қазрусeng
:
:
 
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 66 жерде кездесті
4
özlüki: boz at erti: kedim b... alïpï erdemi: anta ükü еgіdi: Türük budunqa: u...
өжет жүйрік: боз ат еді: кежім б... алыбы ердені: сонша көсегесі артты: Түрік бүтін (халық)ға:...
…был быстрый белый конь... был велик и могуч, прославился Тюркскому народу ...
… there was rapid Whitehorse…was great and powerful, became famous for Turkic people…
7
...γanïŋa el/iŋe/ ......bilgesin üčün: alpïn: erdemin /üčün qazγantï qa/... el...č..
...қағанына еліне: ... біліктілігі үшін:алыбы: ердені: /үшін қаз тұрғызды /...ел...ч...
... кагану, стране ... В силу его ума и великой мощи, он властвовал над страной ...
…to kagan, to the country… due to his intelligence and great power, he ruled the country…
1
Er atïm Bilge Ču[r] [er]de[mim] ...
Ер атым Білге Чұр ерденім ...
Мое воинское имя Бильге (Мудрый) Чор. Моя доблесть ...
My chivalry name is Bilge (Wise) Čor. My valor ...
2
...q tеn üg e ata aγï erdem
... қ ден ата ағы ерден
... шелк и сокровище
... silk and treasure
2
Qišqaš: er erdemim: quñ:
Қышқыш: ер ерлігім: қоныстас -ағайын
Из рода Кышкаш: доблесть мужа-воина: соседи - родня
I was man of Qïšqaš. My neighboring relatives,
3
еr erdemim: ebim: quñ:
ер ерлігім(ді): үйім: қоныстас -ағайын
доблесть мужа-воина: мой дом: соседи - родня
I served bravely for my house and neighboring relatives
1
Er erdemi Toquz Tadbuz erdemig keñ oqïm /?/
Ер ерлігім тоғыз Тадбұз ерлігімді ... қоныстас -руым \?\
Доблесть мужа-воина Девять Тадбузов геройство ... соседи родственники(?)
I served bravely for nine Tadbuz ... my neighbors...
6
uruŋ Külüg Toq: Bögü Terikine: аqanïm bek erdemi üčün: birle bardï
Ұрұң Күлік Тоқ: Бөгү Терікіне: әкем: бек ерлігі үшін: бірлесе барды:
Отец - Урунг Кулик Ток Богу Теркин, во имя доблести бека, пошел с ним вместе.
My father Urung Külüg Toq Bögü Terikin, in the name of valor lords, came together.
8
Elim: uγurïnda: sü bolčï: erlerim edükim yoq: ič biligde: bertegmede sekiz: er: sürdim:
Елім: бақытында: Сүңгілі болған: ерлерді итергенім жоқ: Іш біліктілікте: бергенімде: сегіз: ер: сүрдім:
К счастью моего народа не дал пасть воинам. В правлении пленил восемь воинов.
I had not allowed soldiers to fall for my people fortune. I had captivated eight soldiers being in board.
11
Tört kü yïlqïm: sekiz adaqlïγ: barïmïm: buŋïm: yoq ertim:
Төрт атақты жылқым: секіз аяқты: барлығым: мұңым: жоқ едім:
Мои четыре лучшие кони, мой восьминогий дом, не было у меня печали.
My four best horses, my eight-legged house, I had no grief (before).
1
Ečüm: üč qadaš elimke:tapïdïm: elčisi ögüm: tapïdïm: qadašïm: tapïdïm: er erdemi
Ағам: үш немере ағайыным еліме: табындым:Елшісі (өгей) шешем: табындым:Немере ағайыным: табындым: ер ерлігім
Брату, трем племенам родственным поклоняюсь. Матери поклоняюсь, родственникам поклоняюсь. Доблестью мужа
I worship to my brother, to my three tribes related. I worship to my mother, I worship to relatives. In Valor of a brave man
3
er erdemim elimke tapïdïm: Teŋiri elimke:edgü: qadašïm: adïrïldïm:
Ер ерлігім еліме табындым:Тәңірі еліме: игі: немере ағайыным: айырылдым:
Доблестью мужа поклоняюсь стране, Тенгри-подобной стране. Расстался с добрыми родными.
In valor of a brave man I worship to my country. I deserted my kind relatives in Tengri country.
1
Jerdeki: Barïš Tegim: erdemligime: Böküm:
Жердегі: Барыс Тегім: ерлігіме: Бөкүм:
(Во имя) Барыс Тегим на земле и доблести Бокум
Barïš Tegim on the ground, in the name of valor Böküm
3
Uqumuz Umay: Begimiz: biz uya: alïp: er: özin: altï qïlamadïŋ: özlek at özin: üč qïlamadïŋ yïta: izinčüme: közünčüme: adïrldïm sečlenimü: ijü ertim men
Ұғымымыз Ұмай:Бегіміз: біз ұйысқан:алып: ер: өзін: алты қыла алмадың:жүйрік ат өзін: үш қыла алмадың:жетім: ізінше: көзінше: айырылдым:шешіліп: ?...едім мен
Наша Умай Бегим, ты не смогла сохранить нас - шесть великих воинов, не смогла сохранить трех скакунов. Я потерял (их) следом на глазах у сирот (?)… я был…
Our Umay Begim, you could not join six great soldiers, could not join three racers. I was separated before eyes of orphans.
7
On ay: eltidi: ögüme: kelirti: elimke: erdem üčün: m...
Он ай: еліктірді: өгей шешем: келтірді:Еліме: ерлігім үшін: ...
Мать носила меня десять месяцев и родила стране моей доблестным мужем ...
Mother carried me ten months and has given birth to my country the valorous man ...
1
erdem üčün tuγ-a bermiš-e
ерлігі үшін ту берген
За храбрость дали (ему) знамя.
In the name of bravery, (he) was given the banner.
2
erdemin üčün elinde Qara qanqa barïpan
ерлігі үшін елінде Қара ханға барып
Во имя доблести в стране отправился к Кара хану.
In the name of valor in country (he) went to Qara khan.
6
...аltï: yašïmda: qaŋsïradïm: bilinmedim ič ečime: yïta: adïrïndïm: bačačïγa: ič ečime: qaŋsïz ertim: ...erti
...алты: жасымда: әкесіз хансырадым: білінбеген: іш үлкенім: жетім: ажырандым: бажалыққа: іш үлкеніме: әкесіз едім: ...еді
... в возрасте шести лет остался без отца. Не помнил своих старших, остался сиротой. Рос без отца...
... I lost my father when I was six. I couldn't remember my seniors and became orphan. I grew up without fathers ...
8
Erdem üčün: ...
Ерлігім үшін:...
За храбрость мою ...
In valor of brave man ...
11
El čur: eliŋe: qa...erdemiz üčün: yoqladï
Ел чұр: еліне: ...ерлігіміз: үшін: Жоқтады:
стране Ель Чур ... во имя нашей доблести оплакивали
in El čur country ... in valor of a brave man they mourned.
13
..erdemin üčün: ...l..e: toquz: erig uduš er: alpïn: ö..türip: ö..er altï ertim begim
Ерлігі үшін: ...тоғыз: ерді: ерген ер: алып: ө...тіріп: ө...ер алты едім бегім:
Во имя доблести ... (убил)? девять мужей, ...
In valor of a brave man ... (killed?) nine men ...
4
beš jegirmi yašïmda Tabγač qanγa bardïm er erdemim
бес жиырма жасымда (15) Табғач-қытай ханға бардым ер ерлігім
Когда мне было пятнадцать пошел я к Китайскому хану. Доблестью мужа-воина
When I was fifteen I have gone to the Chinese khan. As valor of the soldier-man
6
jeti: böri ölürdim barïšïγ kökmеkig ölürmedim
жеті: бөрі өлтірдім барысты көк аңды өлтірмедім
убил семь волков. Не убивал барса, синего зверя.
I killed seven wolves. I did not kill a leopard, a blue animal.
1
Er erdemim: atlar ešim: biŋ erim: esizime: balïq: taγïm esizime
Ер ерлігім: ...аттар: досым: мың ерім: иесізіме: балық қала: тауым иесізіме
Во имя доблести мужа ... кони, мой друг, мои тысяча воинов, мои оставшиеся без хозяина город и горы.
In valor of a brave man ... horses, my friend, my ownerless thousand men, ownerless cities and mountains
3
Et atïm: Yola: ben: er erdemim quz: esizim: eligenis γadašïm: esizim:
Ер атым: Йола: мен: ер ерлігім құздағы иесізім: бауырлас немере ағайыным: иесізім:
Мое доблестное имя Йола. Во имя доблести моей, мои оставшиеся у очага без хозяина родные,
My name is Yola. In valor of brave man my relatives left in hearth ownerless,
7
er erdemim daqï: egčime anï egmeči egit jer altïm
Ер ерлігім: ДЕГІ: әпекем ...(ана?)...:... жер алдым
во имя моей доблести моя старшая сестра ... (мать?) ... я взял землю.
in valor of a brave man, my sister, ... (mother?) ... took a land.
2
Erdem üčün Inal anta öntim: esize: eküñig?: erdemim bašï: üčün el ertim
Ерлігі үшін Ынал анта шықтым: иесіз: Екүнік?: ерлігім басы: үшін ел ерлігі
За храбрость получил (титул) Инала. Екунук? без хозяина, мой подвиг ради страны…
I became Inal due to by heroism. Eküñig? ownerless
5
Jetmiš yašïma: öltim: jetmiš er: ölürdim: biŋ yïlqï atï...
Жетпіс жасымда: өлдім: жетпіс ер: өлтірдім: мың жылқы ат...
В мои семьдесят лет, - я умер. Семьдесят мужей-воинов я убил. Тысячи лошадей...
In age of seventy I died. I killed seventy men. Thousand horses...
3
Er erdemim /ü/čin:süg еr ... ur: adïrïldïm:
Ер ерлігім үшін: сүңгілі ер...: ұр: айырылдым:
За храбрость ... лишился доблестного воина
For my valor as a man ... I parted.
1
Alïp qulïm: erdem: Jürüküm: esize: yïta
Алып құлым: ердем: Йүрүкүм: иесізіме: жетім:
Могучий герой, Йуркум оставшимся без покровителя сиротам
The great man Jürüküm, to my ownerless orphans
5
Er erdemi: inde: Egseküm: yoq:qïrq: yašïmda: adïrïldïm:u
Ер ерлішім:інде: Егсекүм: жоқ: Қырық: жасымда: айырылдым:
Герой Егсекум, не (достигший) сорока лет, разлучился.
In my valor in Egseküm, not reaching forty, I parted.
2
Ögüne:Tutuq:er erdemi:üčin:elime: tapаdïm:
Өгүне: Тұтұқ: ер ерлігім: үшін: еліме: тұтдым:
(Я -) Огюне-тутук. Во имя доблести мужа, я правил моей страной.
(I am)Ögüne Tutuq. In valor of my bravery I ruled my country.
9
Erde: artuq: erdemi: bar üčün: beŋkü: tike: bertim: jeti: urï bar üčün: tike bertimiz
Ерде: артық: ерлігі үшін: бар үшін:Мәңгі: тіге бердім:Жеті: ұрпақ бар үшін: тіге берңізі
Во имя его мужества воздвигли вечный (камень). Во имя семи поколении воздвигли.
In valor of his bravery erected the eternal stone. In name of the seven generation (it was) erected.
10
Erdem...
Ерлік ...
Моя доблесть ...
My valor ...
1
Er erdem: eki: elig: Tušum: yaγïda: uduz: erig: ölürdim: Esine:
Ер ерлігім: екі: елу: Тұшым: жауда: ұтқылау: ерді: өлтірдім: иесіне:
Доблестью мужа-воина (среди) сорок два Тушум врагов нападающего мужа убил. Хозяину
In valor of his bravery he killed the forward man in forty two Tušum. To master
2
Elim qanïm: esizime: er erdemi: toquz: oγïdm adïm: jerim esize:
Елім ханым: иесізіме: ер ерлігім: тоғыз: оғыдым (ру) адым: жерім: иесіз:
Моя страна, мой хан, оставшимся без хозяина. Доблестью моей мужа-воина (у меня была) земля Девяти племен. Остался без хозяина.
My ownerless country and khan. In valor of my bravery (I had) Nine tribe land ownerless.
2
Elimde: beš Aqta: tegzindim: er erdemim üčün
Елімде: бес Ақта: тектедім:Ер ерлігім үшін
Во имя доблести моей, в моей стране Бес Ак стал благородным.
In valor of my bravery I was noble in my country.
1
Öz elin: jeti: körti: elim jumïšïŋa: yorïtïp: beš elke: tegdim: erdemi: üčün
Өз елін: жеті: көрді:Елім жұмысына: жорытып:Бес елге: тидім: ерлігім: үшін
Он предводил свой народ. Ради моего народа я напал на Беш ель. За мою храбрость
He leaded his people. For deeds of my people I went on campaign to Beš el. In valor of my bravery
2
Er erdemi: Toŋra...
Ер ерлігім: Тоңыра...
Доблесть мужа-воина Тоныра ...
In valor of my bravery Toŋra ...
5
erdemim: ol: adqï: ul...
Ерлігім: ол: ...
Во имя доблести он ...
9
..t el: qïzï: erdemi: alïp erde...
...ел: қызы: ерлігі: алып: ерде...
10
esinegen : bars : men : qamus : ara : basïm : antag : alp : men : erdemlig : men : anča biliŋler :
Есінеген барыспын. Қамыс арасында басым сонша алып менің. Ерден мен. Сонша біліңдер!
Я – потягивающийся тигр. Моя голова в камышах такой большой. Доблестный я! Так знайте!
I am a yawning leopard. Among the reeds my head is so big. That brave I am. Know thus!
Чаа-Қол XI (e-23)  1 рет кездеседi
1
/Er erdemim/ jerim üčün: öltim:
Ер батырлық жерім үшін өлдім
Я погиб во имя своей доблести мужа-(воина), ради моей земли.
I had died for own valour and my land.
Уюк Оорзак I (е-108)  2 рет кездеседi
3
.........
...
...
4
.............
...
...
Очуры Ачуры (e-26)  2 рет кездеседi
6
…jeti: jegirmi:erdemi: yašïnda: erdem: ölti...
...жеті жиырма (17): ерлікті: жасында: ерлік: өлді...
...в 17 лет его доблесть умерла...
... noble man died in his 17 years old...
1
erdem: anar: at: edkü: elig ataγï: barïltï On-uq
Ерлік: Анар: аты: игі: елдің атағын: жеткізді Он оқ /?/
Доблестное имя (его) Анар. (Он) прославил свой народ Десяти стрел (?)
(His) name of valor is Anar. (He) glorified his country the Ten Arrows (?)
Уйбат II (e-31)  1 рет кездеседi
3
... üčin: alpïn üčin: erdemin üčin
... үшін: алыбы үшін: ердені үшін
... во имя его геройства, его доблести
Алтын Көл II (e-29)  6 рет кездеседi
3
Erdem b/u/lsar: munïγ: ermez: munïγ: ersem: Ezeru /?/ alqanïp: erdemlig: batur men
ерлік болса: мұңы :болмас: мұңы: болса: Езерү/?/ алқанып: ерлікті: батыр мен
Когда есть доблесть, нет печали, а когда есть печаль, то я - богатырь Езеру (?)...
If there is a valor, there is no sadness, if there is sadness then I, hero Ezeru ...
4
Erdemlig bulsar: budun: isrik/?/: jürümedi: erinčim: ikizime:
Ерлікті болса: халық: ашытқы (мас?): жүрмейді: екен: қос егізіме:
Когда есть доблесть, народ не разбредется(пьянствует?). Моих близнецов...
If there is valor, then people won't go drunk(?). My twins...
5
Elimde: tört: tegzindim: er erdemim: üčün: ïnanču alp seŋün
Елімде: төрт (рет): жорыққа кеттім: ер ерлігім үшін: Ынанчұ Алып Сеңүн
Четырежды я уходил из своего эля. За мою доблесть Ынанчу Алп Сегун...
Four times I left my country. Inanču Alp Seŋün for my valor ...
7
Er erdem bulsar: andaγ ermiš: altun qap r...: ...tim
Ер батыр ерлік болып: сондай болды: алтын қап.......ім
Доблестные такими вот (героями) были. ...
So brave there were...
8
Er erdem üčün Tüpüt qanqa: yalabaš bardim: kelmedim:
Батыр ерлік үшін Тибет ханына: билік басы болып бардым: келе алмадым:
Ради (своей) воинской доблести я ходил послом к тибетскому кагану. Я не вернулся.
In the name valor I went to the Tibet king as an ambassador. I didn't come back.
2
Bögü Terken: er erdemimde
Бөгү Теркен: ер батыр ерлігінде
Бёгу Теркен. Доблестный муж
Bögü Terken. In valor of a brave man
2
er erdemim
ер ерлігім
моя доблесть мужа-воина
In valor of my bravery
5
Külüg čigsi: beg er erdemim üčün Qara Seŋir ... altï er: ig ...di ..be ...qadasim...
Күлік Чкіші бег ер ерлігі үшін Қара Сеңүр ......................????
Доблестный Чигси бек, во имя доблести Черный Сенгур....?
The Great čigsi lord for valor of the man the Black Seŋir...
7
Teŋiri elimke er erdemim üčün uy... r : aqanda ber .. ke....?
Тәңірі елімге ер ерлігім үшін .....
3
Šeŋün tutuq : ben uyar üčün törüŋin :ete berdim
Сеңүн Тұтық: мен «ұят»-намыс үшін төрелікті: басқара бердім
Я - владыка Сегун, с честью правил.
I, the lord Segun, ruled with honor!
2
Kökmiš Tutu [q] ....m üčün es erdem
Көкмеш тұтұқ ..үшін ес ерлік
Владыка Кокмеш ... ради доблести...
The lord Kokmesh... for honor of a man...
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.