TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  «Тэсийн» бітіктасы
Анықтама Мәтін Сурет Сызба Өлшем
«Тэсийн» бітіктасының мәтінінің қазақшасы
1

............

...
2

jïlqa...

жылға...
3

mïš ...

ған...
4

aγïntïrtï Uyγur qanïm tuttulmïš : ...k...(taqï) γu yïl...

көтерілді Ұйғыр ханым тұтып ұстаған:... к /тау/ықжыл...
5

... i : aqanïm : yašï tegi učdï : oγulï : yabγum : qaγan boltï :

... әкем: жасы тие ұшды:ұлы: йабғұм: қаған болды:
6

olurtï oγulï Tarduš : yabγu Töles šad : olurtï : aqanïm : El : ...

отырды ұлы Тардұш: ЙабғұТөлес Шад: отырды:әкем: Ел...
7

Teŋiri : qïlïntuqda : Uyγur qaγan : olurmuš : Bökü Uluγ qaγan

Тәңірі: қылынғанында (жаратылғанда):Ұйғыр қаған: отырған:Бөкү Ұлық қаған
8

olurmuš : biŋ (anïŋ) : Eli üč yüz yïl : el tutmuš : ančïp : budunï : bardï :

отырған:мың ? (оның): Елі үш жүз жыл: Ел тұтқан:сөйтіп: бүтін (халық)ы:барды:
9

mïš : Buzuq bašïn qaza : Učuz Köl : ke : atlïγïn : tüke bar/mïš/ :

ған: Бұзұқ басының өте:Ұчұз Көл:ге:аттысын: түгей (түгел) барған:
10

di : Beril : Qadïr : Qašïr : anta barmïš : ol budunïm : Keŋkeresde

ды: Беріл: Қадыр: Қашыр: сонда барған:ол бүтін (халық)ым: Кеңгересде
11

Tabγačqa : qïzšanmïš : Uyγur : qaγan : on : yïl : olurmuš : yetmiš : yïl ermiš :

Табғачқа:өштешкен еді:Ұйғыр:қаған:он жыл:отырған:жетпіс:жыл екен
12

...re : Tabγačqa : bazlanmïš Ujγur qaγan toq olurmïs : jetmiš jïl ermiš :

...Табғачқа: басым көрсеткен (бейбіт еткен)Ұйғыр қаған тоқ отырған:жетпіс жыл екен:
13

.de Teŋride ...Uyγur qaγan : olurmuš :

.де Тәңіріде ... Ұйғыр қаған: отырған:
14

/qaγan /ermiš : qaγan ... ki ermiš anta adïn : üdkünč qaγan ermiš :

/қаған /еді: қаған ... екен:сонда айрықша: қайсарлы қаған екен:
15

.. üčün Otuz : /Tatar/ ... el : tutdï : ančïp : yašï tegdi :

үшін Отыз: /Татар/... ... Ел: тұтды:сөйтіп: жасы тиді:
16

Teŋride bolmuš : /El etmiš : Bilge qa/γanïm : olurtï : El tutdï :

Тәңіріде болған:/Ел Етміш Білге: қа/ғаным: отырды:Ел тұтды:
17

... bilgüsin üčün öŋre : kün toγsïqdaqï budun ...

... білгісі үшін:өңірге: күн тумысындағы бүтін (халық):...
18

Bulaqïγ : Aya : bašï : olurtï ... jerig jeg ...

Бұлақты Айа: басы: отырды ... жерді игі ...
19

... Kül : Beg : ...

... Күл: Бек ...
20

... dezig : Qašar Qoruγ : Quntï : čït tikdi örügen yaratdï yayïldï ...

...Қасыр Қорық: Құнты чыт (құрылыс) тікті:ордасын жаратты жайлады ...
21

: elser 224 : ilgerü : Quntï : bilgesün : bitigin bu : urtï : bu yaratdï :

Елсірер ?: ілгері: Құнты: білгісін: бітігін бұ: ұрды:бұ жаратты:
22

... : Toquz buyruq... : γï uyγurmïš : tay ...

... Тоғыз бұйрық ... ұйғарылған (ұйысқан?): Тай ...
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.