|
|
|
|
|
|
[tarqan] тархан |
Көне түрік тілінде tar- «тарату, таралу, бос болу» деген мағыналы түбірге tar+qa+n> tarqan яғни «еркі құқығы зор тұлға», көне моңғол тілінде tar-// dar- > darqa, darqan, darqalaqu- «ерікті, қорғалған, қорғаулы тиісті, қорғауға алынған» деген мағыналы сөздермен тікелей байланысты қалптасқан атақ. Сонымен қатар моңғолша targan> тарган «семіз, толық» деген сөзбен де қатысты атау болмақ. аталмыш сөздердің семантикасымен қарастырсақ тархан деген «ешкім тисуге болмайтын, ерікті де құқықты» әскери қолбасшылар, саяси әкімшіліктегі ерекше қызметтердегі басшыларды осылай атады. |
|
|
| Ел етміш (Білге атачым) Йабғұның ғұрыптық кешенi және бiтiктастары |
| 4 |
|
| Қапаған (Қабаған): Елтерiс қаған: Елiне: қызмет еттiм: Ел Етмiш: Йабғұ: ұлы: Ысбара: Тамған Чұр: Йоға: iнiсi: Бiлге: Ысбара: Тамған:Тархан: жұмылған/жиналған/: бес: жетпiс [ке] (65): атам: Атачым:...
| | Qapaγan: Elteris qaγan: eliŋe: qïlïntïm110 : Еl Etmis: yabγu111 : oγulï: Isbara: Tamγan Čur: Yoγa: inisin: Bilge: Isbara: Tamγan: Tarqan: yumγïlïγ: bes: jetmis: еčim: Аtačïm:
| | Сүүжийн бітіктасы |
| 3 |
|
| men:Qutluγ: Baγa:Tarqan: Öge: Buyruqï: men:
| | мен: Құтлық: Баға: Тархан:Өге: Бұйрығы: мен:
| | Ээрбек II (е-149) бітіктасы мен мәтіні |
| 1 |
|
| Toŋa Külig : tarqan : beg | | Тоңа Күлік тархан бек |
|
|
|
|
|
|
|
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы
"Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды.
Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.
|
|
