TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Уюк-туран (е-3) бұғытасы және мәтіні
Анықтама Мәтін Сурет Сызба Өлшем

Уюк-туран (е-3) бұғытасы және мәтіні

VIII-IX ғ

Тарихи анықтама

VIII-IX ғ

Ескерткіш аталуы

«Уюк Туран ескерткіші»

Табылған жері мен cақтаулы жері

қазіргі Туран қаласы маңында орнатылған екен.

1943 ж. Данзынұлы ұйымдастыруымен Қызылдағы Тува музейіне әкелінген.

Ескерткіштің сипаттамасы

Аржандағы кіші қорғанның құрамдас бөлігі. Қола және көшпенділер заманына қатысты бұғытас (б.з.д. VII-III ғғ).

Қызғылтым сұр құмдақ майда тастан жасалынған. Екі қапталында киік, бұғы, доңыз бейнелерін және таңба-белгілерді оймыштап бейнеленген тастың қарама-қарсы екі бетінде барлығы үш-үштен 6 жол мәтін қашалған. Жарты айшық пен ашамай таңбалар қосылып «бақан» секілді таңба құраған, ол екінші қапталдың төменгі тұсында қашалған.

Ескерткіш өлшемі

биіктігі - 2,82 м, ені - 0,19 м, қалыңдығы - 0,41 м.

Ғылыми зерттеулері

Алғаш 1887 ж. Фунтиков тауып хабарлаған, 1888 ж. И.Р.Аспелин, 1891 ж. Д.А.Клеменц, 1906 ж. И.Г.Гранэ және т.б. ғалымдар зерттеді.

Қосымша мәлімет

  Н.Базылхан. Көне түрік бітіктастары (Орхон, Енисей, Талас)// "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.172-173.

Толық мәтінді деректер
1.Васильев Д.Д. Памятники тюркской рунической письменности азиатского ареала. //Советская тюркология, 1976. – № 1. – С.71-81.
2.Vilh.Thomsen. Une letter meconnue des inscriptions de l’lenissei
3.Выпуск второй. (Табл. VI, XXVII, XXXVI, LIII, LXI, LXIII, LXXI-LXXXII. Съ двумя маршрутами Орхонской Экспедиціи) //Атласъ древностей Монголіи. Изданный по поручению Императорской Академіи Наукъ В.В.Радловымъ. //Труды Орхонской экспедиціи. – Санктпетербургъ, Типография Императорской Академіи Наукъ, 1892.
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.