Iздеген сөз 28 жерде кездесті |
|
10 | |
anča: saqïntïm: közde: yaš kelser: etide: köŋülte: sïγat: kelser: yantïru: saqïntïm: qatïγdï: saqïntïm: еk šаd: ulayu: inijigünüm: olγanïm: beglerim: budunum: közi qačï: yablaq: boltačï tep: saqïntïm: yoγčï: sïγtačï: Qïtań: Tatabï: budun: bašlayu: |
сонша: сағындым: көзде(н): жас келсе: жас келгенше босап: көңілде (н): сықат: келсе зар (келгенше): тағыда: сағындым (еңіредім): қатты: сағындым: екі шад: ұласу: інішектерім: ұлым: бектерім: бүтін (халық)ым: көз қасы: жабайы (жаман): болғанша: деп: сағындым: жоқтаушы: сықтаушы: Қытаң: Татабы: бүтін (халық)ты: бастай: |
Я очень тосковал. Слезы лились с глаз и не останавливались. Горе захватило сердце и уходило. Я оплакивал его долго. Я очень тосковал, горько плакал. Я волновался, что испортятся очи и брови обоих шадов и моих оставленных позади младших братьев, моих сыновей, моих беков и всех моих людей. Я тосковал без него. Возглавляя похоронное шествие из народов Кидань и Татабы, |
I mourned badly. Tears dropped down from my eyes and didn't stop. Sorrow captured my heart and didn't pass away. I cried missing him always. I mourned deeply in sorrow. I worried that the eyes and eyebrows of two šads and of my younger brothers left behind, my sons, my lords and all of my people could have been coward. I missed him. Heading mourners and lamenters of Qitaη and Tatabi peoples, |
14 | |
bunča: bitig: bitigme: Kültegin: atïsï: Joluγ tegin: bitidim: jegirme: kün:olurup: bu tašqa: bu: tamqa: qop: Joluγ tegin: bitidim: ïγar: oγlanïŋïzdа: tuyγunïŋïzda: jegde: jegdür: ertigiz: uča bardïγïz: Teŋiri: tirigedkeči: |
бұнша: бітік: бітікдеуші: Күлтегін: аталығы: Йолұқтегін: бітіктедім(жаздым жиырма: күн: отырып: бұ тасқа: бұ тамға: көп: Йолұғ тегін: бітіктедім: жылар: ұлдарыңызда: тұйғындарыңызда: игіде: игі еттір: ұша бардыңыз: Тәңірі: тірі еткейінше: |
Тот, кто надписал все надписи - я, (принц) Йоллугтегин, племянник Культегина. Сев двадцать дней Я, (принц) Йоллугтегин, написал все эти надписи на этом камне. Для сыновей и родственников, чтобы оплакивать. Благословите. Вы скончались (lit.: 'улетели'), пока Тенгри не даст Вам жизнь снова... |
The one, who had inscribed all these inscriptions – I, (Prince) Yolluγtegin, the nephew of Kultegin. Having sat down twenty days I, (Prince) Yolluγtegin, inscribed all these inscriptions on this stone. For sons and relatives to cry. Blessed you. You passed away (lit.: 'went flying') until Tengri gives you life again. |
|
1 | |
Teŋіriteg: Тeŋiride: bolmuš: Türük: Bilge: qaγan: bu ödüke: olurtum: sabїmїn: tüküti: esid+egil: ulayu: inijügünüm: oγlanїm: biriki: oγušum: budunum: birije: šad apїt begler: jїrїya: tarqat: bujruq: begler: Otuz ... |
Тәңірiтек: Тәңірiде: болған: Түрiк: Бiлге: қаған: бұ шаққа: отырдым: сап сөзiмдi: түгел: есiт+иiл !: ұласу: iнiшектерім: ұлым: бiрiк(кен): оқ-уысым (руым): бүтін халқым: бергi (оң қол): шад апы+т [159] бектер: арғы (сол қол) тарха+т [160] : бұйрық: бектер: Отыз ... |
Я, Тенгри-подобный и созданный Тенгри Тюркский Каган, нынче сел на трон. Услышьте мои слова, все Вы, мои младшие братья и мои сыновья, и мои люди и родственники, мой народ, шад-апыт беки на юге, таркан и буюрук беки на севере, Тридцать … |
I, Tengri-like and Tengri-born Turkish Bilge Kagan, succeeded to the throne at this time. Hear my words, all of you, my younger brothers and my sons, and my nation and relatives, my people! You, Šad-apit lords in south, tarkans and buyruq lords in north, Otuz (Tatar?), |
|
1 | |
Teŋіriteg: Тeŋiride: bolmuš: Türük: Bilge qaγan: bödüke: olurtum: sabїmїn: tüküti: esid: ulayu: inijügünüm: oγlanїm: biriki: oγušum:/ budunum: birije: šad apїt begler: jїrїya: tarqat: bujruq: begler: Otuz ... Toquz Oγuz: begleri budunї: bu sabїmїn: edgüti: esid: qatїγdї: tїŋla: ilgerü: kün:/
|
Тәңірiтек: Тәңірiде: болған: Түрiк: Бiлге қаған: бұ шақта /өтерге/: отырдым: сап сөзiмдi: түгел: есiт !: ұласу: iнiшектерім: ұлым: бiрiк(кен): оқ-уысым (руым): бүтін / халқым/: бергi (оң қол): шад апы+т бектер: арғы (сол қол) тарха+т: бұйрық: бектер: Отыз ... Тоғыз Оғыз: бектерi бүтін (халық): бұ сап сөзімді: игi (ақылды): есiт !: қатты (көңілді): тыңда !: ілгерi (алдыға): күн:
|
Я, Тенгри-подобный и созданный Тенгри Тюркский Каган, нынче сел на трон. Услышьте мои слова, все Вы, мои младшие братья и мои сыновья, и мои люди и родственники, мой народ, шад-апыт беки на юге, таркан и буюрук беки на севере, Тридцать (татаров?), Беки и народ Девяти Огузов! Внемлите в мои слова, и слушайте! Все люди кто следует за мной на востоке к восходу солнца, |
I, Tengri-like and Tengri- born Turkic kagan mounted the throne. Hear my words you all, my younger brothers and my sons, my people and relatives, my nation, shad- apyt beks in the south, tarkan and buyruq beks in the north, Thirty (Tatars?), Beks and the people of Nine Oguzes! Hear my words and listen! All people after me in the east to sunrise, |
|
9 | |
oγulïnïm: erde ïmïrïm аnča: bol: qanqa: atap: qadïγlan:
|
ұланым: ерлікте ымыраласым (досым)сонша: бол:ханға: атанып: қатай (қайғырма)!:
|
Сыновья мои! Друг мой доблестный! Не скорбите сильно по хану, мужайтесь! |
My sons! My brave friend! Don’t be sad so much on you khan. Be brave! |
|
6 | |
aqanïm: Tölberi: qara: budun: Külüg:qadašïm: esizime: еlіšim er: ögüš er: oγulan er: ködügülerim: qïz: kelinlerim: bökümedim
|
Ағайыным: Төлбері: қара: бүтін (халық): Күлік: немере ағайыным: иесізіме:Елшім ер: Өгүш ер: Оғұлан ер: күйеулерім: қыз: келіндерім: бөгеле алмадым:
|
родственник Тульбери, народ, родня Кулик, остались без покровителя. Муж Елшим, муж Огуш, муж Огулан, мои зятья, дочери и снохи, не смог я остаться (с вами). |
my relatives, my common Tölberi people, my Külik relatives, ownerless Elšim man, Ögüš man, Oγulan man, my sons in law, my daughters in law, I couldn't stay. |
|
1 | |
Er atïm Öz Toγdï oγulanïm esize ebčim adïrïldïmïz |
Ер атым Өз Тоғды ұланым иесіз үйшігім айырылдық |
Мое доблестное имя - Уз Тогды. Мои сыновья, дом мой остались без хозяина. |
My heroic name is Öz Toγdï. My sons, my ownerless home, we parted. |
|
1 | |
Oγulan atïm: Čubu Ič: Ïnal: ...te: atïm: Šümül Öge:
|
Ұлан атым: Чұбұ Іш: Ынал: ...те: атым: Шөмүл Өге:
|
Мое юношеское имя - Чубу Ич-ынал. ... мое мужское имя - Шомуль Оге. |
My youth name is Čubu Ič: Ïnal. ... My man name is Šümül Öge. |
7 | |
Ekinim: qadašïm: esizime: oγulanïm qïzïma: ürüŋüm: qaram: esiz: jüz: elig erime: esizime:
|
нағашым:немере ағайыным: иесізіме: үлым қызыма: үрпек ағым: қарам: иесіз:
жүз: елу еріме:иесізіме:
|
Родня, сородичи остались без хозяина. Сыновья и дочери, мои дорогие, остались без хозяина. Мои сто пятьдесят воинов остались без покровителя. |
To my ownerless relatives, my dear children abandoned, my ownerless hundred and fifty men. |
|
4 | |
Üč: oγulanïmïn: ulγаturu: umadïma: |
Үш: ұланымның: ұлғайтып: үлгердім: |
Я успел вырастить трех сыновей. |
I succeeded to grow up three sons. |
|
1 | |
Elig oγulan: uru...esizim: jüz Kümül: budunïm: qadašïm: adïrïldïm...
|
Елу ұлан: ұрпақ.иесізім: Жүз: Көмүл: бүтін (халық)ым: Немере ағайыным: айырылдым:...
|
Мои оставшиеся без хозяина пятьдесят сыновей, ... народ мой Сто Кумулей, родня моя, разлучился я ... |
|
1 | |
Otuz oγulan saγаdïčïlar(a) ičin el(a) egirіntі
|
Отыз ұлан садақшылар үшін ел иірілді |
Народ скопился ради тридцати огланов-лучников. |
People gathered for the sake of thirty oglan-archers. |
|
3 | |
otuz oγlan (a) saγdïčïγam |
Отыз ұлан садақшым |
Тридцать огланов-лучников... |
Thirty adolescents-archers... |
|
2 | |
Qutluγ (a) oγulan ïn Ulatïq |
Құтлық ұланын Ұлатық |
Вырастил сына Кутлук. |
brought up his son Qutluq... |
|
3 | |
otuz (a) oγlan(a) saγdïčï (a) b |
Отыз ұлан садақшысы |
Верный друг тридцати огланов. |
|
2 | |
atlïγ eren еsize Oγlan Čur ulaju qalmïš |
Атты ерді иесіз Оғлан Чұр ұласу қалған |
...на коне остался без хозяина Оглан Чур... |
...on horse left without master Oglan Chur... |
4 | |
oγlan saγčïγ adïr + |
ұлан Сағчық айыр+ |
сын Сагчик расстался... |
...son Sagchik... |
|
23 | |
oγlan : kekük : tezekin : bultï : čekik : etiŋ : qutluγ : bolzun : tir : anča : biliŋler : edgü : ol. |
Ұлан көкек қауырсынын тапты. (Онымен) сәнденген қалындық құтты болсын дер. Сонша біліңдер: игі ол! |
Говорят: юноша нашел перо кукушки. Невеста украшенная им будет счастлива. Так знайте – это хорошо! |
A boy found the dung of an eagle. ‘The bride adorned by it will get merry’, it says. Know thus: This is good. |
29 | |
oyma : er : oγlanin : kisisin : tutuγ : urupan : osïč : oyγalï : barmis : oγlïn : kisisin : utuzmaduq : yana : toquz on : bos : qoň : utmis : oγlï : yutuzï : qop : ögirer : tir : anča : biliŋler : edgü : ol. |
Ойын (құмар) еркек ұлын, кісісін тұтқын (бәске) ұрып ойнағалы барды. Ұлын, кісісін ұтылмады. Қайта тоқсан бас қой ұтты. Ұлы мен әйелі көп қуанды дер. Сонша біліңдер! Игі ол! |
Говорят: азартный мужчина играл поставив на кон своего сына и слуг. Он не потерял сына и слуг. Более того, он выиграл девятьсот овец. Говорят, его сын и жена были счастливы. Так знайте – это хорошо. |
A reckless man went gambling betting his son and men. He didn’t loose his son and men. Moreover he won ninety sheep. His son and wife were happy (for that), is says. Know thus: This is good. |
66 | |
amtï : amraq : oγlanïm : anča : biliŋler : bu : ïrq : bitig : edgü : ol : ančïp : alqu : kentü : ülügi : erklig : ol. |
Енді қарғам, ұланым, сонша біліңдер: бұ «Ырық бітік» – игі ол. Сондықтан әрікім өлуге ерікті ол. |
Теперь, мой любимый сын, так знайте: эта книга примера хороша! Так различна судьба каждого! |
Now, my dear sons, know thus: this book of omen is good. Thus, everyone is master of his own fate. |
|
1 | |
tört uγlanïm bar učun: beηkument/ikti/ |
Төрт ұлым бар үшін: мәңгілік /тікті/ |
Мои четверо сыновей [водрузили] мне памятник. |
My four sons erected a stone (for me). |
|
1 | |
Alïp uruŋu: Tutuq: ben: quyda: qunčuyïm: eki oγlanïma: esizime: yanuš: qïzïma |
Алып Ұрұңұ: тұтұқ: мен: құзда: ханшайым: екі ұлым: иесіз: жаңғыз: қызым: |
Я - Могучий Урунту Тутук. Жена у очага, два сына, единственная дочь, остались без покровителя. |
I am Great Uruŋu Tutuq. I left my wife, two sons and only daughter. |
|
39 | |
...yayladïm: ......tabγ ačqanï: ...tezipbermiš: ...oγulïn: qotïdïm: ...budun...toqïdïm anta olurup: ebiŋe: іtim: qut yaratïγ: tuγun:
|
...жайладым... ...Табғач-Қытай ханы... тежей берген:...ұлын: қойдым: ...бүтін (халық)... жеңдім сонда отырып: үйіне: жібердім: құт жаратқан: туын: |
...провел лето. ... хан Табгачей (Китая) ... задерживал ... поставил сына... народ ... покорил. Тогда я их отправил домой. Их благословенное знамя |
…spent summer… Tabgaches’ (China) khan…detained…put his son… people…conquered. I sent them home then. Their gracious flag |
|
2 | |
er erdemim: oqïm: oγlanïm: elim: esizim |
мои мужественные отпрыски, сыновья, страна моя, остались без покровителя |
|
2 | |
…: oγlï: atï: Küčurï: oγlan : toγ… |
..ұлы аты Күч ұры: оғлан : той... |
... имя сына - Куч уры оглан ... |
... his son's name is Kuchury oglan ... |
5 | |
…tegiš : sü: teŋi: jeti biŋ: oγlan : erti |
...сүңгілі әскер: жеті мың: оғлан: еді... |
... количество войска-копьеносцев было семь тысяч молодых людей... |
... there was seven thousand army of lancers... |
|
6 | |
On ay elti: ögim: oγlan: toγdum: erin: ulγatïm |
Он ай көтеріп: «өгейім»-анам: ұлы тудым: ерге: жеттім: |
Десять лун носила (меня) моя мать! Родился мальчиком, и вырос воином. |
My mother carried me for ten moons. I was born a boy. I became a brave man. |
|
5 | |
bunda: oγlanïm yïta: |
мұнда: ұлым жетім: |
Здесь остался сын - сирота. |
Here is my son left orphan. |