қазрусeng
:
:
 
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 65 жерде кездесті
16
ertüŋü: eti ïmаγ: ...Türük: beglerin: budunïn: ertüŋü: eti ïmаγ itdi: ügde: aqaŋï qaγan: ...ča: aγïr: tašïn: yoγïnïγ: Türük: begler: budun: iti: ...erti: özime: bunča: ...
ерекше: ете мақтау... Түрік: бектердің: бүтін (халық)ын: ерекше: ете мақтау етті: ... әкем қаған: ...ша ауыр: тасын: жоқтауын: Түрік: бектер: бүтін (халық): ете: ...еді: өзіме: бұнша: ...
особую похвалу выразил... Особую похвалу выразил Тюркским бекам и народу ... мой отец, каган, ... тяжелый камень... Тюркские беки и народ были в трауре ... мне столько ...
Expressed special praise…special praise was expressed to Turkic beks and people… my father, the kagan,… heavy stone… Turkic beks and people were in mourning… I was so…
1
Quyïda: qunčuyïm: özde: oγulïm: yïta [276] : esizime: yïta: bökümedim [277] : adïrïldïm: ekinim: qadašïm: yïta: adïrïldïm:
Құзда: ханшайым: өзекте: ұлым: жетім: иесізіме: жетім: бөгеле алмадым: айырылдым:нағашым: немере ағайыным: жетім: айырылдым:
У очага – жена, в степи - сын осиротели без покровителя. Не смог я остаться, потерял моих родных, осиротели, расстался (я с вами):
My ownerless wife at hearth and children in steps - orphans, I couldn't stay. I lost my relatives, my orphans. I parted from you.
2
Altunlig: kešig: belimte: bаndïm: Teŋiri Elim: ke: bökümedim: esizime: yïta:
Алтындық: қорамсақты: белімде: байладым: Тәңірі Елім:ге: бөгеле алмадым: иесізіме: жетім:
Украшенный золотом: колчан повязал я на пояс. В моей (хранимой) Тенгри стране не смог остаться, с моими сиротами без покровителя.
I tied a gold quiver on my waist. I couldn't stay in my Tenri country. You, ownerless, orphans,
6
aqanïm: Tölberi: qara: budun: Külüg:qadašïm: esizime: еlіšim er: ögüš er: oγulan er: ködügülerim: qïz: kelinlerim: bökümedim
Ағайыным: Төлбері: қара: бүтін (халық): Күлік: немере ағайыным: иесізіме:Елшім ер: Өгүш ер: Оғұлан ер: күйеулерім: қыз: келіндерім: бөгеле алмадым:
родственник Тульбери, народ, родня Кулик, остались без покровителя. Муж Елшим, муж Огуш, муж Огулан, мои зятья, дочери и снохи, не смог я остаться (с вами).
my relatives, my common Tölberi people, my Külik relatives, ownerless Elšim man, Ögüš man, Oγulan man, my sons in law, my daughters in law, I couldn't stay.
1
Quyïda: qunčuyïma: esizime: yïta: özde: oγulïm: adïrïldïm:yïta:
құзда: ханшайым: иесізіме:жетім: өзекте: ұлым: айырылдым: жетім:
Жена у очага, сын сирота в степи остались без хозяина. Потерял я вас мои сироты.
I left ownerless my wife at hearth, my children orphans in steppe. I lost you, my orphans.
3
Kök Teŋiride: kün ay esiz ermiš: esizime: adïrïldïm:
Көк Тәңіріде: күн ай иесіз еді: иесізіме айырылдым:
В небесном Тенгри солнце и луна были без хозяина. Расстался я с подданными.
The sun and the moon ownerless in blue Tengri . I left (my people).
4
aqanïm elime: esizime: yïta: ... aqanïm elime: esizime: yïta: adïrïldïm:
әкем еліме: иесізіме: жетім... әкем еліме: иесізіме: жетім: айырылымдым
Отцу, народу, оставшимся без хозяина сиротами ... С отцом, народом, оставшимся без хозяина сиротами расстался.
To my father, to people, my ownerless orphans... I parted from my father, people, my ownerless orphans.
10
Buŋ: baŋa: büŋ at ermiš: öldim: yïta: esizime yïlqïn yana:
мұң: маған: мың ат еді: өлдім: жетім: иесізіме жылқын тағы:
Печаль для меня была в сто лошадей. Умер я. Мои лошади остались сиротами без хозяина.
The grief for me was on hundred horses. I have died. My ownerless orphan horses.
3
adïrldïm: esizime:...
Айырылдым: иесізіме:...
Я разлучился (с вами), потерявшего хозяина ...
I deserted my ownerless...
2
Kül Čeküŋ: Tutuq: esizime: adïrïldïm:
Күл Чекүң: Тұтұқ: иесізіме: айырылдым:
[Я]- знаменитый Чекюнг-тутук. Потерял я (родных), остались без хозяина.
[I am] well-known Čeküŋ Tutuq. I have lost my ownerless relatives.
3
Elim qanïm: esizime: adïrïldïm: altun keš adïrïldïm
елім ханым: иесізіме: айырылдым:алтын қорамсақ айырылдым
Мое государство, мой хан остались без хозяина. Разлучился я с золотым колчаном.
My ownerless state and khan, I am separated with a gold quiver.
7
jerim yïta subum adïrïldïm buŋa esizime jïta
жерім жетім суым айырылдым мұңды иесізіме жетім
Земля и вода моя осиротевшая, расстался я с печальными сиротами.
I left ownerless the earth and water. I left my sad orphans.
1
Er erdemim: atlar ešim: biŋ erim: esizime: balïq: taγïm esizime
Ер ерлігім: ...аттар: досым: мың ерім: иесізіме: балық қала: тауым иесізіме
Во имя доблести мужа ... кони, мой друг, мои тысяча воинов, мои оставшиеся без хозяина город и горы.
In valor of a brave man ... horses, my friend, my ownerless thousand men, ownerless cities and mountains
8
baš ača barïm: yaš ača: jïlqï: esizime buda: egjel atïm: Qan Eregje
Бас асқан барлығым:Жас аша тұяқты: жылқы:Иесізіме бой: ...?
Повзрослевшие дети, годовалые жеребцы, оставшиеся без хозяина племя ...
My growing children, my young horses ownerless ...
10
sekiz: jetmiš: yašïm: öltim: esizime: aγamγa: altmïš at: bentim:
Сегіз: жетпіс: жасымда: өлдім: иесізіме: ағама: алтпыс ат: міндім:
Я умер достигнув шестидесяти восьми лет. Расстался с моим братом. Оседлал шестьдесят коней.
I died when I was sixty eight. I mounted sixty horses from my ownerless brother.
7
Jüz er qa:dašïm: esizime: biŋ er budunïma: esizim: aq ïq atlu: budunïm: edgü tіšiŋ
Жүз ер немере ағайыным: иесізіме: мың ер бүтін (халық)ыма: иесізіме: ақ ық? атты: бүтін (халық)ым: игі тасың
Сто моих славных родственников, оставшиеся без хозяина, тысячи мужественных людей моей страны, оставшиеся без хозяина, ... народ мой, добрый камень...
Hundred of my ownerless relatives, ownerless thousand men of my country, ... my people kind stone ...
1
Budunïma: oγulïma: yotuzïma
бүтін (халық)ыма: ұлыма: әйеліме:
Моему народу, сыну, жене,
My people, son and wife
5
Bu qan: ekі: elig yašï: esizime:
Бұл хан: екі елу жасы: иесізіме:
Этот хан в возрасте сорока двух лет.
This khan in his forty two.
4
Qadašïm: ekinime: yïta: adïrïldïm: esizime:jüz kümül:budunïm: yïta: adïrïldïm
Немере ағайыным: нағашым:жетім: айырылдым: иесізіме:жүз Күмүл: бүтін (халық)ым: жетім: айырылдым:
Родственники мои осиротевшие, разлучился я (с вами). Народ мой Сто Кумуль осиротевший, разлучился я.
My orphan relatives, I parted from you. My ownerless Hundred Kümül people became orphan.
5
bir: jetmiš: yašïmγa: Kök: Teŋiride: künge: ezidim: esizime:
бір: жетпіс: жасымда:Көк: Тәңіріде: күнге: езілдім: иесізіме:
В шестьдесят один год под солнцем Небесного Тенгри я опечалился по оставшимся без покровителя.
When I was sixty one I melted under the sun of Blue Tengri. Left by master
6
Körsi Yamda: elim esizime: jerim: subum: esizime: quyda: qunčuyïm: tul: qaltï: esizime:
Көрсі Йамда: елім: иесізіме:жерім: суым: иесізіме:құзда: ханшайым: тұл: қалды: иесізіме:
страна моя Кюрси Ям, земля и вода моя, жена у очага осиротели без покровителя.
my country Körsi Yam. My earth and water, my wife at hearth become orphan ownerless.
7
Ekinim: qadašïm: esizime: oγulanïm qïzïma: ürüŋüm: qaram: esiz: jüz: elig erime: esizime:
нағашым:немере ағайыным: иесізіме: үлым қызыма: үрпек ағым: қарам: иесіз: жүз: елу еріме:иесізіме:
Родня, сородичи остались без хозяина. Сыновья и дочери, мои дорогие, остались без хозяина. Мои сто пятьдесят воинов остались без покровителя.
To my ownerless relatives, my dear children abandoned, my ownerless hundred and fifty men.
8
Bïŋ budraq: yont: esizime:
мың бойлық: жылқы: иесізіме:
Тысячи моих лошадей остались без хозяина.
To my ownerless thousand horses.
1
Elim: esizime: quyda: qunčuyïma: esizime:
Елім: иесізіме: құзда: ханшайыма:иесізіме:
Моей стране, оставшейся без хозяина, моей жене у очага, оставшейся без хозяина,
To my ownerless country, to my ownerless wife at hearth,
3
Esizime: jüz: qadašïma: altï: budunïma: esizime: adïrïldïm
Иесізіме: жүз: немере ағайыным: алты: бүтін (халық)ыма: иесізіме: айырылдым:
остались без хозяина сотня моих родственников. С шестью моими народами, оставшимися без хозяина, расстался я.
my hundred relatives abandoned by their master (i.e. me). With six my ownerless nation,
1
Er atïm: Kök Terek: ben: esizime: qadašïma: esiz: oγulanïma: eb еčime: adïrïldïm
Ер атым: Көк Тірік: мен: иесізіме: немере ағайыныма: иесіз: ұланыма (ұлыма): үй атама: айырылдым:
Мое имя мужа-воина - Синий Тириг. Моим оставшимся без хозяина родным, сыновьям, дому и отцу - я разлучился (с вами).
My name is Blue Terek. To my ownerless relatives, sons, my house and father. I parted from you.
2
Elim qanïm: esizime: er erdemi: toquz: oγïdm adïm: jerim esize:
Елім ханым: иесізіме: ер ерлігім: тоғыз: оғыдым (ру) адым: жерім: иесіз:
Моя страна, мой хан, оставшимся без хозяина. Доблестью моей мужа-воина (у меня была) земля Девяти племен. Остался без хозяина.
My ownerless country and khan. In valor of my bravery (I had) Nine tribe land ownerless.
3
Esizime: budunïma: quyda: qunčuyïma: bökmedim:
Иесізіме: бүтін (халық)ыма: құзда: ханшайыма: бөгеле алмадым:
Оставшиеся без хозяина мой народ, жена у очага, я не мог остаться.
My ownerless wife at hearth, I couldn't stay.
1
Elim qanïma: esizime
Елім ханыма: иесізіме
Моей стране и хану, оставшимся без хозяина.
To my ownerless country and khan.
2
Quyda ekešim: esizme
Құзда нағашым: иесізіме
Моим родственникам у очага, оставшимся без хозяина.
To my ownerless relatives at hearth.
1
Buqačuq: uruŋu Jüz Yapïγ: aqanïm: esizime
Бұқашық: ұрпағы Жүз Йапығ: әкем: иесізіме
Потомок Букачук мой отец Йуз Йапыг, оставшиеся без хозяина.
Offspring of Buqačuq my ownerless father Jüz Yapïγ.
3
Jerime subuma esizime
Жеріме суыма иесізіме
Моей земле и рекам, оставшимся без хозяина (меня).
To my ownerless earth and water.
4
Budunuma: esizime
Бүтін (халқыма): иесізіме
Моему народу, оставшимся без хозяина (меня).
To my ownerless people.
3
toquz on yašïmda: adïrïldïm: yïta: esizime: ...
Тоғыз он (90) жасымда: айырылдым: жетім. иесізіме:...
В девяносто лет я разлучился с моими оставшимися без хозяина
Чаа-Холь VII (e-19)  2 рет кездеседi
2
qara budunïma: yïta: esizime
қара бүтін-халқыма: жетім: иесіз
Ради своего простого народа, моим сиротам
for my common people, my orphans
3
elime: esizime: /adïrïldïm/
елімнен: иесіз /?/
моей стране, ...
for my country ...
Чаа-Холь IV (e-16)  3 рет кездеседi
1
Alïp uruŋu: Tutuq: ben: quyda: qunčuyïm: eki oγlanïma: esizime: yanuš: qïzïma
Алып Ұрұңұ: тұтұқ: мен: құзда: ханшайым: екі ұлым: иесіз: жаңғыз: қызым:
Я - Могучий Урунту Тутук. Жена у очага, два сына, единственная дочь, остались без покровителя.
I am Great Uruŋu Tutuq. I left my wife, two sons and only daughter.
2
Teŋiri: elimke: yašda: begimke: bökmedim: esizime: qïrïq: yašïmda: q…
Тәңірі: Еліме: жасты: бегіме: бөгеле алмадым: иесіз: қырық: жасымда:....
Не смог остаться с моим народом, с моим молодым беком. В сорок лет ...
I couldn't stay for my people and my young lord.
Уюк Оорзак III(е-110)  2 рет кездеседi
1
...
... моим, оставшимся без покровителя, близким
2
er erdemim: oqïm: oγlanïm: elim: esizim
мои мужественные отпрыски, сыновья, страна моя, остались без покровителя
Чаа-Қол II (e-14)  2 рет кездеседi
2
quyda: qunčuyïmqa: üzde: oγulïma bökmedim: esizime
Құзда: ханшайымға: өзекте: ұлыма: бөгеле алмадым: иесіз қалды
С женой у очага, с сыном во дворе, не смог остаться, (они) остались без покровителя.
I couldn't stay with my wife and son.
5
Teŋiri: Elimke: bašda: begimke bökmedim: esizime
Тәңірі: Еліме: бас бегіме: бөгеле алмадым: иесіз қалды
С Тенгри и народом, с главным беком, не смог остаться, (они) остались без покровителя.
I couldn't stay with my lord and my people.
Чаа-Қол III (e-15)  1 рет кездеседi
1
Er atïm: Yaruq tegin: ben : bir :otuz: yašïmda :esizime
Ер атым: Йарұқ тегін: мен: бір: отыз: жасымда: иесіз
Мое имя мужа - Йарук тегин. В когда мне было двадцать девять (умер).
My noble name is Yaruq tegin. I (died) aged twenty nine.
Алтын Көл II (e-29)  1 рет кездеседi
4
Erdemlig bulsar: budun: isrik/?/: jürümedi: erinčim: ikizime:
Ерлікті болса: халық: ашытқы (мас?): жүрмейді: екен: қос егізіме:
Когда есть доблесть, народ не разбредется(пьянствует?). Моих близнецов...
If there is valor, then people won't go drunk(?). My twins...
Жалпақ-Тас VIII  1 рет кездеседi
1
arïzïm(a)
...
Бар-Бұрғазы I  1 рет кездеседi
1
Or.8212/78  4 рет кездеседi
6
in : bilig u :: azmazun : tip :
8
ip : bilgig urtï :: azmaz y-
12
rčilig : azmaz :: yaηïlmas er :
13
bilge : bul ... azmas er yi-
3
Temizime : ke : yorïq : Quyγu : qa : bir
6
bir : küküzime : yorïq ...
3
kük Teŋride : kün ay esizime
көк Теңірде : күн ай иесізіме
в синем Тенгри солнце и луна без хозяина
To ownerless sun and moon in blue Tengri
5
...elim qanïma : esizime
...елім ханыма : иесізіме
... моей стране, моему хану, тем, кто остались без хозяина (меня)
To my ownerless country and khan ...
2
Quyda: qunčuyïmqa adïrïltïm : esizime
Құзда: ханшайымнан айырылдым: иесіз
Лишился своей жены у очага, (она) осталась без хозяина!
I have lost my wife at heath. (She is) left without her master.
6
.... ökkmedim: esizime:
...бөгеле алмадым: иесізіме...
2
Kök Teŋiride: kün ay : esizime
Көк Тәңіріде: Күн ай: иесіз
В небе солнце и луна (остались) без хозяина!
The sun and moon are left without master in the sky.
1
Teŋirim: [qanm]: esizime:
Тәңірім: /әкем/ : иесіз
Отец-небо (остались) без покровителя!
The father-sky (is left) without master!
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.