қазрусeng
:
:
 
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 8 жерде кездесті
10
ölürti: uluγ: oγulïm: aγïrïp: yoq bolča: Uquγ Seŋünig: balbal: tike: bertim: men: toquz: jegirmi: yašïma: olurtïm: toquz jegirmi: jïl: qaγan: olurtïm: El tutdïm: otuz artuqï: bir: yašïma:......
өлтірді: ұлық: ұлым: ауырлап: жоқ болса: Ұқұғ Сеңгүнді: балбал: тіге: бердім: мен: тоғыз: жиырма (19): жасыма: отырдым: тоғыз жиырма (19): жыл: қаған: отырдым: ел тұтдым: отыз артық: бір (31): жасыма: ...
убили. Старший сын заболел и умер. Я поставил балбалы для Укуг Сенгун. В девятнадцать лет я стал каганом. Девятнадцать лет я был каганом и правил страной. Когда мне было тридцать один год...
Were killed. The eldest son got ill and died. I established balbals for Ukug sengun. In my nineteen I became a kagan. Nineteen years I was the kagan and ruled the country. When I was thirtyone years old…
7
birle: Elteris qaγan: boluyu: beriye: Tabγačïγ: öŋre: Qïtaсïγ: yarïya Oγuzïγ: üküš ök: ölürti: bilgisi: čabïsï: ben ök: ertim: Čuγay quzïŋïn: Qara Qumuγ: olurur: ertimez:
бiрлесе: Елтерiс қаған: болайын: бергi жаққа: Табғачды: өңiрге: Қытанды: арғы жаққа: Оғұзды: өңшең-ғана: өлтiрiлдi: бiлiктiсi: сапшысы мен ғана: едiм: Чұғай құздың: Қара Құмық: отырар: едiмiз:
в союзе с Ильтерис каганом, поразили на юге много Табгачей (Китайцев), на востоке много Китанов, на севере Огузов. Его мудрым советником был я сам! (В то время) мы избрали место (жили в) Куз Чугай Кара кумык («Черные пески»).
In alliance with Elterish kagan, killed a lot of Tabgaches (Chinese) in the south, in the east a lot of Kitans, in the north – Oguzes. It was I who became his wise advisor! (At that time) we had chosen the place (lived in) Kuz Chugai kara kumyk (“Black sands”)
42
anta ölürti: eligče er: tutdïmïz: uluq tün: budunïn sayu: ïtdïmïz: ol sabïγ: esidip: On oq begleri: budunï: qop
сонда: өлтiрдi: елудей ер: тұтдымыз: ұлық түн: бүтін (халық)ның санай: жөнелттiмiз: ол сап-сөздi: естiп: Он оқ бектерi: бүтін (халық): көп
там казнили. Около пятидесяти человек мы пленили. В ту же ночь мы отправили (послов) к каждому народу. Услышав эти слова, беки и народ "Десяти стрел" все
Killed there. We took to prison about fifty persons. That night we sent (messengers) to every nation. Having heard these words, beks and people of “Ten Arrows” all
6
.../Kü/li Čur: jeti yašïŋa: jegir: ölürti: /toquz yašïŋa:/ azïqlγï: toŋuz:: ölürti: Qarluq: yaγïtuqda: Tezde: süŋüšdükde:
....Күлі Чұр: жеті жасында: жирен: өлтірді: /тоғыз жасында/: азулы: доңыз: өлтірді: Қарлұқ: жаулағанда: Тезде (өзен): сүңгілескенде:
... Кули Чур в семь лет поймал (букв. убил) лису, в девять поймал (букв. убил) дикого кабана. Когда завоевывали Карлуков, в сражении у (реки) Тез ...
… when Kuli – Chor was seven years old he killed a fox, at nine he killed a wide boar. When Karluks were conquered, in battles at the Tez (river)…
6
Toquz: elig yašda: toquz altmïš er ölürmiš: er bašïŋ on: ölürti: bilge yïta
Тоғыз: елу жаста: тоғыз алпыс ер өлтірген:Ер басы он: өлтірді: білге жетім
В сорок девять лет убил шестьдесят мужей, десяти предводителей убил. Мудрый осиротел.
He killed sixty men and ten leader in his forty nine. The wise man become an orphan.
4
...ölürtim: kök böri: qara aš buγu ölürtim
...өлтірдім: көк бөрі: б...қара аш бұғы өлтірдім
...убил синего волка-самца, убил черного голодного оленя…
3
altmiş qulan ülirtim
алпыс құлан өлтiрдiм
убил шестьдесят куланов!
killed sixty onagers!
4
ali tegi tebi ölirtim
ала теке, түйе өлтiрдiм
Пегих (горных) коз, верблюдов убил!
I killed skewbald goats, camels
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.