TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Күлтегiн ғұрыптық кешені және бiтiктасы
Анықтама Мәтін Сурет Сызба Өлшем
Күлтегін бітіктасының I–бетіндегі мәтін (1-40 жол) (қазақ тілінде сөзбе-сөз[131])
1

Öze Kök : Teŋіri132 : asïra : yaγïz : Jer : qïlïntaquda : ekin ara : kisi : oγulï : qïlïnmïs : kisi : oγulïnta : öze : ečüm apam : Bumïn qaγan133 : Estemi qaγan134 : olurmïš : olurupan : Türük : budunïγ : Elin : törüsün : tuta : bermis : iti : bermis :

Үсті Көк: Тәңірі: асты: нығыз (қоңыр): Жер: қылынғанында (жаратылғанында): екі ара: кісі: ұлы: қылынды (жаратылды): кісі: ұлында: үсті: атам үлкенім: Бұмын қаған: Естемі қаған: отырды: отырып-ақ: Түрік: бүтін (халық)ын: Елін: төресін: тұта берді: жет(кіз)е: берді:
2

törüt : buluŋ : qop : yaγï ermis : sü sülepen : törüt : buluŋtaqï : budunïγ : qop almïš : qop baz qïlmïs : bašlïγïγ : jüküntürmüs : tizеligig : sökürmüs : ilgerü : Qadïrqan : Jïšqa tegi : keri : Temir qapïγqa tegi : qonturmus : ekin ara :

төрт: бұрыш: көп: жауы екен: сү(ңгілі) сүңгілетіп: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ты: көп: алды: көп тыныш қылды: бастылығын: жүгіндірген: тізелігін: шөктірген (бүктірген): ілгері(алдыға): Қадырқан: Йышқа тие: кері: Темір Қапығқа тие: құндақтады (жорытқан): екі ара(сы):
3

ïdï oqsuz : Kök Türük : anča : olurur ermis : bilge : qaγan ermis : alïp qaγan ermis : bujruq jeme : bilge ermis erinč : alïp ermis erinč : begleri jeme : budunï jeme : tüz ermis : anï üčün : Еlig : anča tutmus : erinč : Еlig tutup : Тörüg : etmis : üze anča :

ие русыз: Көк Түрік: сонша: отырар еді: білік(ті): қаған еді: алып қаған еді: бұйрық та: білікті еді екен: алып еді екен: бектері де: бүтін (халық) да: түзу еді: сол үшін: Елді: сонша тұтқан: екен еді: Елді тұтып: Төре(лікті): етті: үсті сонша:
4

kergek : bolmus : yoγučï : sïγïtčï : öŋre : kün : toγusïqta138 : Böküli : Čölüg el139 : Tabγač : Tüpüt140 : Apar 141 : Purum142 : Qïrqïz143 : Üč Qurïqan146 : Otuz Tatar144 : Qïtaň 145 : Tatabi147 : bunča : budun : kelipen : sïγïtamïs : yoγulamïs : antïγ : külüg : qaγan : ermis : anta kisre : inisi : qaγan :

керек (қайтыс): болды: жоқтаушы: сықтаушы: өңірге (шығысқа): күн: тумысында: Бөкүлі: Шөлүк ел: Табғач-қытай: Апар: Пұрым: Қырғыз: Үш Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: бұнша: бүтін (халық): келіп: жылап -сықтады: жоқтады: соншалықты: атақты (көлік): қаған: еді: сонда кері (кейін): інісі: қаған:
5

bolmis erinč : oγulï atï : qaγan : bolmis erinč : anta kisre : inisi : ečisin teg : qïlïnmadïq erinč : oγulï : аqaŋïn teg : qïlïnmadïq erinč : bilgesiz : qaγan : olurmïs erinč : yablaq : qaγan : olurmïs erinč : bujruqï : jeme : bilgesiz erinč : yablaq ermis erinč :

болған екен: ұлы аты(аталығы): қаған: болған екен: сонда кері: інісі: атасы тек (сияқты): қылынбағандық (қызмет етпеген) еді: ұлы әкесі тек (сияқты): қылынбағандық (қызмет етпеген) еді: біліксіз: қаған: отырған екен: жабайы: қаған: отырған екен: бұйрығы: да: біліксіз екен: жабайы болған екен:
6

begleri : budunï : tüzsüz : üčün : Tabγačbudun : teblegin : körlüg : üčün : armaqčïsïn : üčün : inili : ečili : kеksürtükin : üčün : begli : budunlïγ : yoŋušurtuqïn : üčünTürük : budun : elledik : Еlin : ïčγanu : ïdmïs :

бектері: бүтін (халық): түзусіз: үшін: Табғач бүтін (халық): тепкісін: көрген: үшін: арбалғандығы: үшін: інілі: әкелі: кектескені: үшін: бекті: бүтін (халық)ты: жоныстырдығы: үшін: Түрік: бүтін (халық): ел еткен: Елін: ішін бұзып: итермеледі:
7

qaγanladïq : qaγanïn : jetіrü : ïdmïs : Tabγač budunqa : beglik : urï oγulïn : qul : boltï : silik : qïz oγulïn : küŋ boltï : Türük : begler : Türük : atïn : ïtï : Tabγačγï : begler : Tabγač : atïn : tutupan : Tabγač : qaγanqa :

қаған еткен: қағанын: жетелей: итерді: Табғач бүтін (халық)на: бектік: ұрық ұлын: құл: болды: сұлу: қыз ұлын: күң болды: Түрік: бектер: Түрік: атын: итере: Табғач-қытайсыну: бектер: Табғач: атын: тұтып-ақ (ұстап-ақ): Табғач: қағанға:
8

körmüs : elig jïl : isig küčüg : bermis : ilgerü : kün toγusïqda : Böküli : qaγanqa : tegi : sülüjü : bermis : qurïγaru : Temir qapïγqa : tegi : sülüjü : bermis : Tabγač : qaγanqa : Еlin : törüsin : alï bermis : Türük : qara : qamïγ :

көрді (бағынды): елу жыл: ісін күшін: берді: ілгері: күн тумысында: Бөкүлі: қағанға: тие: сүңгілей: берді: кері қарай: Темір Қапығқа: тие: сүңгілей: берді: Табғач: қағанға: Елін: төресін: ала берді: Түрік: қара: қамтылған (барлық):
9

budun : anča temis : Еllig : budun ertim : Еlim : ïmtï qanï : kіmke : Еlig : qazγanurman : tеr ermis : qaγanlïγ : budun : ertim : qaγanïm qanï : ne qaγanqa : isig küčüg : berürmen : tir ermis : anča tep : Tabγač : qaγanqa : yaγï bolmïs :

бүтін (халық): сонша деген екен: Елді: бүтін (халық) едім: Елім: енді қайсы: Кімге: Елді: қаз тұрғызамын: деп еді: қағанды: бүтін (халық): едім: қағанын қайсы: не қағанға: істі күшті: берермін: деп еді: сонша деп: Табғач: қағанға: жау болды:
10

yaγï bolïp : etіnü : yаrаtunu : umаdïq : yana : ičіkmis : bunča : isig küčüg : bertük gerü : saqïnmаtï : Türük : budun : ölürüjen : urïγsaratïyan : ter ermis : yuqadu : barïr : ermis : öze : Türük : Teŋrisi : Türük : Ïduq Jeri :

жау болып: жеткені: жаратқанына: шыдадық: жаңа(дан): ішіне енді: бұнша: істі күшті: бергеннен бері: сақтанбады: Түрік: бүтін (халық): өлерменше: ұрығ асыратамын: деген еді: жоқ бола берді: үсті: Түрік: Тәңірісі: Түрік: Ұйық Жері:
11

subï : anča temis : Türük : budun : yoq : bolmazun : tejin : budun bolčun tejin : аqanïm : Elteris qaγanïγ : ögüm : Elbilge qatunïγ : Teŋіri : töpesinte : tutup :

jügürü : kötürmüs erinč : aqanïm : qaγan : jeti jegirmi : erin : tašqïmïs : tašïra :

Суы: сонша деген: Түрік: бүтін (халық): жоқ: болмасын: дейін: бүтін (халық) болсын дейін: Әкем: Елтеріс қағанды: Шешем («өгейім»): Елбілге қатұнды: Тәңірі: төбесінде: тұтып: жоғары: көтерген еді: әкем: қаған: жеті: жиырма: (батыр)ерін: тасалады: тасалай (сыртқа):
12

yoruyor : tejin : ükü еsidіp : balïqdaqï : taγïqmïs : taγdaqï : inmis : tirilip : jetmis er bolmïs : Teŋіri : küč : bertük : üčün : аqanïm : qaγan : süsi : böri teg : ermis :

yaγïsï : qoň teg ermis : ilgerü : qurïγaru : sülep : tеrmis : qubartmïs : qamïγï :

жорытты: дейін: күллісі естіп: балық(қала)дағы: таулады: таудағы: інді: тіріліп: жетпіс (батыр) ер болған: Тәңірі: күш: берген: үшін: әкем: қаған: сүңгісі(жауынгері): бөрі тек: екен: жауы: қой тек екен: ілгері: кері қарай: сүңгілеп: терген: құратқан: қамтылғаны:
13

jetijüzer : bolmïs : jetijüzer : bolïp : elsiremis : qaγansïramïs : budunïγ : küŋdemis : quldamïs : budunïγ : Türük : törüsün : ïčγanmïs : budunïγ : ečümаpam : törüsünče : yarаtmïs : bušγurmïs : Töles : Tarduš148 : budunïγ : /anta itmis : /

жеті жүз ер: болған: жеті жүз ер: болып: елсіреген: қағансыраған: бүтін (халық)ты: күңденген: құлданған: бүтін (халық)ты: Түрік: төресін: ішін білдірген: бүті(халық)ты: атам үлкенім: төресінше: жаратқан: босаңсыған: Төлес: Тардұш: бүтін (халық)ты: /сонда: етті:/
14

Jabγuγ : Šadïγ149 : anta : bermis : berje : Tabγač : budun : yaγï : ermis : jïrïya : Baz qaγan : Toquz Oγuz 150 : budunï : yaγï : ermis : Qïrγïz : Qurïqan : Otuz Tatar : Qïtaň :

Tatabï : qop : yaγï : ermis : аqanïm : qaγan : bunča : ...

Йабғұны: Шадты: сонда: берді: бергі: Табғач: бүтін (халық): жауы еді: арғы қарай: Баз қаған: Тоғұз Оғыз: бүтін (халық): жау: еді: Қырғыз: Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: көп: жау: еді: әкем: қаған: бұнша:...
15

qïrïq : artuqï : jeti : yolï : sülemis : jegirmi : süŋüs : süŋüsmis : Teŋіri : yarïlqaduq : üčün : elligig : elsіretmis : qaγanlïγïγ : qaγansïratmïs : yaγïγ : bazqïlmïs : tizelіgig : sükürmis : bašlïγïγ : jüküntümis : qaŋïm : qaγan ...

қырық: артық: жеті: жолы: сүңгіледі: жиырма: сүңгілес (соғыс): сүңгілесті: Тәңірі: жарылқадық: үшін: Елдікті: елсіретті: қағандықты: қағансыратты: жауды: басып, басымдылық қылды: тізелікті: шөктірді: бастықты: жүгіндірді: әкем: қаған:...
16

törüg : qаzγanïp : uča : barmïs : аqaŋïm : qaγanqa : bašlayu : Baz qaγanïγ : balbal : tikmis : ol törüde : öze : ečüm qaγan : olurtï : ečüm qaγan : olurupan : Türük : budunïγ : ječe іtdi : іgіti : čïγaŋïγ/ : bay : qïltï : azïγ : üküš : qïltï : /

төре(лік)ті: қаз тұрғызып: ұша: барды: әкем: қағанға: бастай: Баз қағанды: балбал: тіккен: ол төре(лік)те: үсті: атам қаған: отырды: атам: қаған: отырып: Түрік: бүтін (халық)ты: жекеше жақсы етті: жетілдірді: шығайды: /бай: қылды: азды: көп: қылды:/
17

ečüm qaγan : olurtuqda : özüm : Tarduš : budun : öze : šad ertim : ečüm qaγan : birle : ilgerü : Yašïl ügüz 151 : Šantuŋ : yazïqa152 tegi : süledimiz :

qurïγaru : Temir qapïγqa : tegi : süledimiz : Kögmen153 : аša : Qï/rqïz : jeriŋe : tegi : süledimiz : /

атам: қаған: отырғанда: өзім: Тардұш: бүтін (халық): үсті: шад: едім: атам қаған: бірлесе: ілгері: Йасыл өзен: Шантұң: жазыққа: тие: сүңгіледіміз: кері қарай: Темір Қапығқа: тие: сүңгіледім: Көгмен: аса: Қы/рқыз: жеріне: тие: сүңгіледім:/
18

qamïγï : bešotuz : süledimiz : üčjegirmi : süŋüšdimiz : Еlligig : elsiretdimiz : qaγanlïγïγ : qaγansïratdïmïz : tizеligig : sökürtimiz : bašlïγïγ : jöküntürtimiz : Türügeš154 : qaγan : Türükmüz : budunmïz : erti : bilmedikin :

қамтылғаны: бес отыз(25): сүңгіледіміз: үш жиырма(13): сүңгілестіміз: Елдікті: елсіреттіміз: қағандықты: қағансыраттымыз: тізелікті: шөктірдіміз: бастықты: жүгіндірдіміз: Түргеш: қаған: Түрікміз: /бүтін(халықмыз: еді: білмедіктен:/
19

üčün : bizіŋe : yaŋïlqïn : üčün : qaγanï : ölti : buyruqï : begleri : jeme : ölti : On oq : budun : emgek : körtü : ečümüz : apamïz : tutmïs : Jer sub idsiz : bolmazun : tejin : az budunïγ : ïtï : ar...

үшін: бізге: жаңылғаны: үшін: қағаны: өлді: бұйрығы: бектері: және: өлді: Он-оқ: бүтін (халық): еңбек: көрді: атамыз: үлкеніміз: тұтқан (ұстаған): Жер Су: иесіз: болмасын: дейін: аз: бүтін (халық)ты: етті:...
20

...bars beg : erti : qaγan at : bunta : biz : bertimiz : siŋilim : qunčuyum : bertimiz : üze yaŋïltï : qaγanï : ölti : budunï : küŋ qul : boltï : Kögmen : Jer sub : idsiz : qalmazun tejin : az Qïrqïz : budunïγ : jarat...

... барыс бек: еді: қаған ат(+ын): бұнда: біз: бердік біз: сіңілім: ханшайым: бердік біз: үсті жаңылды: қағаны: өлді: бүтін (халық): күң құл: болды: Көгмен: жер су: иесіз: қалмасын: дейін: Аз Қырғыз: бүтін (халық)ты: жарат...
21

yana : bertimiz : ilgerü : Qadïrqan : Jïšïγ : aša : budunïγ : anča : qonturtïmïz : anča : itdimiz : qurïγaru : KeŋüTarmanqa155 : tegi : Türük : budunïγ : anča qonturtïmïz : anča tedimiz : ol ödke : qul : qullïγ : bolmïs /küŋ : küŋlig : bolmïs : erti : inisi : ečisin : bilmez : erti : oγulï : аqaŋïn : bilmez : erti : /

жаңа(дан) бердік біз: ілгері: Қадырқан: Йышты: аса: бүтін(халық)ты: сонша: құндақтадымыз: сонша: еттік біз: кері қарай: Кеңү Тарманға: тие: Түрік: бүтін(халық)н: сонша: құндақтадымыз: сонша еттік біз: ол өтерде: құл: құлдық: болған: /күң: күңдік: болған: еді: інісі: атасын: білмес: еді: ұлы: әкесін: білмес: еді:/
22

anča : qazγanmïs : etmis : Еlіmiz : törümіz : erti : Türük : Oγuz : begleri : budun : esidiŋ : üze Teŋіri : basmasar : asraJer : tilinmeser : Türük : budun : Еliniŋ : törüsün : kim : artatï /udаč...ï : Türük : budun : ert...z : /

сонша: қаз тұрғызған: еткен: еліміз: төре(лігі)міз: еді: Түрік: Оғыз: бектері бүтін (халық): естің(дер): Үсті Тәңірі: баспаса: Асты Жер: тілінбесе: Түрік: бүтін(халық): Елін: төресін: кім: артқызады(күшейтеді): /...Түрік: бүтін (халық): еді.../
23

ökün : körügüŋin : üčün : igidmiš : bilge : qaγaŋïn : ermiš barmïš : edgü Еliŋ : kentü : yaŋïltïγ : yablaq : kegürteg : yarаqlïγ : qantan : kelіp : yaňaеltedi : süŋgülüg : qandan : kelіp : süre еltedi : Ïduq Ötüken : /jer…..budun : bardïq : ilgerü : barïγma /

өкін: көрінгенін(бағынған): үшін: білікті: қағанын: еді барды: игі Елің: өзі: жаңылды: жабайы (жаман): кекірттенді: жарақты: қайдан: келіп: жая ертеді:сүңгілі: қайдан: келіп: сүргілей ертеді: Ұйық Өтүкен: /... бүтін (халық): бардық: ілгері: барғанша:/
24

bardïγ : qurïγaru : barïγma : bardïγ : bardïq : jerde : edgüg : ol erinč : qanïŋ : subča : jügürti : söŋükün : taγča : yatаdï : beglik : urï oγulïŋ : qul boltï : silik qïz oγulïŋ : küŋ boltï : bilmedük üčün : yablaqïŋïn : üčün : ečüm qaγan : uča bardï :

бардық: кері қарай: барғанынша: бардық: барған: жерде: игіні: ол еді екен: қанын: суша: жүгіртті: сүйегін: тауша: жатты: бектік: ұрық ұлың: құл болды: сұлу қыз ұлың: күң болды: білмедік үшін: жабайылығы: үшін: атам қаған: ұша барды:
25

bašlayu : Qïrqïz qaγanïγ : balbal : tikdim : Türük : budunïγ : atï küsü : yoq bolmazun : tijin : aqaŋïm qaγanïγ : ögüm qatunïγ : kötürmiš : Teŋіri : Еl bеrigme :

Teŋіri : Türük : budun : atï küsü : yoq bolmazun : tijin : /özümüz : ol Teŋіri : /

бастай: Қырғыз қағанды: балбал:тікдім: Түрік: бүтін (халық)ты: аты көсегесі:жоқ болмасын: дейін: әкем: қағанды: шешем-өгейім қатұнды:көтерді: Тәңірі: Ел беруші: Тәңірі: Түрік: бүтін (халық): аты көсегесі: жоқ болмасын:дейін: /өзіміз: ол Тәңірі:/
26

qaγan : olurtadï erinč : neŋ yïlïsïγ : budunqa : olurmadïm : ičre ačsïz : tïšra : tonsuz : yabïz yablaq : budunta : üze : olurtum : inim Kültegin birle : sözlešdimiz : аqaŋïmïz : ečümüz : qaz/γanmïš : budun : atï küsü : yoq bolmazun/

қаған: отыртған еді: нең ылдилы: бүтін (халық)қа: отырмадым: ішінде: ашсыз: тысында: тонсыз. жабы жабайы: бүтін (халық)та: үсті: отырдым: інім Күлтегін бірлесе: сөзге бекідіміз: әкеміз: атамыз: қаз /тұрғызған: бүтін (халық): аты көсегесі: жоқ болмасын:/
27

tijin : Türük : budun : üčün : tün udïmadïm : küntüz : olurmadïm : іnim : Kültegin birle : eki šad : birle : ölü jitü : qazγandïm : anča qazγanïp : bіrіki : budunïγ : ot sub qïlmadïm : /men... jersayu /

дейін: Түрік: бүтін (халық): үшін: түн ұйықтамадым: күндіз: отырмадым: інім: Күлтегін бірлесе: екі шад: бірлесе: өлі жіті: қаз тұрғыздым: сонша қаз тұрғызып: біріккен: бүтін (халық)ты: от су қылмадым: /мен...жер сая /
28

barmïš : budun : ölü jitü : yadaγan : yalïŋïn : yana kelti : budunïγ : igіdejin : tijin : jїrїγaru : Oγuz : budun : tapa : ilgerü : Qïtan : Tatabï : budun : tapa : bergerü : Tabγač tapa : uluγ sü : eki jegirmi : süledim : ... süŋüšdüm :

барды: бүтін (халық)ты: өлі жіті: жадаған: жалаңы: жаңа келді: бүтін (халық)ты: игі етейін: дейін: арғы қарай: Оғыз: бүтін (халық): таман: ілгері: Қытаң: Татабы: бүтін (халық): таман: бергі қарай: Табғач таман: ұлық сүңгі: екі жиырма: сүңгіледім: сүңгілестім:
29

kisre : Teŋіri : yarïlqazu : qutum : bar üčün : ülügüm : bar üčün : ölüteči : budunïγ : tirigerü : igitim : yalaŋ budunïγ : tonlïγ : čïγaň : budunïγ : bay qïltïm : az budunïγ : üküš qïltïm : ïγar Еlligde : qa/γanlïγta : jeg qïltïm : törüt buluŋdaqï : /

кері кейін: Тәңірі: жарылқай: құтым: бар үшін: үлесім: бар үшін: өлермен: бүтін (халық)ды: тірілте: жеткіздім: жалаң бүтін (халық)ды: тонды: шығай: бүтін (халық)ды: бай қылдым: аз бүтін (халық)ты: өңшең көп қылдым: ығыр Елдікте: қа /ғандықта: жетік қылдым: төрт бұрыштағы:/
30

budunïγ : qop : baz qïltïm : jaγsïz qïltïm : qop : maŋa : ükü еrtі : isig küčüg : berür : bunča : törüg : qazγanïp : inim Kültegin : üzе anča : kergek boltï : аqanïm qaγan : učduqta : Kültegin : jiti / : jašda : qaltï : /

бүтін (халық)ды: көп: басып басымдылық қылдым: жаусыз қылдым: көп: маған: өңшең көп (қарайтын) еді: істі күшті: берер: бұнша: төре(лік)ті: қаз тұрғызып: Інім Күлтегін бірлесе: өзі сонша: қайтыс болды: әкем қаған: ұшқанда: Күлтегін: жеті /: жаста: қалды:/
31

Umay teg : ögüm : qatun : qutuŋa : inim Kültegin : er at boltï : altï jegirmi : jašïŋa : ečüm qaγan : Еlin : törüsün : anča : qazγantï : Altï čub : Soγdaq tapa : süledimiz : buzdïmïz : Tabγač : On Tutuq : beš tümen : sü kelti : süŋüšdümüz :

Ұмай тек: шешем-өгейім: қатұн: құтына: інім Күлтегін: ер атты болды (батыр ер атанды): алты жиырма (16): жасында: әкем қаған: Елін: төрелігін: сонша: қаз тұрғызды: Алты Чұб: Соғдақ таман: сүңгіледіміз: бұздымыз: Табғач: Он Тұтық: бес түмен: сүңгі келді: сүңгілестіміз:
32

Kültegin : jadaγаn : оplayu tegdi : On Tutuq : Yorčïn : yarаqlïγ : eligin tutdï : yarаqlïγdï : qaγanqa : ančulаdï : ol süg : anta yoq qïšdïmïz : bir otuz : jašïŋï : Čača : Sünke : süŋüšdümüz : еŋ ilki : Tadqïs Čurïŋ : boz/ atïγ : binip : tegdi : ol at anta : /

Күлтегін: жаяу: ұмтыла тиді: Он Тұтық: Йорчыны: жарақты: елуін тұтды: жарақтылар ды: қағанға: еншіледі: ол сүңгілі: сонда жоқ (етіп) қысдық: бір отыз (29): жасында: Чача: Сүнге: сүңгілестіміз: ең ілкі: Тадқыш Чұрдың: боз /атын мініп: тиді: ол ат сонда:/
33

ölti : ekinti : Ϊšbara Yamtar : boz atïγ : binip : tegdi : ol at anta : ölti : üčünčü : Jegin Sil : begiŋ : kedimlig : tоruγ at : binip : tegdi : ol at anta : ölti : yarаqïnta : yalmasïnta : jüz artuq : oqun urtï : jeziŋe : bašïŋa : bіr te/gmedi/

өлді: екінші: Ышбара Йамтар: боз атын: мініп: тиді: ол ат сонда: өлді: үшінші. Йегін Сіл: бектің: кежімді: торы ат: мініп: тиді: ол ат сонда: өлді: жарағында: желмесінде: жүз артық: оқ ұрды: жезіне:басына: бір ти/меді/
34

tegdiken : Türük : begler : qop bilirsiz : ol süg : anta yoq qïšdïmïz : anta kisre : Jer Bayïrqu : Uluγ Erkin : yaγï boltï : anï yaŋï : Тürgi Үarаγun : költe : buzdumïz : Uluγ Erkin : azqïŋa : erin : tizip : bardï : Kültegin ...

тидік: Түрік:бектер: көп білерсіз: ол сүңгіні: сонда жоқ (етіп) қысдық: сонда кері кейін: Йер Байырқұ: Ұлық Еркін: жау болды: оны жаңа: Түргі Йарағұн: көлде: бұздымыз: Ұлық Еркін: азғана: ерін: тізіп: барды: Күлтегін:...
35

jašïŋa : Qïrγïz tapa : süledimiz : süŋüкü : batamï : qaraγ : sükіn : Kögmen : jïšïγ : toγa : yorïp : Qïrγïz : budunïγ : uda : basdïmïz : qaγanïn : birle : Suŋa jïšda : süŋüšdümüz : Kültegin Bayïrqun /аq adγïrïγ : /

жасында: Қырғыз таман: сүңгіледіміз: сүңгі: батар: қарды: сөгіп: Көгмен: Йышды: доғалай: жортып: Қырғыз: бүтін (халық)ды: қуа: бастық: қағанын: бірге: Сұңа Йышда: сүңгілестіміз: Күлтегін Байырқұдың: /ақ айғырын:/
36

binip : оplayu : tegdi : bir : erig : oqun urtï : eki erig : udušru : sančïdï : ol tegdikde : Bayïrqunuŋ : аq adγïrïγ : udluqïn : sïyu : urtï : Qïrqïz : qaγanïn : ölürtimiz : elin : altïmïz : ol jïlqa : Türügeš...

мініп: ұмтыла: тиді: бір ерін: оққа ұрды: екі ерін: қуып: шанышды: ол тигенде: Байырқұдың: ақ айғырын: ұршығын: сындырып: ұрды: Қырғыз: қағанды: өлтірдіміз: Елін: алдымыз: ол жылғы: Түргеш: ...
37

toγa : Ertis ügüzüg : keče : yorïdïmïz : Türgeš : budunïγ : uda : basdïmïz : Türgeš : qaγan : süsi : Bolčuda : otča : borča : keltі : süŋüšdümüz : Kültegin : bašγu boz at : binip tegdi : bašγu boz at : k...

доғалай: Ертіс өзенді: кеше: жорттымыз: Түргеш: бүтін (халық)ды: өкшелей: басдымыз: Түргеш: қаған: сүңгісі: Болчұда: отша: борша: келді: сүңгілестіміз: Күлтегін: басқы боз ат: мініп тиді: басқы боз ат: ...
38

tutuztï : ekisin : özü аltizdï : anta yana : kirip : Türgeš : qaγan : buyruqï : az tutuquγ : eligin tutdï : qaγanïn anta : ölürtimiz : elin : altïmïz : Qara Türgeš : budun : qop ičikdi : ol budunïγ : Tabarda : /qo.../

тұтысды: екеуін: өзі алысты: сонда жаңа: кіріп: Түргеш: қаған: бұйрықын: аз тұтұқты: елуін тұтды: қағанын сонда: өлтірдіміз: елін: алдымыз: Қара Түргеш: бүтін(халық): көп ішке енді: Ол бүтін (халық)ды: Табарда:/ қо.../
39

Soγdaq : budun : іtіjin tijin : Jenčü : ügüzüg : keče : Temir Qapïγqa : tegi : süledimiz : anta kisre : Qara Türgeš : budun : yaγï bolmuš : Keŋeres tapa : bardï : biziŋ sü : atï : turïq : azuqï : yoq erti : yablaq kiši : er...

Соғдақ: бүтін (халық): итерейін дейін: Йенчү (Інжу-Сырдария): өзенді: кеше: Темір Қапығқа: тие: сүңгіледіміз: Анда кері: Қара Түргеш: бүтін (халық): жау болды: Кеңерес таман: барды: біздің сүңгі: аты: тұрық: азығы: жоқ еді: жабайы кісі: ер...
40

аlïp er : biziŋe : tegmiš erti : antaγ ödke : ökünüp : Külteginig : az erin : ertürü : ïtmïz : uluγ süŋüš : süŋüšdümüz : Alïp Šalčï : aq atïn : binip : tegmiš : Qara Türgeš : budunïγ : anta ölürmüš : almïš : ajna : yorïp : ...

алып ер: бізге: тиген еді: сондағы өтерде: өкініп: Күлтегінді: аз ерін: ертіп: итердіміз: ұлық сүңгілес: сүңгілесдіміз. Алып Шалчы: ақ атын: мініп: тиді: Қара Түргеш: бүтін (халық)ды: сонда: өлтірді: алды:
Күлтегін бітіктасының II–қапталындағы мәтін (1-15 жол)
1

... : birle : Qošu tutuq : birle : süŋüšmüs : erin qop : ölürmüš : еbin barïmïn : qop : kelürti : Kültegin : jeti otuz : jašïŋa : Qarluq : budun : erür barur : erikli : yaγï boltï : Tamaγ ïduq : bašta : süŋüšdümüz :

...бірлесе: Құшұ Тұтық: бірлесе: сүңгілестіміз: ерін: көп: өлтірді: үйін: барлығын: көп: келтірді: Күлтегін: жеті отыз (27): жасында: Қарлұқ: бүтін (халық): еріп барып: ерікті: жау болды: Тамағ Ыдұқ: басында: сүңгілестіміз:
2

Kültegin : ol süŋüšde : otuz jašаyur еrtі : Alïp šalčï : aqïn : binip : oplayu : tegdi : eki erig : udušru : sančïdï : Qarluquγ ölürtіmіz : altïmïz : Аz budun : yaγï boltï : Qara költe : süŋüšdümüz : Kültegin : bir qïrïq : jašаyur еrtі : Alïp šalčï : aqïn :

Күлтегін: ол сүңгілесте: отыз жасар еді: Алып Шалчы: ағын: мініп: ұмтыла: тиді: екі ерін: қуалай: шанышды: Қарлұқты өлтірдіміз: алдымыз: Аз бүтін (халық): жау болды: Қара көлде: сүңгілестіміз: Күлтегін: бір: қырық (31): жасар еді: Алып Шалчы: ағын:
3

binip : oplayu : tegdi : Az Elteberig : tutdï : Az budun : anta yoq boltï : Ečim qaγan : Еli : qamïšïγ : boltuqïnta : budun : Еlig еkіgi : boltuqïnta : Izgel : budun : birle : süŋüšdümüz : Kültegin : Alïp šalčï : aqïn : binip :

мініп: ұмтыла: тиді: Аз Елтеберді: тұтды: Аз бүтін (халық): сонда жоқ болды: Атам қаған: Елі: кеселдік: болғанында: Бұдұн: Елін екіге: болғанында: Ізгіл: бүтін(халық): бірлесе: сүңгілестіміз: Күлтегін: Алып Шалчы: ағын: мініп:
4

[oplayu : tegd] i : ol at anta : tüstü : Izgel : budun : öltü : Toquz Oγuz : budun : kentü : budunïm : erti : Teŋіri : jer : bolγaqïn : üčün : yaγï boltï : bir yïlqa : beš yolï : süŋüšdümüz : eŋ ilki : Toγu balïqda : süŋüšdümüz

/ұмтыла тиді:/ ол ат сонда: түсті: Ізгіл: бүтін (халық): өлді: Тоғыз Оғыз: бүтін (халық): кенді(өз): бүтін (халық)ым: еді: Тәңірі: жер: бұлғағаны: үшін: жау: болды: бір жылға: бес жолы: сүңгілестіміз. ең ілкі: Тоғұ балықта: сүңгілестіміз:
5

Kültegin : Azman aqïγ : binip : oplayu : tegdi : altï erig : sančïdï : sü /tï/šïsïndа : yetinč erig : qïlïčladï : ekinti : Qušluγqada Еdiz : birle : süŋüšdümüz : Kültegin : Az yaγïzïn : binip : oplayu : tegdi : bir erig : sančïdï :

Күлтегін: Азман ағын: мініп: ұмтыла: тиді: алты ерін: шанышды: Сүңгі /ты/сында: жетінші: ерді: қылыштады: екінші: Құшлыққада Едіз: бірлесе: сүңгілестіміз: Күлтегін: Аз қоңырын: мініп: ұмтыла: тиді: бір ерін: шанышды:
6

toquz erig egire : toqïtï : budun : anta ölti : üčünč : Bоl/ču/da : Oγuz birle : süŋüšdümüz : Kültegin : Azman atïγ : binip : tegdi : sančïdï : Učuš bašïnta : süŋüšdümüz : Türük :

тоғыз ерін иіре: тоқытты: бүтін (халық): сонда өлді: үшінші: Болчұда: Оғыз бірлесе: сүңгілестіміз: Күлтегін: Азман атын: мініп: тиді: шанышды: Ұчыш басында: сүңгілестіміз: Түрік:
7

budun : Adïr Qamïšta : yablaq boltï : erti : öze : kelmiš : süsin : Kültegin : ïγïtïp : Toŋra : bir oγuš : alpaγu : on erig : Toŋra tegin yoγïnta : egirip : ölürtümüz : besinči : Ezgenti : Qadïzda : Oγuz : birle : süŋüšdümüz : Kültegin : Az yaγïzïn : binip : tegdi : eki erig : sančïdï : balïqa : barmadï ol sü : anta öltü : Маγï Qorγan : qïšlap : yazïŋа : Oγuz γaru : sü tašqadïmïz : Kültegin : beg bašlayu : aqïtmïz : Oγuz yaγï : оrduγ : basdï : Kültegin :

бүтін (халық): Адыр Қамыста: жабайы: болды: еді:үсті: келді: сүңгісін: Күлтегін: ығытып: Тоңра: бір уыс-ру: Алпауыт: он ерін. Тоңра тегін: жоқтауында: иіріп: өлтірдіміз: бесінші: Езгенті: Қадызда: Оғыз: бірлесе: сүңгілестіміз. Күлтегін: Аз қоңырын: мініп: тиді: екі ерді: шанышды: қалаға: бармады: ол сүңгі: сонда өлді: Мағы Қорған:қыстап: жазында: Оғыз қарай: сүңгі тасыттымыз (жібердік): Күлтегін: бек бастай: ақыттымыз: Оғыз жауы: орданы: басды: Күлтегін:
8

Ögsiz aqïn : binip : toquz erіn : sančïdï : оrduγ : bermedi : ögüm qatun : ulayu : ögelerim : eklerim : kelüŋünüm : qunčuylarïm : bunča jeme : tirigі : küŋ boltačï erti : ölüge : yortadï : yolta : yatu qïltаčï : ertegin :

өгейсіз ағын: мініп: тоғыз ерін: шанышды: орданы: бермеді: шешем-өгейім қатұн: ұласу: өгейлерім: енелерім: келінім: ханшайларым: бұнша тағы: тірісі: күң болар еді: өлікке: жортады: жолда: жата қалар: екен еді:
9

Kültegin : yoq erser : qop : ölteči : ertegiz : inim : Kültegin : kergek : boltï : özüm : saqïntïm : körür : közüm : körmez teg : bilür : biligim : bilmez teg : boltï : özüm saqïntïm : Őd Teŋri : yasar : kisi oγlu : qop : ölgeli : törürmiš :

Күлтегін: жоқ болса: көп: өлер: екен едік: Інім: Күлтегін: қайтыс болды: өзім: сағындым: көрер: көзім: көрмес-тей: білер: білігім: білмес-тей: болды: өзім сағындым: Шақты (ажалды) Тәңірі: жасайды: Кісі ұлы: көп: өлгелі: туған еді:
10

anča : saqïntïm : közde : yaš kelser : etide : köŋülte : sïγat : kelser : yantïru : saqïntïm : qatïγdï : saqïntïm : еk šаd : ulayu : inijigünüm : olγanïm : beglerim : budunum : közi qačï : yablaq : boltačï tep : saqïntïm : yoγčï : sïγtačï : Qïtań : Tatabï : budun : bašlayu :

сонша: сағындым: көзде(н): жас келсе: жас келгенше босап: көңілде (н): сықат: келсе зар (келгенше): тағыда: сағындым (еңіредім): қатты: сағындым: екі шад: ұласу: інішектерім: ұлым: бектерім: бүтін (халық)ым: көз қасы: жабайы (жаман): болғанша: деп: сағындым: жоқтаушы: сықтаушы: Қытаң: Татабы: бүтін (халық)ты: бастай:
11

Udur Seŋün : kelti : Tabγač qaγanta : Isіje : Likеŋ : kelti : bir tümen aγï : altun kümüš : kergeksiz : kelürti : Tüpüt : qaγanta : Bülün : kelti : qurïya : kün : batsïqdaqï : Soγud : Berčеker : Buqaraq ulus : budunta : Іneк Seŋün : Оγul Тarqan : kelti :

Ұдұр Сеңүн: келді. Табғач қағанда: Ісійе: Лікең: келді: Бір түмен жібегі: алтын күміс: керексіз сансыз "құрбандық" келтірді: Түпіт (Тибет): қағанда: Бүлүн: келді: кері: күн: батысдағы: Соғыд: Берчекер: Бұқарақ ұлыс: бүтін (халық)да: Інек Сеңүн: Оғұл Тархан: келді:
12

On oq : oγulum : Türügeš : qaγanta : Maqrač : tamγačï : Oγuz : Bilge : tamγačï : kelti : Qïrqïz : qaγanta : Tarduš : Ïnanču Čur : kelti : Barïq156 : itgüči : Bediz157 : yaratïγma : bitig taš158 : itgüči : Tabγač : qaγan : čiqanï : Čеŋ Seŋün : kelti :

Он Оқ: ұлым: Түргеш: қағанда: Мақрач: таңбашы: Оғыз: Білге: таңбашы: келді: Қырғыз: қағанда: Тардұш: Інанчұ: Чұр: келді: Барық: ітгүші (жонушы): бәдіз: жаратушы: бітіктас: ітгүші(жонушы): Табғач: қаған: чықаны(жиені) : Чең Сеңүн: келді:
13

Kültegin : qoň : jïlqa : jeti : jegirmeke : učdï : toquzïnčï ay : jeti otuzqa : yoγ : ertürtümüz : barïqïn : bedizin : bitig tašïn : bičin jïlqa : jetinč ay : jeti otuzqa : quplatïmïz : Kültegin : özі qïrq : artuq : jiti yašïn : boltït : taš /barïqïn/ : bunča : bedizčig : tuyγun : El teber : kelürti :

Күлтегін: қой: жылғы: жеті: жиырмаға: ұшды: тоғызыншы ай: жеті отызға: жоқтау: жосынын жасадық: барығын: бәдізін: бітіктасын: мешін жылғы: жетінші ай: жеті отызға: тұрғыздық: Күлтегін: өзі қырық: артық: жеті жасында: болған-ды: бас барығын: бұнша: бәдізшік: тұйғын: Елбетер: келтірті:
14

bunča : bitig : bitigme : Kültegin : atïsï : Joluγ tegin : bitidim : jegirme : kün : olurup : bu tašqa : bu : tamqa : qop : Joluγ tegin : bitidim : ïγar : oγlanïŋïzdа : tuyγunïŋïzda : jegde : jegdür : ertigiz : uča bardïγïz : Teŋiri : tirigedkeči :

бұнша: бітік: бітікдеуші: Күлтегін: аталығы: Йолұқтегін: бітіктедім(жаздым жиырма: күн: отырып: бұ тасқа: бұ тамға: көп: Йолұғ тегін: бітіктедім: жылар: ұлдарыңызда: тұйғындарыңызда: игіде: игі еттір: ұша бардыңыз: Тәңірі: тірі еткейінше:
Күлтегін бітіктасының қытай мәтіні бетіндегі жолдар (1-2)
1

qurïdun : /?/uγud еrtі : inim Kültegin : ölti...isig küčüg : bertik üčün : Türük : Bilge qaγan : yoqïqa : inim Kültegin : közdü : olurt... Ininču : apa : yarγan : tarqan : atïγ : bertim /...?/

кері жақтан: ...еді: Інім Күлтегін: өлді... істі күшті: берген үшін: Түрік: Білге қаған: жоқтауына: інім Күлтегін: көзші(қараушы): отырғыз... Іненчү: Апа: Йарған: Тархан: атағын бердім:/...?/
Күлтегін бітіктасының III–қапталындағы мәтін (1-15 жол)
1

Teŋіriteg : Тeŋiride : bolmuš : Türük : Bilge : qaγan : bu ödüke : olurtum : sabїmїn : tüküti : esid+egil : ulayu : inijügünüm : oγlanїm : biriki : oγušum : budunum : birije : šad apїt begler : jїrїya : tarqat : bujruq : begler : Otuz ...

Тәңірiтек: Тәңірiде: болған: Түрiк: Бiлге: қаған: бұ шаққа: отырдым: сап сөзiмдi: түгел: есiт+иiл !: ұласу: iнiшектерім: ұлым: бiрiк(кен): оқ-уысым (руым): бүтін халқым: бергi (оң қол): шад апы+т [159] бектер: арғы (сол қол) тарха+т [160] : бұйрық: бектер: Отыз ...
2

Toquz Oγuz : begleri budunї : bu sabїmїn : edgüti : esid : qatїγdї : tїŋla : ilgerü : kün : toγusїqa : birgerü : kün : ortusїŋaru : qurїγaru : kün : batїsїqїna : jїrїγaru : tün : ortusїŋaru : аnta : ičreki : budun : qop : maŋa : ükü erür : anča : budun

Тоғыз Оғыз: бектерi бүтін (халық): бұ сап сөзімді: игiлікпен: есiт !: қатты: тыңда !: ілгерi (алдыға): күн: тумысына (тоғысу): бергi (оң жақ ): күн: ортасына (қарай) керi қарай: күн: батысына: арғы (сол қол ) қарай: түн:ортасына (қарай): cонда: (осы) iшкі:бүтін (халық): көбі(қобы): маған: тобымен ерген: сонша: бүтін (халық):
3

qop : etdim : ulamtї : aňїγ yoq : Türük : qaγan : Őtüken : yїš : olursar : elte : buŋ yoq : іlgerü : Šantuŋ : yazїqategi : süledim : Taluyqa : kičig : tegmedim : birgerü : Toquz : Ersenke : tegi : süledim : Tüpütke : kičig : tegmedim : qurїγaru : Jenčü ügüz :

(қобы) көп: еттiм: ұласқанда: анық жоқ: Түрiк: қаған: Өтүкен: Йышында: отырса: Елде: мұң жоқ: ілгерi: Шаңтұң: жазығына тие: сүңгiледiм: Теңiзге: кiшiк: тимедiм: бергi (оң) қарай: Тоғыз: Ерсенке: тие: сүңгiледiм: Түпiтке: кiшiк: тимедiм: керi қарай: Йенчү (Iнжу) өзен(дi):
4

keče : Temir Qapїγqa : tegi : süledim : jїrїγaru : Jer Bayїrqu : jeriŋe : tegi : süledim : bunča : jerke : tegi : yorutdїm : Őtüken : yїšda : jeg : їdї yoq : ermiš : El tutsar : jer : Őtüken : yїš ermiš : bu jerde : olurupan : Tabγač : budun : birle :

кеше: Темiр Қапығқа: тие: сүңгiледiм: арғы қарай: Жер Байырқұ: жерiне: тие: сүңгiледiм: бұнша: жерге: тие: жорыттым: Өтүкен: Йышында: жақсы: иесi жоқ: екен: Ел тұтар: жер: Өтүкен: Йыш: екен: бұ жерде: отырып: Табғач:бүтін (халық)пен: бiрге (қатар):
5

tüzeltim : аltun : kümüš : isigti : qutuy : buŋsuz : anča berür : Tabγač : budun : sabї : süčig : aγїsї : jїmšaq : ermiš : süčig : sabїn : jїmšaq : aγїn : arїp : їraq : budunїγ : anča yaγutї er : ermiš : yaγuru : qontuqda : isire : aňїγ bilge : anta üjür : ermis :

түзеттiм: алтын: күмiс: асыл:: мұңсыз (шексiз): сонша берер: Табғач: бүтін (халық)(+ның): сөз сабы: сүйкімді: жібегі: жұмсақ: екен: сүйкімді: сөз сабын: жұмсақ: жібегін: ырықтап (ерiтiп): ырық (ты): бүтін халықтың: сонша (көздiң) жауын алар: екен: көздiң жауын алып: қоңдықтап: кейiн: аңсыз бiлiктi: сонша үйірер: едi:
6

еdgü : bilge : kišig : edgü : alїp кišig : jorutmaz : ermis : bir кiši : yaŋїlsar : oγušї : budunї : besükiŋe : tegi : uqїdmаz : ermis : süčig : sabїŋa : jїmšaq : aγїsїŋa : аrturїp : üküš : Türük : budun : ölteg : Türük : budun : ölsekiŋ : berje : Čuγay : Yїš : Тügeltin :

игi: бiлiктi: кiсiні: игi: алып кiсiнi: жорытпас: екен: бiр кiсi жаңылса: оқ-уысты руы: бүтін (халық)ы: бесігіне: тие: ұқтырмас: екен: сүйкiмдi: сөзi: жұмсақ: жібегіне: арқаланып: өңшең: Түрiк: бүтін (халық): өлгендей: Түрiк: бүтін (халық): өлерсің: бергі (жаққа): Чұғай: Йыш: Түгелтен:
7

yazї : qonuyїn tеser : Türük : budun : ölsekiginte : аňїγ kiši : anča : bošγurur : ermis : їraq erser : yablaq : aγї berür : yaγїl : erser : edgü : aγї berür : tep anča : bošγurur : ermis : bilig : bilmez : kiši : ol sabïγ : alïp : yaγïru : barïp : üküš kiši : ölteg :

жазық: қонайын: десе: Түрiк: бүтін (халық): өлермен болғанда: аңсыз: кiсi: сонша: босаңсытар: екен: жырақ болса: жабайы (жаман): жібек: берер: жақын: болса: игi (жақсы): жібек: берер: деп: сонша: босаңсытар: екен: білік: білмес: кісі: ол сап сөзді: алып: жақындап: барып: күллі өңшең кісі: өлдік:
8

оl jergerü : barsar : Türük : budun : öltečisеn : Ötüken : jer : olurup : аrqïš : tirkiš : ïsar : neŋ buŋïγ yoq : Ötüken : Yïš : olursar : beŋgü : el tuta : olurtačïsïn : Türük : budun : toq аrïqqasïn : аčsïq : tosïq ümüzsen : bіr : tоdsar : аčsïq : ümüzsen : antaγïŋïn :

ол жерге қарай: барса: Түрік: бүтін (халық): өлерсің: Өтүкен: жер(інде): отырып: арқыш (керуен): тіркес: ірісең: не мұңын жоқ: Өтүкен: Йыш: отырса: мәңгі: Ел: тұта: отырушы едің: Түрік: бүтін (халық): тоқ таза болыпсың: аштық: тоқты(ты): ойланбассың: бір: тойса: аштық(ты): ойланбассың: соншалықтығын:
9

üčün : іgіdmiš : qaγanŋïn : sabïn : almatïn : Jer Sayu : bardïq : qop anta : alqïntïγ : arïltïγ : anta qalmïšï : Jer : Sayu qop : turu : ölü : yorïyor erteg : Teŋіri : yarïlqadïqïn : üčün : özüm : qutum : bar üčün : qaγan : olurtum : qaγan : olurup :

үшін: игі еткен: қағанның: сөз сабын: алмадың: Жер-Сайұға: бардық: көп сонда: алқындық: арыдық: сонда: қалғаны: Жер-Сайұға көп: тұра: өлі: жорыта еттік: Тәнірі: жарылқадығын: үшін: өзім: құтым: бар үшін: қаған: отырдым: қаған: отырып:
10

yoq : čïγaŋ : budunïg : qop : qubartïdïm : čïγaŋ : budunïγ : bay qïltïm : ne budunïγ : üküš : qïltïm : azu bu sabïmdï : іgіd barγu : Тürük : begler : budun : bunï : esidiŋ : Тürük budunïγ terip : el tutsaqïŋïn : bunta : urtum : yaŋïlïp : ölsekiŋin : yeme :

жоқ: шығай: бүтін (халық)ты: көп: құбылттым: шығай: бүтін (халық)ты: бай қылдым: неше бүтін (халық)ты: ұлғайта қылдым: айту бір ауыз бұ сап сөзімді: игі бар ғой: Түрік: бектер: бүтін (халық): бұны: естіңдер: Түрік бүтін (халық)н теріп: Ел тұтсақ оны: бұнда: ұрдым: жаңылып: өлерсің: және:
11

bunta : urtum : neŋ neŋ : sabïm : erser : beŋgü : tašqa : urtum : aŋar körü : biliŋ : Тürük amtï : budun : begler : bödüke : körügme : begler gü : yaŋïltïčïsïn : men : b/eŋgü : tašqa : urtum : /Tabγač : qaγanta : bedizči : kelürtüm : bediztim : meniŋ : sabïmïn : sïmdï :

бұнда: ұрдым: не ненің: сап сөзім: болса: мәңгі: тасқа: ұрдым: содан көре: біліңдер: Түрік енді: бүтін (халық): бектер: бұ өтерге: көруші:бектер ше: жаңылғандарың: мен: м/әңгі тасқа: ұрдым/ Табғач-қытай:қағанда: бәдізші: келтірдім: бәдіздеттім: менің: сөз саптауымды: сыйдырды:
12

Tabγač : qaγanïŋ : ičreki : bedizčig : ïtï : aŋar adïnčïγ : barïq : yaraturtïm : ičin : tïšïn : adïnčïγ : bediz : urturtïm : taš toqïtdïm : köŋilteki : sabïmïn : /ul tašqa urturtïm : on oq : oγulïŋa : /аt atïŋa : tegi : körü : biliŋ : beŋgü taš : toqïtdïm :

Табғач-қытай: қағанның: ішкі: бәдізшіcі: «ытып» қатысты: оларға: ажарлы барық: жараттырдым: ішіне: тысына: ажарлы: бәдіз: ұрғыздым: тас тоқытдым: көңілдегі сап-сөзімді: / ол тасқа ұрғыздым: Он оқ ұлыңа:/ ат аттарыңа: тие: көр(іп): білің(дер). мәңгі тас: тоқытдым:
13

bu erig : jer : оtqa : er erig jerte : еrse erinč : erig jerte : beŋgü taš : toqïtdïm : bitidim : anï körüp : anča biliŋ : ol taš /toqït/dïm bu bitig : bitigme : atïsï : yoluγ te/gin/

бұ ерді: жер: отқа: ер ерді жерде: болса екен: ерді жерде: мәңгі тас: тоқытдым: бітікледім (жаздым): оны көріп: сонша білің(дер): ол тасқа: /тоқытдым/: бұ бітік: бітікдеуші: аталығы: Йолығте/гін/:
14

Külteginiŋ : altunïn : kümüšin : aγïšïn : barïmïn ...qarasïn : yoγïma : tuyuγut : ..bu ...begim : tegin : jügürü : Teŋі/ri ...taš : bitidim : Jolluγ tegin : ....

Күлтегіннің: алтынының: күмісінің: жібегінің: барлығының төр...мал қарасын: жоқтауым: тұяғы (жылқысы): ...бұ...бегім: тегін: жоғары: Тәңірі: ... тас: бітікледім: Йоллығтегін:...
Күлтегін бітіктасының тасбақа тұғыр бүйіріндегі мәтін (1-7)
1

budun...

Бүтін халық...
2

begler : budun : ...

Бектер: бүтін халық:...
3

...ji : Kültegin : bi...

...: Күлтегін: бі...
4

...tïmïn : basdïm : ...

...басдым:...
5

.özüm : ...γ...

...өзім....
6

..ölü...

..өлер...
7

...

...
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.