Тарихи анықтама

VIII-IX ғ

Ескерткіш аталуы

«Кызыл Чыраа бірінші ескерткіші»

Табылған жері мен cақтаулы жері

Ұлық Кем өзені Баян-қол саласының Қызыл Чыра деген жерде қазіргі Қызыл қаласынан 50 шақырым батыста орнатылған.

1961 ж. И.А.Батманов зерттеп, Тува мұражайына әкелген.

Ескерткіштің сипаттамасы

Ұлық Кем өзені Баян-қол саласының Қызыл Чыра деген жерде бір-біріне жақын екі бітіктас (Е-43, Е-44) орнатылған екен.

Сұр құмдақтастан жасалынған. Төбе тұсы доғалақтау етіліп жасалынған. Бір беті мен бір қапталында барлығы 5 жол мәтін қашалған. Таңба қашалған.

Ескерткіш өлшемі

биіктігі - 1,84 м, ені - 0,45 м, қалыңдығы - 0,13 м.

Ғылыми зерттеулері

1916 ж. Адрианов тапқан. С.Е.Малов, Х.Н.Орхун, И.А.Батманов, А.И.Кунаа, Д.Д.Васильев, И.В.Кормушин, А.М.Щербак және т.б. ғалымдар зерттеді.

Қосымша мәлімет

  Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" //"Қазақстан тарихы түркі тілді деректемелерде" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.191.