Тарихи анықтама
VII-VIII ғасыр.
Ескерткіш аталуы
«Дарви түрік жазуы»
Табылған жері мен cақтаулы жері
Қазіргі Моңғолия Ховд аймағы Дарви сұмыны Шар булаг тауы «Байшин үзүүрийн жүргэрийн цагаан толгой» деген жердегі жартастан табылған.
табылған орнында.
Ескерткіштің сипаттамасы
Жартас кесек-кесек үйінді тәрізді ақшыл сұр гранит.
Үш бөлек жердегі 5 мәтін және 24 таңба қашалған.
Ескерткіш өлшемі
Таңба-әріптің биіктігі орташа есеппен - 5 см.
Ғылыми зерттеулері
1959 ж. моңғол археологы Х.Пэрлээ алғаш анықтаған, ал 1968 ж. Б.Ринчен262 фотосуретін жариялады. 1969, 1970 жылдары Кеңес-Моңғолия тарихи мәдени бірлескен экспедициясы С.Г.Кляшторный, Х.Лувсанбалдан, М.Шинэхүү қатысқан топ зерттеу жүргізген. Мәтіндік зерттеуді алғаш М.Шинэхүү өзі жасаған қол көшірмелерімен жариялады 263 .
М.Шинэхүүдің транскрипциясы мен аудармасы:
Мәтін № 1 Ay čur Abïqïm –Ай Чұр Абағым
(Мой Ая чур Абак)
Мәтін № 2 Külük Ata apa bit – Көлікті ата апа бітімі
(Потомок славных моих роидетелй/отца и матери)
Мәтін №3 Ay čur abïq adama – Ай чұр Абағын адамы
(человек Ай чура Абака )
Мәтін № 4 Ibaš aq ančulam – Ыбаш абақтың анайлаған
(Благодетель Ибаши Ака)
Мәтін № 5 Jegirmi ebin on ölmeken kelip ogü tolaq toqïdï – Жиырма үйлі он өлмелі келіп мақтай толық тоқтады
(Пришли /и/ окончательно по обосновались двадцать человек с жильем изголодных десять человек восхваляя /новое место/ )
Қосымша мәлімет
Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" //"Қазақстан тарихы түркі тілді деректемелерде" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.166.
