VII-VIII ғасыр.
Көне түрік дәуірінің тушы жауынгерлердің қолтаңбасы.
«Тэвш уулын (тауының) ескерткіші»
Қазіргі Моңғолия Өвөрханғай аймағы Боғд сұмынынан 20 км шығыста Тэвш тауының қойнауындағы қорғаннан табылған.
Моңғолия Археология институтының лабораториялық қоймасында сақтаулы.
Сандықтасты қорғаннан табылған.
Қоңыр сұр түсті тұнбатас. Бітіктастың майдалай тегістеген жалпақ бетінде адам сұлбасы іспетті айқын бейне мен таңба қашалған.
Бесбұрыштау болып келген тұнбастастың өлшемі 0,5х0,47 м. Таңба әріптердің өлшемі 2,5-3 см.
1949 ж. А.П.Окладников, Н.Сэр-Оджав жетекшілік еткен экспедициясы тапқан 234 . 1974 ж. алғаш рет аталмыш бітіктастағы мәтінді В.М.Наделяев оқып, орыс тіліне аударған және тиянақты түсіндірмелерін берген 235 . 1977 ж. Н.Сэр-Оджав ескерткіштің алғаш табылған кезіндегі жай-күйін жариялады 236 . 1979 ж. С.Харжаубай В.М.Наделяевтің оқыған бір жолына қоса екінші жолды анықтаған 237 . Алайда түпнұсқадағы таңба-әріптерге қарағанда С.Харжаубайдың көшірмесінде күмәнді тұстар бар.
С.Харжаубайдың транскрипциясы:
Tuγčïm urаγačï Yaγïz čur tuγ ötü... - Наш барабанщик, уракшы (клич) Ягыз –чур, бей барабан! ...
Tuγčï bu ... - Наш барабанщик-это ...
В.М.Наделяевтің транскрипциясы
tuγčï borγučï yaγïz čur tuγïraγï
Вариант 1. (Это) тамга знаменщика и трубача Ягыз-чура Вариант 2. (Здесь) знаменщик-трубач Ягыз-чур. (А это) его тамга.
Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" //"Қазақстан тарихы түркі тілді деректемелерде" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.154-155.
