Iздеген сөз  29 жерде кездесті |
|---|
|
| 3 | |
| qop: etdim: ulamtї: aňїγ yoq: Türük: qaγan: Őtüken: yїš: olursar: elte: buŋ yoq: іlgerü: Šantuŋ: yazїqategi: süledim: Taluyqa: kičig: tegmedim: birgerü: Toquz: Ersenke: tegi: süledim: Tüpütke: kičig: tegmedim: qurїγaru: Jenčü ügüz: |
| (қобы) көп: еттiм: ұласқанда: анық жоқ: Түрiк: қаған: Өтүкен: Йышында: отырса: Елде: мұң жоқ: ілгерi: Шаңтұң: жазығына тие: сүңгiледiм: Теңiзге: кiшiк: тимедiм: бергi (оң) қарай: Тоғыз: Ерсенке: тие: сүңгiледiм: Түпiтке: кiшiк: тимедiм: керi қарай: Йенчү (Iнжу) өзен(дi): |
| Я сделал вас многочисленными. Нет фальши в этих словах. Если тюрками правит каган из горы Отюкэн нет грусти и печали в стране. Я прошел с войском на востоке до Шаньдунской равнины. Почти достиг моря. Я прошел с войском на юге до Токуз-Аршин. Почти достиг Тибета. На запад переправляясь через реку Йенчу (Жемчуг-Сырдария) |
| I made you more. There is no false in these words. If the Turkish kagan rules from the Otukan mountains, then there will be no trouble in country. I went on campaigns eastwards up to the Shantung plain. I almost reached the sea. I went on campaigns southwards up to Tokuz-Arsin. I almost reached Tibet. Westwards beyond the Pearl River |
| 5 | |
| tüzeltim: аltun: kümüš: isigti: qutuy: buŋsuz: anča berür: Tabγač: budun: sabї: süčig: aγїsї: jїmšaq: ermiš: süčig: sabїn: jїmšaq: aγїn: arїp: їraq: budunїγ: anča yaγutї er: ermiš: yaγuru: qontuqda: isire: aňїγ bilge: anta üjür: ermis: |
| түзеттiм: алтын: күмiс: асыл:: мұңсыз (шексiз): сонша берер: Табғач: бүтін (халық)(+ның): сөз сабы: сүйкімді: жібегі: жұмсақ: екен: сүйкімді: сөз сабын: жұмсақ: жібегін: ырықтап (ерiтiп): ырық (ты): бүтін халықтың: сонша (көздiң) жауын алар: екен: көздiң жауын алып: қоңдықтап: кейiн: аңсыз бiлiктi: сонша үйірер: едi: |
| китайским народом. Слова китайских людей, которые дают нам золото, серебро, алкоголь и сокровища, всегда сладки, и шелка всегда мягки. Обманывая своими сладкими словами и мягкими шелками, они привлекают к себе людей издали. Как люди к ним приближаются, их одурманивали. |
| the Chinese people. The words of Chinese people, who give us gold, silver, alcohol and treasures in abundance, have always been sweet and silks have always been soft. Deceiving by their sweet words and soft silks, they attract people to come from remote places. After people have settled close to them, they made people be addicted to them even more. |
| 8 | |
| оl jergerü: barsar: Türük: budun: öltečisеn: Ötüken: jer: olurup: аrqïš: tirkiš: ïsar: neŋ buŋïγ yoq: Ötüken: Yïš: olursar: beŋgü: el tuta: olurtačïsïn: Türük: budun: toq аrïqqasïn: аčsïq: tosïq ümüzsen: bіr: tоdsar: аčsïq: ümüzsen: antaγïŋïn: |
| ол жерге қарай: барса: Түрік: бүтін (халық): өлерсің: Өтүкен: жер(інде): отырып: арқыш (керуен): тіркес: ірісең: не мұңын жоқ: Өтүкен: Йыш: отырса: мәңгі: Ел: тұта: отырушы едің: Түрік: бүтін (халық): тоқ таза болыпсың: аштық: тоқты(ты): ойланбассың: бір: тойса: аштық(ты): ойланбассың: соншалықтығын: |
| Если вы пойдете к тем местам, О тюркский народ, то вы умрете! Если вы останетесь на земле Отюкен, и пошлете караваны оттуда, то у вас не будет никакой неприятности. Если вы останетесь в горах Отюкен, то вы будете жить, навсегда управляя другими странами! О тюркский народ, вы такие сытные. Вы не думаете о голоде и изобилии. Один раз насытившись вы никогда не думаете, что можете быть и голодными. Из-за вашего легкомыслия, |
| If you go toward those places, О Turkish people, you will die! If you stay in the land of Otukan, and send caravans from there, you will have no trouble. If you stay at the Otukan mountains, you will live forever dominating the countries! О Turkish people, you always regard yourselves as satiated. You do not think of being hungry or satiated. Once satiated, you forget of being hungry. On account of your being so, |
|
| 29 | |
| bir yašïma: Qarluq: budun: buŋsïz erür: barur: erikli: yaγï boltï: Tamaγ ïduq: bašda: süŋüšdüm: Qarluq: budunïγ: ölürtim: anta altïm: ...dïm: Basmïl: ...edü...Qarluq: budun: tеrilip: kelti: ...sančdïm: ölürtim: Toγuz Оγuz: meniŋ: budunïm: erti: Тeŋiri: Jer: bulγaqïn: üčün:ödiŋ..... |
| бір (31)жасыма: Қарлұқ: бүтін (халық): мұңсыз еріп: барып: ерікті: жау болды: Тамағ Ыдұқ: басында: сүңгілесдім: Қарлұқ: бүтін (халық)ды: өлтірдім: сонда алдым: ...дым: Басмыл: ...игі...Қарлұқ: бүтін (халық): теріліп: келді:...шанышдым: өлтірдім: Тоғыз Оғыз: менің: бүтін (халық)ым: еді: Тәңірі: Жер: бұрқағы: үшін: өті...?
|
| В тридцать один год, мои подданные Карлуки стали моими врагами. Я сразился с ними у истока Тамаг. Тогда я убил много Карлуков, захватил их. Басмыл... добрый ... Карлуки собрались (и оказали сопротивление). ... вонзил копьем, убил. Девять Огузов были моим народом. Так как Тенгри и земля пришли в беспорядок, |
| My subjected Karluks became my enemies. I fought with them at Tamag. I killed a lot of Karluks then and captured them. Basmyl … kind… Karluks gathered and resisted. … thrusted, killed. Nine Oguzes were my people. As Tengri and the earth came to disorder, |
|
| 2 | |
| toγusїqїŋa: birgerü: kün: ortusїŋaru: qurїγaru: kün: batїsїqїna: jїrїγaru: tün: ortusїŋaru: аnta: ičreki: budun: qop: maŋa: ükü erür erti: anča: budun qop:etdim: ulamtї: aňїγ yoq: Türük: budun: Őtüken: yїš: olursar: elte: buŋ yoq: іlgerü: Šantuŋ: yazїqa tegi: süledim: Taluyqa: kičig: tegmedim: birgerü: Toquz:/
|
| (тоғысу) тумысына: бергi (оң жақ ): күн: ортасына (қарай) керi қарай: күн: батысына: арғы(сол қол ) қарай: түн: ортасына (қарай): cонда: (осы) iшіндегі: бүтін халық: көбі(қобы): маған: тобымен өңшең ерген: сонша: бүтін- халық: (қобы) көп: еттiм: ұласқанда: анық жоқ: Түрiк: бүтін( халық): Өтүкен: Йышында: отырса: Елде: мұң жоқ: ілгерi: Шаңтұң: жазығына тие: сүңгiледiм: Теңiзге: кiшiк: тимедiм: бергi (оң жаққа) қарай: Тоғыз:
|
| на юге к полудню, на западе к закату, и на севере к полуночи (послушайте это)! Я сделал Вас больше. Нет фальши в этих словах. Если тюрками правит каган из горы Отюкэнь нет грусти и печали в стране . Я прошел с войском на востоке до Шаньдунской равнины. Почти достиг моря. Я прошел войском на юге до Токуз- |
| In the south to the midday,in the west to the sunset, in the north to the midnight (listen to it)! I made you more. Therу are no falseness in these words. If kagan from the Otuken mountain rules the Turks there will not be troubles in the country. I went with my army in the east to Shandun plain. I nearly reached the sea. I went with my army in the south to Tokuz - |
| 4 | |
| qutuy: buŋsuz: anča berür: Tabγač: budun: sabї süčig: aγїsї: jїmšaq: ermiš: süčig: sabїn: jїmšaq: aγїn: arїp: їraq: budunїγ: anča yaγutї er: ermiš:
yaγuru: qontuqda: isire: aňїγ bilgin anta üjür: ermis: еdgü: bilge: kišig: edgü: alїp: кišig: jorutmaz: ermis: bir кiši: yaŋїlsar: oγušї: budunї: besükiŋe: tegi: uqїdmаz:
|
| мата мұңсыз (шексiз): сонша берер: Табғач: бүтін (халық)(+тың): сөз сабы: сүйкімді: жібегі: жұмсақ: екен: сүйкімді: сөз сабын: жұмсақ: жібегін: ырықтап (ерiтiп): ырық(ты): бой халықты: сонша (көздiң) жауын алар: екен: көздiң жауын алып: қоңдықтап: кейiн: аңсыз бiлiктi: сонша үйірер: едi: игi: бiлiктi: кiсiні: игi: алып кiсiнi: жорытпас: екен: бiр кiсi жаңылса: оқ-уысты руы: бүтін (халық): бесігіне: тие: ұқтырмас:
|
| и шелк много. У табгачей(китайцев) слова сладкие и шелка мягкие. Обманывая своими сладкими словами и мягкими шелками, они привлекают к себе людей издали. Как только люди к ним приближаются, одурманивают их еще больше. Они не позволяют мудрым и хорошим мужам приблизиться к себе. Они развращают, начиная от одного до его целой семьи и клана. |
| and silk. Tabgaches (Chinese) have sweet words and soft silk. Deceiving by their sweet words and soft silk they attract people from far places. As soon as people approach them they stupefy them more. They do not allow wise and good man to approach them. They destroy beginning with one person to the whole family and clan. |
| 6 | |
| bilmez: kiši: ol sabïγ: alïp: yaγïru: barïp: üküš kiši: ölteg: оl jergerü: barsar: Türük: budun: öltečisеn: Ötüken: jer: olurup: аrqïš: tirkiš: ïsar: neŋ buŋïγ yoq: Ötüken: Yïš: olursar: beŋgü: el tuta: olurtačïsïn: Türük: budun: toq аrïqqasïn: аčsïq: tosïq ümüzsen: bіr: tоdsar: аčsïq: ümüzsen: antaγïŋïn: üčün: іgіdmiš: qaγanŋïn:
|
| білмес: кісі: ол сап сөзді: алып: жақындап: барып: күллі кісі: өлдік: ол жерге қарай: барса: Түрік: бүтін (халық): өлерсің: Өтүкен: жер(інде): отырып: арқыш (керуен): тіркес: ірісең: не мұңын жоқ: Өтүкен: Йыш: отырса: мәңгі: Ел: тұта: отырушы едің: Түрік: бүтін (халық): тоқ таза болыпсың: аштық: тоқтық(ты): ойланбассың: бір: тойса: аштық(ты): ойланбассың: соншалықтығын: үшін: игі еткен: қағанның:
|
| Неблагоразумные люди следовали за этим словами, приблизились, и все умерли. Если вы пойдете к тем местам, О тюркский народ, то вы умрете! Если вы останетесь на земле Отюкен, и пошлете караваны оттуда, то у вас не будет никаких неприятностей. Если вы останетесь в горах Отюкен, то вы будете жить, навсегда управляя другими странами! О тюркский народ, вы такие сытные. Вы не думаете о голоде и изобилии. Один раз насытившись вы никогда не думаете, что можете быть и голодными. Из-за вашего легкомыслия, и не повиновения вашему кагану, |
| Ignorant people followed these words, came near and all died. If you go to those places, oh, Turkic people, you would die! If you stay in Otuken land, and send caravans from there, you will not have any troubles. If you stay in Otuken mountains you will live, ruling other nations forever! Oh, Turkic people, you are so full. You do not think of hunger and abundance. Having been full once you never think of being hungry. Because of your frivolity and your disobedience to your kagan, |
| 12 | |
| kök: teyiŋin: Türüküme: budunïma: qazγanu: bertim: iti bertim...buŋsïz: qïltïm: üze Teŋiri: eriklig: .....bud...tümen: ...rin: budu...
|
| көк тиыннын: Түрікіме: бүтін (халқыма): қаз тұрғызып (иеленіп) бердім: ете бердім:... мұңсыз: қылдым: Үсті Тәңірі: ерікті... ..бүті (халық)...түмен...рін.... бүтін (халық)... |
| синих белок моему Тюркскому народу отдал. ... остались без горя. По милости Тенгри на верху, ... |
| Gave the blue squirrels to my Turkic people… left without grief. Above is Tengri,… |
| 14 | |
| meni: edgü: körtečisin: ebiŋe: kirtečisin: buŋsuz: boltačïsïn: ......kisre: Tabγač: qaγanta: bedizči: kelürtim: ...sabïmï: sïmadï: ...ičreki: bedizčig: ïtï: aŋar: tašïγ: barïqïn: yaratdïm: ičin: tïšïn: adïnčïγ: barïq: urturdïm: ...
|
| мені: игі: көргейсің:үйіңе: кіргейсің: мұңсыз болғайсың: ... кері кейін: Табғач-қытай: қағанда: бәдізші: келтірдім: ...сап-сөзімді сындырмады: ...ішкі: бәдізшіні: етті: әсем: тасты: барықты: жараттым: ішін: тысын: айшықты: барық: ұрғыздым: ...
|
| прими меня во благо. Зайди в свой дом, не печалься. ... С юга писаря Табгачского(Китайского) кагана доставил. ... Дворцовые писари изготовили каменные строения, внутри и снаружи оформили красиво... |
| Admit me in the honor of… Enter your house, do not be sad… from the south I got Tabgach (Chinese) kagan’s clerk. … the clerks of the palace made stone buildings and inside and outside were beautifully decorated… |
|
| 26 | |
| yoγurča: ïdïp Ïbar basï: asdïmïz: yoblu: intemiz: on tünke: yantaqï: Toγ berü: bardïmïz: jerči: jer yaŋïlïp: boγazlantï: buŋ ïdïp: qaγan: jelükü ertmis:
|
| жұқарғанша: етiп Ыбар басын: асдымыз: қыраттап түсдiмiз: он түнге: жантаймалы:Тоғ беруге: бардымыз: жершi: жер жаңылып: бауыздан(ыл)ды: мұң етiп: қаған: желiп ерттi:
|
| поднялись, мы перешли Ыбар Баши. Спустились по склону. Через десять ночей мы дошли по склону до Тогберу. Путеводитель, сбившись с пути, был казнен (зарезан). Каган догнал нас. |
| we crossed Ybar Bashi. We went down on the slope. We reached Togbery on the slope in ten nights. A guide was slaughtered, having lost the way. The kagan caught us. |
| 48 | |
| sarïγ altun: örüŋ kümüs: qïz qoduz: egri tebi: aγï buŋsuz: kelürti: Elteris qaγan: Bilge ...
|
| сары алтын: өрпек -ақ күмiс: қыз әйел: нар түйе: мата сыйды мұңсыз: келтiрдi: Елтерiс қаған: Бiлге (қаған)...
|
| то он преподнес желтое золото, белое серебро, женщин и девиц, сокровища, шелк на верблюдах в большом количестве. Ради величия Ильтерис кагана, Бильге кагана |
| he presented me yellow gold, white silver, girls and women, treasury, silk on camels in huge number. For the greatness of Elterish kagan, Bilge kagan |
| 57 | |
| bön tegi: barsar: ne buŋï: bar erteči ermis:
|
| Бөнтегі (?): бар болса: не мұңы: бар болар еді:
|
| есть Бонтеги (?), то было бы печально! |
| Bentegi (?), it would be sad! |
|
| 2 | |
| Buŋusuz: ulγаtïm: buŋ bu ermiš |
| мұңсыз: ұлғайдым: мұң бұ еді: |
| Я вырос без печали, печаль (моя) вот это: |
| I grew up without sorrow. Here sorrow comes. |
|
| 10 | |
| Buŋ: baŋa: büŋ at ermiš: öldim: yïta: esizime yïlqïn yana: |
| мұң: маған: мың ат еді: өлдім: жетім: иесізіме жылқын тағы: |
| Печаль для меня была в сто лошадей. Умер я. Мои лошади остались сиротами без хозяина. |
| The grief for me was on hundred horses. I have died. My ownerless orphan horses. |
| 11 | |
| Tört kü yïlqïm: sekiz adaqlïγ: barïmïm: buŋïm: yoq ertim: |
| Төрт атақты жылқым: секіз аяқты: барлығым: мұңым: жоқ едім: |
| Мои четыре лучшие кони, мой восьминогий дом, не было у меня печали. |
| My four best horses, my eight-legged house, I had no grief (before). |
|
| 1 | |
| qunčuyïm: qadašïm adïrïldïm: buŋa ačïqa tö...
|
| Ханшайым: немере ағайыным айырылдым:мұңды ...
|
| Потерял я супругу и родственников. Печальные родственники ... |
| I have lost my spouse and relatives. Sad relatives... |
|
| 2 | |
| qunčuyïm buŋa adïrïldïm: esizim: kün ay ezidim
|
| ханшайым мұңды айырылдым: иесізіме: күн ай езілдім
|
| С женой в печали расстался. Дни и ночи оплакивал потерю хозяина. |
| I deserted my wife in grief. Days and nights mourned over loss of the master. |
| 7 | |
| jerim yïta subum adïrïldïm buŋa esizime jïta
|
| жерім жетім суым айырылдым мұңды иесізіме жетім
|
| Земля и вода моя осиротевшая, расстался я с печальными сиротами. |
| I left ownerless the earth and water. I left my sad orphans. |
|
| 2 | |
| adïrïldïm: sečlentim: yïtï buŋa: |
| айырылдым: шашылдым: жетім мұңды: |
| я расстался (с вами), разлучился. Осиротели, опечалились. |
| I parted (from you). I scattered. (You become) orphan, sad. |
|
| 3 | |
| Jeti urï oγul: ïŋïzqa: bökmedük: qaŋum: ü qušča: buŋa: tüšürmek: ertiŋiz: buŋqa:tura: beŋkü tikermen: yïta
|
| Жеті ұрпақ ұлы: -ыңызға: бөгелмедік:әкем: Ү құсша: мұңды: түсірмек: едіңіз:
мұңға: тура: мәңгі тікермен: жетім
|
| мы не смогли остаться для семи колен сыновей. Отец, вы как птица У хотели опустить печаль. В печали сирота воздвигает вечные (камни) |
| we couldn't stay for our seven generation. My father, you like bird U wanted to lower the sorrow. The orphan erects eternal (stones) in sorrow. |
|
| 7 | |
| Ögümke bökmedim buŋa |
| Шешемге бөгеле алмадым мұңды |
| матери, не мог я остаться. Грустно! |
| mothers, I couldn't stay. Sad! |
|
| 1 | |
| tenri qanim igi ütiken bunim yoq |
| тәңрi ханым (ием) игi (киелi) өтүкен (сiзге) мұңым жоқ |
| Мой Тенгри хан (властитель мой)! Священный Отюкень! Нет у меня печали (для вас). |
| My Tengri khan (my owner)! The Holy Ötüken! I have no more sorrow! |
|
| 3 | |
| Buŋusuz: erde: ben: erdi |
| мұңсыз:ерде: мен: еді |
| Жил я без горя. |
| I was a man without sorrow. |
|
| 7 | |
| …jerdeki: tamqalïγ jilqï: buŋï .. |
| .. жердегі: таңбалы жылқы: мұңы... |
| ... находящийся на земле, и отмеченный клеймом (тамгой) скот был без числа..... |
| ... signed horses ... |
| 8 | |
| …q baqïtï : buŋsïz: erti: Qara sečin teg … |
| ...мұңсыз: еді: Қара Сечін тег... |
| ... жил беспечно Кара Сечин тег.. |
| ... he has no grief. Qara Sechin teg... |
|
| 4 | |
| buŋï ešim qadašïm yïta: o..lum … |
| мұңы әкем туыстарым жетім:.. |
| Отец мой, родные в печали. Осиротели. |
| My relatives are in grieve and left orphan. |
|
| 3 | |
| bilmedim: buŋïm: yoq |
| Білмедім: бұңым: жоқ: |
| Не знал ни горя, ни бед... |
| I hadn't no grief. |
