TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Iздеу
Анықтамадан Мәтіннен Түрік бітіктен Транскрипциядан Сілтемеден
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 9 жерде кездесті
6
Bu(i)lser: semiz buqa: toruq buqa tejin: bilmez ermis tejin: anča saqïntïm: anta kisre: Teŋri bilig bertük üčün: özüm ök: qaγan qïsdïm: Bilge: Tuñuquq: Boyla Baγa Tarqan[181] :
бiлсе: семiз бұқа: тұралау бұқа дей: бiлмес едi дей: сонша: сақтандым: сонда кейiн: Тәңірi бiлiк берген үшiн: өзiм ғана: қаған қысдым (көтердім, еттiм): Бiлге: Тұнық-ұқ: Бойла Баға Тархан:
жирном быком!» Поскольку мне Тенгри дал ум, я один поднял (поставил, объявил, признал) кагана! Я, Мудрый Тоньюкук Бойла Бага Тархан,
a greasy one!” as Tengri gave me intelligence, I was the one who rose (put, announced, acknowledged) the kagan! I, theWise Tonyukuk Boila Baga Tarkhan,
33
Üč körüg kisi: kelti: sabï: bir: qaγanï sü atsïqdï: On oq süsü: qalïsïz: atsïqdï: ter: Yarïs yazïda: tirillemis temis: ol sabïγ esidip: qaγanγaru: ol sabïγ ïtïm: Qantuyun: sabïγ: yana es b...
Үш көрүг-елші кiсi: келдi: сап-сөзi: бiр: қағаны сүңгілі-әскерi аттанды: Он оқ сүңгілісі: қалмай: аттанды: дер: Йарыш жазықта: терiлiп жиналамыз дедi: ол сап-сөздi естiп: қағанға қарай: ол сап-сөздi: жөнелттiм: Қайтадан (?) сап-сөздi: және ...
Пришли три посла, слова их одинаковы: «Один каган с войском выступил в поход. Войско (народа) "Десяти стрел" без остатка выступило в поход. Они сказали, что соберутся в степи Йарышской". Услышав эти слова, я доложил эти слова кагану. Что делать?! С обратным словом (от хана)
Three messengers came, their words were similar: “One kagan with his army went on campaign. The army of “Ten Arrows” people went on campaign too. They told that they would gather in the step of Yarysh”. Having heard these words I told them the kagan. What to do?! With the reply (from khan)
5
saγïrač uluγïn yaγïtuqda /Küli / Čur/.. sančïp: ölürüp: oγulïn: kisisin bulun...
сағалдырықты ұлығын жаулатқанда /Күлі/Чұр ...шаншып: өлтіріп: ұлын: кісісін бұрыш...
когда сражались ... Кули Чор ... заколол копьем и убил. Сыновей, людей ...
when were fighting… Kuli-Chur … he stabbed with spear to death. Sons, people…
6
.../Kü/li Čur: jeti yašïŋa: jegir: ölürti: /toquz yašïŋa:/ azïqlγï: toŋuz:: ölürti: Qarluq: yaγïtuqda: Tezde: süŋüšdükde:
....Күлі Чұр: жеті жасында: жирен: өлтірді: /тоғыз жасында/: азулы: доңыз: өлтірді: Қарлұқ: жаулағанда: Тезде (өзен): сүңгілескенде:
... Кули Чур в семь лет поймал (букв. убил) лису, в девять поймал (букв. убил) дикого кабана. Когда завоевывали Карлуков, в сражении у (реки) Тез ...
… when Kuli – Chor was seven years old he killed a fox, at nine he killed a wide boar. When Karluks were conquered, in battles at the Tez (river)…
5
yaγlaγïm: Őtüken: quzï kedin učï Tez bašïöŋdüni Qanuy: Künüj: biz ekin ara qïčlaγïm Őtüken jeri: Onγï Ta [rqan] süjü yaγ: budun [qa] ...γï berigerü učï: Altun: Yïš kedin üčï: Kögmen: iligerü učï Köiün
жайладым: Өтүкен: қойнауы кейінгі ұшы Тез басы өңірден Қанұй: Күнүй: біз екі аралығы қыстауым Өтүкен жері: Оңғы Тархан сүңгілері жау: бүтін (халық)қа...бері қарай ұшы: Алтын: Йыш: кейінгі ұщы: Көгмен: ілгері ұшы Көлүн
Я расположился в Отюкенской черни с другой стороны у истоков Тез в окрестностях Кануй, Кунуй. Между ними была моя зимовка в Отюкенской ложбине. Войска Онгы Тархана напали на народ с юга Алтын Йыш, с запада Когмен, с востока Колун
11
Teŋiri aqanïm: atlïγï Toquz Tatar...bujruq......γï...[Söŋüt bïn]budunï tegtemin: bu bitidükde: qanïma: Torγag bašï qa...Atačuq Begčeker Čiqsi birle Baγa Tarqan üč jüz Torγaq turdï
Тәңірі әкем: аттысы Тоғыз Татар...бұйрық.../Сөңгүт мың/ бүтін(халық)ы тидім:бұ жазарда: әкеме: Торғақ басына...Атачық Бегчекер Чігісі бірлесе Баға тархан үш жүз Торғақ тұрды:
Тенгри(-подобный) отец мой … выступил против народа Тогуз Татар … буюрук … /Сонгут тысячник/ когда писали эти надписи у истоков Торгак … объединившись с Атачык Бегчекер Чикси и Бага Тархан триста (воинов) Торгак встали (под знамена) моего отца.
2
Buŋusuz: ulγаtïm: buŋ bu ermiš
мұңсыз: ұлғайдым: мұң бұ еді:
Я вырос без печали, печаль (моя) вот это:
I grew up without sorrow. Here sorrow comes.
2
Er atïm Qara Čur(a): yaγï atï: Qara Yazmaz
Ер атым Қара чұр Жау аты Қара Йазмаз
Мое доблестное имя - Кара Чур, имя врага – Кара Йазмаз
My heroic name is Qara-Chur, the enemy's name – Qara Yazmaz.
4
yaγï atï (a) qïyaγan (a)
Жау аты Қыйаған
Вражеское имя (на войне) - Кыйаган.
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.