: өті...?
В тридцать один год, мои подданные Карлуки стали моими врагами. Я сразился с ними у истока Тамаг. Тогда я убил много Карлуков, захватил их. Басмыл... добрый ... Карлуки собрались (и оказали сопротивление). ... вонзил копьем, убил. Девять Огузов были моим народом. Так как Тенгри и земля пришли в беспорядок,
My subjected Karluks became my enemies. I fought with them at Tamag. I killed a lot of Karluks then and captured them. Basmyl … kind… Karluks gathered and resisted. … thrusted, killed. Nine Oguzes were my people. As Tengri and the earth came to disorder,
8
keyik jijü: tabïšγan jijü: olurur ertimez: budun: boγïzï: toq erti: yaγïmïz: tegre: uč oq teg erti: biz: seg: ertimiz: anča olurur erikli: Oγuz: adïntan: körüg kelti:
киік жей: қоян жей: отырған едіміз: бүтін -халық: бұғағы: тоқ еді: жауымыз: тегіс: үш оқ тек еді: біз: әлсіз жемтік: едіміз: сонша отырар ерікті: Оғұз: атынан: көрік -елші келді:
Нашим (основным) питанием были олени и зайцы. Народ был сыт. (Но) наши враги были очень сильны (букв. словно три стрелы). Мы были для них легкой добычей. От свободных Огузов пришел (к нам) посол.
Our main food were deer and hears. People were full. (But) our enemies were very strong (litr, like three arrows). We were light bags for them. A messenger came to us from free Oguzes.
13
qaltïčï biz: özü iči: tïsïn: tutmus tegbiz: yuyqa erikli: topluγlï učuz ermis: jenčige eriklig: üzügli: učuz: yuyqa: qalïn bolsar: topluγ uluq: alp ermis: jenčige
қалқасы бiз: өз iшi: тысын: тұтып ұстаймыз: жұқа еткендi: топтаулы арзан едi: жiңiшке еткендi: үзуi: арзан: жұқа: қалын болса: топталуы ұлық: алып едi: жiңiшке
Каждый из нас оберегает только свою орду. «Тонкого» растоптать – (дело) легкое! А «тонким» собраться и сделаться «толстым» – не сложно! Если «тонких»
Each of us protects only his own horde. To crush the ”thin” – is an easy (matter)! But to become “thick” from “thin” – is not difficult! If to gather “thins”
55
alp : er : oγlï : süke : barmis : sü : yirinte : erklig : sabčï : töretemis : tir : ebiŋerü : kelser : özi : atanmis : ögrünčülüg : atï : yitiglig : kelir : tir : anča : biliŋler : aňïγ : edgü :
Алып ер ұлы соғысқа барыпты. Соғыс жерінде ерікті (сөз)сапшы төре етеміз дер. Үйіне қарай келгенде өзі (төре) атаныпты. Қуаныш атын жетектеп келер дер. Сонша біліңдер. Анық игі.
Говорят: сын героя-мужа отправился в военный поход. Говорят, на поле боя обещали сделать его дворянином. Когда он вернулся домой, он стал им. Радость приходит с конем на поводу. Так знайте – это очень хорошо.
A brave son of man went to the army (in war). In the field of fight, he was promised to be an authoritative, it says. When he comes home, he becomes (an authority) himself. The joy comes with horse lead on a string, it says. Know thus: This is extremely good.
66
amtï : amraq : oγlanïm : anča : biliŋler : bu : ïrq : bitig : edgü : ol : ančïp : alqu : kentü : ülügi : erklig : ol.
Енді қарғам, ұланым, сонша біліңдер: бұ «Ырық бітік» – игі ол. Сондықтан әрікім өлуге ерікті ол.
Теперь, мой любимый сын, так знайте: эта книга примера хороша! Так различна судьба каждого!
Now, my dear sons, know thus: this book of omen is good. Thus, everyone is master of his own fate.
13
tutdïm: ...birle...anta: Bökеgük/de/: jetdim: kеče yarïq ba//tar:erikle: süŋüsdim: anta: šančdïm: kün: /artatïlmïs?: / tün/ öčürilmis?:/Bökеgükde: Segiz Oγuz: Toquz Tatar: qalmaduq: eki yaŋïqa: kün toγuru: süŋüsdim: qulum küŋüm: budunïγ: Teŋri:
тұтдым: ...бірлесе:...сонда: Бөкегүкде: жеттім: кеше жарық: батар: еркінмен: сүңгілестім (соғыстым): сонда: шанышдым: күн: /аттырып?:/ түн /өшкілей өшіріліп?/: Бөкүгүкде: Сегіз Оғыз: Тоғыз Татар: қалмады: екі жанаса: күн туысына: сүңгілестім: құлым күңім: бүтін (халық)ды: Тәңірі:
взял ... вместе ... там добрался до горы Букегук до темноты. Сражался с еркином. Тогда я сражался ... день ... ночь ... не осталось в Букегук Восемь Огузов, Девять Татаров (все вышли на сражение). Сражался я два дня две ночи. Тенгри дал моим слугам, служанкам и моему народу
took… together… reached the mountain Byukyagyuk. Fought with… then I bit…day… night… neither Eight Oguzes nor Nine Tatars had left in Byukyagyuk (everybody went to fight). I fought two days. Tengri gave my servants, housemaids and my people
17
Tay Вilge: Tutuq: yablaqïn: üčün: bir eki atlïq: üčün: qara: budunïm: öltiŋ: jetdeŋ: yaŋa ičik ölmeči: jetmeči: sen tedim: jiče: isig: küčüg: bergil: tedim: eki ay kütdim: kelmedi: sekizinč ay: bir yaŋïqa: sü yorïyïn: tedim: tuγ: tašqïr: erikli:
Тай Білге: Тұтық: жабайын (жаман): үшін: бір екі атты: үшін: қара: бүтін(халық)ым: өлдің: жеттің: жаңа іші өлмеші: жетпесі: сен дедім: игі (жетерінше): істі: күшті: бергей: дедім: екі ай күттім: келмеді: сегізінші ай: бір жаңасы: сүңгі жорытайын: дедім: ту: тасушы тасқыр: ерікті:
Из-за подлого Тай-Бильге Тутука, из-за нескольких ничтожеств, о, мой простой народ, ты погиб! Я просил тебя по доброму служить мне. Я ждал два месяца. (Ты) не пришел. Я решил вступить в поход первого числа восьмого месяца. Знаменосец
Because of mean Tai-Bilge tutuq, because of some nothingness, oh, my common people. You died! I asked you kindly to serve me. I was waiting for two months. (You) did not come. I decided to go on campaign on the first of the eighth month. A flag carrier
Mainz 383 (Seite B)  1 рет кездеседi
1
...rklig : ...
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.