TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Күлтарханға арналған жартастағы мәтін
Анықтама Мәтін Сурет Сызба Өлшем

Күлтарханға арналған жартастағы мәтін

Тарихи анықтама

732 ж.

Ескерткіш аталуы

«Арханан ескерткіші»

Табылған жері мен cақтаулы жері

Қазiргi Моңғолияның Бұлғын аймағы, Хишиг-өндөр сұмынынан 40 км жердегi Арханан деген төбешiгiнiң (қазір малшының қыстауы орналасқан) батыс -солтүстiгiнде тау белінің жартасында көне түрік мәтін қашалған, ал бірнеше қорғандар оның алдынғы тұсында орналасқан.

Табылған орнында.

Ескерткіштің сипаттамасы

Мәтін ұзын гранит жартасқа үшкір затпен қашалған. Онда түрiк бiтiк мәтін 140 таңба-әрiптi 3 жол бәдiзделінген /2,6 х 0,85 м /, төменгі тұстарында 10 таңба қашалынған.

Ескерткіш өлшемі

Бірінші жол 107 см, екінші жол 45 см, үшінші жол 35 см ұзын. Таңба-әріптің биіктігі 1,5-1,8 см, қашау тереңдігі 0,1- 0,2 см.

Ғылыми зерттеулері

1966 ж. О.Намнандорж фотосуретi мен қолсызба көшiрмесiн әзірлесе, Моңғолия ҰА-ның Тiл және әдебиет институтының ғалымы Х.Лувсанбалдан қағаз эстампажын алған195 . Бұдан кейінгі зерттеуді Е.Трыяарский, С.Г.Кляшторный, С.Қаржаубай жүргізген 196 . 2001ж., 2004 ж. Қазақстандық экспедициялар зерттеу жүргізді.

Қосымша мәлімет

  Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" //"Қазақстан тарихы түркі тілді деректемелерде" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.128

Толық мәтінді деректер
1.Баттулга Ц. Монголын руни бичгийн бага дурсгалууд. Улаанбаатар. - 2005 (1)
2.Баттулга Ц. Монголын руни бичгийн бага дурсгалууд. Улаанбаатар. - 2005 (2)
3.Баттулга Ц. Монголын руни бичгийн бага дурсгалууд. Улаанбаатар. - 2005 (3)
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.