759 ж.

747- 759 ж. билік құрған Ел Етмiш Бiлге қағанға арналған ескерткiш кешен. Оның аты көне және т.б.: El Etmiš: Bilge qaγan, қытай деректерінде: Гэлэ-хан Мояньчжо (Мойын-чұр // Баян-чұр) .

«Селеңгі тасы», «Могойн шинэ ус ескерткіші», «Мойын чұр ескерткіші»

Бұлған аймағы Сайхан сұмыны Могойн шинэ ус деген жерде орналасқан. Солтүстік ендік бойынша- 48º32´; шығыс бойлық бойынша- 102º12´.

табылған орнында

Ескерткіш кешен бітіктас, оның тұғыры тасбақа және дөңгелек тас үйінді қорғаннан (шеңбері -26 м) тұрады.

Бітіктас қоңыр сарғылт түсті гранит тастан жасалынған. Төрт беті толы 50 жол мәтін қашалған.

1909 ж. Фин-угор ғылыми кеңесiнің экспедиция жетекшiсi Г.И.Рамстедт алғашқы мәлiметтердi «Cелеңгi тасы» деп атап, бітіктастың мәтіндік зерттеулерін жариялайды²⁰¹ . Х.Н.Орхун²⁰² , С.Е.Малов²⁰³ , Е.Убрятова, Б.Базылхан ²⁰⁴ , Ғ.Айдаров ²⁰⁵ , С.Қаржаубай ²⁰⁶ мәтіндік зерттеулер жасады.

[201] [X]

[202] [X]

[203] [X]

[204] [X]

[205] [X]

[206] [X]

  Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" //"Қазақстан тарихы түркі тілді деректемелерде" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.130-138.