TÜRIK BITIG
Комитет по языкам Министерства культуры и информации
қазрусeng
Поиск:
Где искать:
Начало Памятники Учебник Словарь Помощь
Разделы
Древнетюркские письменные памятники
Обучение древнетюркскому письму
Этнокультурный словарь
Ресурсы
Помощь
Контакты
Типы памятников
Орхонские
Енисейские
Таласские
Турфанские
Алтайские
Казахстанские
Ферганские
Источники
Буквы
Словарь
Поиск
Карты
Экспонаты музеев
Статьи
Литература
Поддержка шрифта
Карта сайта
  Поиск
по аннотации по тексту по древнетюркскому тексту по транскрипции по ссылкам
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 29 жерде кездесті
1
Teŋiride: bolmuš: El Etmiš Bilge: qaγan: El bilge: qatun: qaγan atïγ qatun atïγ atanïp: Őtüken kedïn učinta: Tez bašinta: örügün ......[čit] anta jaratïtdïm: barš yïlqa yïlan yïlqa: eki yïl
Тәңіріде: болған: Ел Етміш Білге: қаған: Ел Білге: қатұн: Қаған: атын: Қатұн: атын атанып: Өтүкен кейінгі (батыс) ұшында: Тез басында: орданы......(чыт құрылыс) сонда жараттырдым: барыс жылғы жылан жылғы: екі жыл
Тенгри-подобный Эль Етмиш Бильге каган называясь именем Эль Бильге катун Каган поставил орду и велел построить чыт (каменное сооружение) на западе за Отюкеном у истоков Тез в течение двух лет в год Барса и Змеи
2
yajladïm: ulu yïlqa Őtüken: ortušïnta Šöŋüz ba [šïnta]Ïduq bašï kedininte: jajladim. Őrügün: bunta: jaratïdïm. Čit bunta toqïtïdïm. Bïn yïllïq: tümen künlük: Bitigimin belgümin bunta
жайладым: ұлу жылғы: Өтүкен: ортасын: Шөңгүз басында: Ұйық басында кейінінде: жайладым: Орданы: бұнда: жаратдым: Чыт бұнда тоқытдым: Мың жылдық: түмен күндік.Бітігімді белгімді бұнда:
В год Дракона я расположился в Отюкенской черни у реки Шонгуз, а затем у реки Уюк. Там я велел поставить орду и построить чыт. Велел здесь высечь надписи и мой знак на тысячу лет и десять тысяч дней
3
yašï tašqa: jaratïdïm: tolqu: tašqa toqïtïm: üze kökTeŋiri yarïlqaduq: üčünasra yaγiz jer: igitük: üčün: elimen: törümen etintim: öŋre kün toγušuqdaqï: budun: kisre ay toγušuqdaqï: budun:
жазық тасқа: жаратдым: Тұғыр: тасқа тоқытдым: Үсті Көк Тәңірі жарылқағаны: үшін: Асты нығыз қоңыр жер: кие бергені: үшін: Елімді: төрелігімді иелендім: өңірге күн тумысындағы: бүтін(халық): кейін ай тумысындағы: бүтін(халық):
Велел высечь надписи на гладком камне и на постаменте. По милости голубого Тенгри (Неба) сверху и по покровительству бурой земли внизу правил Страной и народами от земель, где восходит солнце, и народами от земель, где появляется луна
14
...anta tegdi: bunï yaratγma...Qutiuγ Tarqan...budunïγ atïn: yoiïn: yaγïma: Aium Čisi eki: ya...Qutiuγ: Bilge: Seŋün Uršu Qutluγ: Targan Seŋün: ol eki jorï
...сонда тиді: бұны жаратқаныма...Құтлық Тархан... бүтін(халық)ты атын: жолын: жауымда: Алұм: Чісі екі:йа... Құтлық Білге:Сеңгүн Ұршы Құтлық: Тархан Сеңгүн: ол екі жорық
… тогда напали. Использовал это … Кутлук Тархан … народ у врага … Кутлук Бильге, Сенгун Уршы Кутлук, Тархан Сенгун два раза отправлялись в поход
10
yaγï bolïp: etіnü: yаrаtunu: umаdïq: yana: ičіkmis: bunča: isig küčüg: bertük gerü: saqïnmаtï: Türük: budun: ölürüjen: urïγsaratïyan: ter ermis: yuqadu: barïr: ermis: öze: Türük: Teŋrisi: Türük: Ïduq Jeri:
жау болып: жеткені: жаратқанына: шыдадық: жаңа(дан): ішіне енді: бұнша: істі күшті: бергеннен бері: сақтанбады: Түрік: бүтін (халық): өлерменше: ұрығ асыратамын: деген еді: жоқ бола берді: үсті: Түрік: Тәңірісі: Түрік: Ұйық Жері:
Стали они врагами и восстали против, но снова были повергнуты. Не могли они служить более. Не смогли они продолжить свой род. Тюркский народ начал вырождаться. Тогда Тенгри Тюрков, Тюрков священная Земля и
They became hostile and strike against, (but) they submitted again. They were near to annihilated. They couldn't get that they gave all their deeds and services, they had no warn against. All Turkish people degraded, they had no generation and went to ruins. Then Turk Tengri above, Turkish holy Earth
13
jetijüzer: bolmïs: jetijüzer: bolïp: elsiremis: qaγansïramïs: budunïγ: küŋdemis: quldamïs: budunïγ: Türük: törüsün: ïčγanmïs: budunïγ: ečümаpam: törüsünče: yarаtmïs: bušγurmïs: Töles: Tarduš[148]: budunïγ: /anta itmis:/
жеті жүз ер: болған: жеті жүз ер: болып: елсіреген: қағансыраған: бүтін (халық)ты: күңденген: құлданған: бүтін (халық)ты: Түрік: төресін: ішін білдірген: бүті(халық)ты: атам үлкенім: төресінше: жаратқан: босаңсыған: Төлес: Тардұш: бүтін (халық)ты: /сонда: етті:/
собралось всего семьсот воинов. Когда их стало семьсот, наш (дед) старший привел в порядок и обучил народ, утративший свое государство и своего кагана. Народ, сделавшийся рабами и рабынями, упразднивший тюркские установления, привел в порядок и наставил по установлениям моих предков. Так поступили с народом Толис и Тардуш.
gathered together seven hundred soldiers. After they had numbered seven hundred men, he brought them to order and trained people who had lost their state and their kagan, people who had turned to slaves and servants, people who had lost the Turkish institutions, brought to order and followed the rules of my ancestors. Then he gave people Tolis and Tardush states.
20
...bars beg: erti: qaγan at: bunta: biz: bertimiz: siŋilim: qunčuyum: bertimiz: üze yaŋïltï: qaγanï: ölti: budunï: küŋ qul: boltï: Kögmen: Jer sub: idsiz: qalmazun tejin: az Qïrqïz: budunïγ: jarat...
... барыс бек: еді: қаған ат(+ын): бұнда: біз: бердік біз: сіңілім: ханшайым: бердік біз: үсті жаңылды: қағаны: өлді: бүтін (халық): күң құл: болды: Көгмен: жер су: иесіз: қалмасын: дейін: Аз Қырғыз: бүтін (халық)ты: жарат...
был Барыс бек. Мы дали ему титул кагана в то время. Мы отдали ему мою младшую сестру, принцессу, в жены. Но он предал (нас). (В результате) каган умер, а его люди стали рабами. Чтобы земля Когмен не осталась без правителя, народ Аз Киргиз …..
was Bars Beg. It was we, who had given him the title of kagan. We had also given him my younger sister, the princess, in marriage. But, he betrayed (us). (As a result) the kagan was killed and people became slaves and servants. In order the Kogman land would not remain without a ruler, we organized the Az and Kirgiz peoples, and then we came (back) and fought.
12
On oq: oγulum: Türügeš: qaγanta: Maqrač: tamγačï: Oγuz: Bilge: tamγačï: kelti: Qïrqïz: qaγanta: Tarduš: Ïnanču Čur: kelti: Barïq[156] : itgüči: Bediz[157] : yaratïγma: bitig taš[158] : itgüči: Tabγač: qaγan: čiqanï: Čеŋ Seŋün: kelti:
Он Оқ: ұлым: Түргеш: қағанда: Мақрач: таңбашы: Оғыз: Білге: таңбашы: келді: Қырғыз: қағанда: Тардұш: Інанчұ: Чұр: келді: Барық: ітгүші (жонушы): бәдіз: жаратушы: бітіктас: ітгүші(жонушы): Табғач: қаған: чықаны(жиені) : Чең Сеңүн: келді:
От моего народа Десяти Стрел приехали потомки, Тургеш кагана, хранители печати Макрач и Огуз Бильге. От Киргиз кагана приехал Тардуш Ынанчу Чор. Чанг Сенгун, племянник китайского Императора, прибыл, чтобы строить мавзолей, сделать скульптуры, красить и подготовить каменные надписи.
From my On-Ok descendants, from the Turgesh kagan, seal-keepers Maqarač and Oγuz Bilge came. From the Kirgiz kagan, Tardush Inanču Čor came. Čan Seŋün, the nephew of the Chinese Emperor, came in order to build the mausoleum, to make sculptures, to paint and to prepare inscription stone inscriptions.
12
Tabγač: qaγanïŋ: ičreki: bedizčig: ïtï: aŋar adïnčïγ: barïq: yaraturtïm: ičin: tïšïn: adïnčïγ: bediz: urturtïm: taš toqïtdïm: köŋilteki: sabïmïn: /ul tašqa urturtïm: on oq: oγulïŋa: /аt atïŋa: tegi: körü: biliŋ: beŋgü taš: toqïtdïm:
Табғач-қытай: қағанның: ішкі: бәдізшіcі: «ытып» қатысты: оларға: ажарлы барық: жараттырдым: ішіне: тысына: ажарлы: бәдіз: ұрғыздым: тас тоқытдым: көңілдегі сап-сөзімді: / ол тасқа ұрғыздым: Он оқ ұлыңа:/ ат аттарыңа: тие: көр(іп): білің(дер). мәңгі тас: тоқытдым:
Дворцовые мастера китайского императора приняли участие. Я заставил их строить мавзолей. Они украсили внутреннюю и внешнюю сторону замечательными картинами и скульптурами. Они высекли все мои слова на камнях. Читайте это письмо и получите урок, все вы от моих потомков Десяти Стрел до рабов. Памятник
The court painters of the Chinese emperor took part. I got them to build an extraordinary mausoleum. They decorated the inside and outside with wonderful paintings and sculptures. They inscribed all my word on the stone, I had all the words in my mind recorded. See these inscriptions and get lessons, all of you from my On-Ok descendants to slaves. I had the memorial stone inscribed.
1
Teŋіriteg: Тeŋiri: yaratmïš: Türük: Bilge: qaγan: sabїm: aqanїm: Türük: Bil/ge: qaγan: bödüke: olurtum:/anta: їmtї: al… tїsї er: Toquz Oγuz: eki Ediz ker külüg:begleri budunї: ......Türük: Тeŋiri:...
Тәңірiтек: Тәңірi: жаратқан: Түрiк: Бiлге: қаған: сап-сөзім: ағайыным: Түрік: Біл/ге: қаған: бұ өтерге: отырдым:/ сонда: енді: ...тысы ер: Тоғыз Оғыз: екі Едіз кер күлік(атақты): бектерi бүтін (халық): ... ... Түрік: Тәңірі:...
Я, Тенгри-подобный и созданный Тенгри Тюркский Каган, нынче сел на трон. Услышьте мои слова, все Вы, мои родные ..., Девять Огузов, Два Едизя, доблестные беки, народ мой ... Тюркский Тенгри ...
I Tengri-like and Tengri born in Turkic Kagan, mounted the throne. All of you, my close people…, Nine Oguzes, Two Edizes, valorous lords (beks), my nation … Turkic Tengri … hear my words…
9
qaγanlïγ: budun: ertim: qaγanïm: qanï: ne qaγanqa: isig küčüg: berürmen: tir ermiš: anča tep: Tabγač qaγanqa: yaγï bolmïs: yaγï bolïp: etіnü: yаrаtunu: umаdïq: yana: ičіkmis: bunča: isig küčüg: bertükerü: saqïnmаtï: Türük: budun: ölürüjen: urïγsaratïyan: ter ermis: yuqadu: barïr:ermis: öze:
қағанды: бүтін (халық): едім: қағаным: қайсы: не қағанға: істі күшті: беремін: деп еді: сонша деп: Табғач қағанға: жау болды: жау болып: жеткені: жаратқанына: шыдадық: жаңа(дан): ішіне енді: бұнша: істі күшті: бергеннен бері: сақтанбады: Түрік: бүтін (халық): өлерменше: ұрығ асыратамын: деген еді: жоқ бола берді: үсті:
У меня был правитель, где он сейчас? Какому кагану служу я?". И стали они врагом Китайскому кагану. Стали они врагами и восстали против, но они снова были повергнуты. Не могли они служить более. Не смогли они продолжить свой род. Тюркский народ начал вырождаться. Тогда наверху
I had a ruler, where is he now? Which kagan do I serve?” They could not continue their generation. Turkic people began to degenerate. Then
12
budunïγ: ečüm аpam: törüsünče: yarаtmïš: bušγurmïš: Töles: Tarduš: budunïγ: anta itmis: Jabγuγ: Šadïγ: anta bermiš: berіje: Tabγač: budun: yaγï: ermiš: jïrïya: Baz qaγan: Toquz: Oγuzbudun: yaγï: ermis: (Qïrγïz: Qurïqan: OtuzTatar: Qïtaň: Tatabï: qop: yaγï: ermis: аqanïm: qaγan: bunča: ...qïrïq:artuqï:)
Бүтін (халық)ты: атам үлкенім: төресінше: жаратқан: босаңсыған: Төлес: Тардұш: бүтін (халық)ты: сонда: етті: Йабғұны: Шадты: сонда берді: бергі: Табғач: бүтін (халық): жауы еді: арғы қарай: Баз қаған: Тоғұз: Оғыз бой-халық: жау: еді:(Қырғыз: Құрықан: Отыз Татар: Қытаң: Татабы: көп: жау: еді:әкем: қаған: бұнша:... қырық: артық:)
Так поступил он с народом Толис и Тардуш. И дал им двух правителей, ябгу и шада. Китайские люди были нашими врагами на юге, люди Токуз(Девяти)-Огузов на севере под начальством Баз Кагана были нашими врагами. Киргизы, Куриканы, Тридцать татар, Китан и Татаби – они все были враждебны к нам. Мой отец, каган, был на сражениях сорок
Then he gave people Tolis and Tardush states. And gave them two rulers, a yabgu and a šad. Chinese people were our enemy in south, Tokuz-Oguz people in north with Baz Kagan on head were our enemies too. The Kirgiz, Quriqan, Otuz-Tatar, Qitaŋ and Tatabi – they all were hostile to us. My father, the kagan, was on campaigns forty-seven times
17
erti: qaγan atïγ: bunta: biz bertimiz: siŋilim: qunčuyum: bertimiz: üze yazïntï: qaγanï: ölti:budunï: küŋ qul: boltï: Kögmen: Jer sub: idsiz: qalmazun tejin: az Qïrqïz: budunïγ: anča: jaratïp: keltimiz: ...ilgerü: Qadïrqan: Jïšïγ: aša: budunïγ: anča: qonturtïmïz: anča: itdimiz: qurïγaru:
еді: қаған атын: бұнда: біз бердік біз: сіңілім: ханшайым: бердік біз: үсті жазында: қағаны: өлді: бүтін (халық)ы: күң құл: болды: Көгмен: Жер су: иесіз: қалмасын: дейін: аз Қырғыз: бүтін (халық)ты: сонша: жаратып: келдіміз: ... ілгері: Қадырқан: Йышты: аса: бүтін (халық)ты: сонша: құндақтадымыз: сонша: еттік біз: кері қарай:
Мы дали ему титул кагана в то время. Мы также отдали ему мою младшую сестру, принцессу, в жены. Но он предал (нас). (В результате) каган умер, а его люди стали рабами и служащими. Чтобы земля Кёгмен не осталась без правителя, мы организовывали народы Аз и Киргиз. Затем мы приехали (назад) и сражались. Мы дали (их) назад.... В восточном направлении до гор Кадырханской черни (Хингана), на западе
It was we, who had given him the title of kagan. We had also given him my younger sister, the princess, in marriage. But, he betrayed (us). (As a result) the kagan was killed and people became slaves and servants. In order the Kogman land would not remain without a ruler, we organized the Az and Kirgiz peoples, and then we came back and fought. We gave (them) back.... Eastwards to the Khingan mountains westwards to
14
Teŋіriteg: Тeŋiri: yaratmïš: Türük: Bilge: qaγan: sabїm: aqanїm: Türük: Bilge: /qaγan:/ olurtuqïnta: Türük: їmtї: begler: kisre: Tarduš: begler: Kül čur: bašlayu: Šad apït: begler: öŋre: Töles: begler: Apa Tarqan:...
Тәңірiтек: Тәңірi: жаратқан: Түрiк: Бiлге: қаған: сап-сөзім: әкем: Түрік: Білге: /қаған:/ отырғанында: Түрік: ендігі: бектер. кейінгі: Тардұш: бектер: Күл Чұр: бастаған: Шад апыт: бектер: өңірге: Төлес: бектер: Апа Тархан....
Я, Тенгри-подобный и созданный Тенгри Бильге каган Тюркский. Услышьте мои слова. Когда правил мой отец Бильге каган Тюркский, вы, верховные Тюркские беки, нижние Тардушские беки, Шад-апыт беки во главе Куль Чуром, остальные Тюлес беки, Апа Тархан ...
I, Tengri- llike and Tengri born Bilge kagan Turkic. Hear my words. When my father, Bilge kagan Turkic, ruled, you, supreme Turk beks, lower Tardush beks, Shad – apyt beks led by Kul Chur, the rest Tyules beks, Apa Tarkhan…
16
ertüŋü: eti ïmаγ: ...Türük: beglerin: budunïn: ertüŋü: eti ïmаγ itdi: ügde: aqaŋï qaγan: ...ča: aγïr: tašïn: yoγïnïγ: Türük: begler: budun: iti: ...erti: özime: bunča: ...
ерекше: ете мақтау... Түрік: бектердің: бүтін (халық)ын: ерекше: ете мақтау етті: ... әкем қаған: ...ша ауыр: тасын: жоқтауын: Түрік: бектер: бүтін (халық): ете: ...еді: өзіме: бұнша: ...
особую похвалу выразил... Особую похвалу выразил Тюркским бекам и народу ... мой отец, каган, ... тяжелый камень... Тюркские беки и народ были в трауре ... мне столько ...
Expressed special praise…special praise was expressed to Turkic beks and people… my father, the kagan,… heavy stone… Turkic beks and people were in mourning… I was so…
17
...qaγan: ...Yoluγtegin: bitidim:bunča: barïqïγ:bedizig: uzuγ:...qaγan:atïsï: Yoluγtegin: men: ay artuqï: törüt kün: olurïp: bitidim: bedizti:
...қаған: ...Йолықтегін: бітідім: бұнша: барықты: бәдізін: ұзұғ:... қаған: аталығы: Йолықтегін: мен: ай артық: төрт күн: отырып: бітікледім: бәдіздедім:
... каган .... Я, Йоллугтегин, составил тексты. Столь много строений и скульптур ... Я, Йоллугтегин, составил и высекал надписи один месяц и четыре дня.
…kagan… I, ( prince) Yollugtegin, had written. So many buildings and sculptures… I, (prince) Yollugtegin, had written having sat one month and four days.
9
qaγan: ečim qaγan: olurtïqunta: törüt: buluŋdaqï: budunïγ: bunča: itmis: bunča: yaratmïš: Teŋiri: yarïlqaduq: üčün: özüm: qaγan: olurtuqïma: törüt: buluŋdaqï: itdim: yaratdïm: ...qïltïm: men: Türügeš: qaγanqa: qïzïmïn: bertim: erteŋü: uluγ: törün: alï bertim: Türü...
қаған: әкем қаған: отырғанында: төрт: бұрыштағы: бүтін (халық)ды: бұнша: еттім: бұнша: жараттым: Тәңірі: жарылқадық: үшін: өзім: қаған: отырғанымда: төрт: бұрыштағы: еттім: жараттым:... қылдым: мен: Түргеш: қағанға: қызымды: бердім: ертіп: ұлық: төрелігін: алып бердім. Түрік...
Когда правил мой отец мы покорили народы на всех четырех сторонах мира, сделали их многочисленными. С благословения Тенгри, когда я сам стал каганом, покорил народы на всех четырех сторонах еще больше, сделал их многочисленными, установил закон и власть. Тюркский ...
When my father ruled we conquered the people in all four parts of the world, made them numerous. With Tengri’s bless, when I became the kagan I conquered more people in all four parts of the world, made the more numerous, established law and power. Turkic…
14
meni: edgü: körtečisin: ebiŋe: kirtečisin: buŋsuz: boltačïsïn: ......kisre: Tabγač: qaγanta: bedizči: kelürtim: ...sabïmï: sïmadï: ...ičreki: bedizčig: ïtï: aŋar: tašïγ: barïqïn: yaratdïm: ičin: tïšïn: adïnčïγ: barïq: urturdïm: ...
мені: игі: көргейсің:үйіңе: кіргейсің: мұңсыз болғайсың: ... кері кейін: Табғач-қытай: қағанда: бәдізші: келтірдім: ...сап-сөзімді сындырмады: ...ішкі: бәдізшіні: етті: әсем: тасты: барықты: жараттым: ішін: тысын: айшықты: барық: ұрғыздым: ...
прими меня во благо. Зайди в свой дом, не печалься. ... С юга писаря Табгачского(Китайского) кагана доставил. ... Дворцовые писари изготовили каменные строения, внутри и снаружи оформили красиво...
Admit me in the honor of… Enter your house, do not be sad… from the south I got Tabgach (Chinese) kagan’s clerk. … the clerks of the palace made stone buildings and inside and outside were beautifully decorated…
1
Bunï yaratïγma böke tutam
Бұны: жаратуыма бөге (берік) тұтам
Буду строго придерживаться выполнения этого
6
Üč arγu yorïtïm: esidime: adïrdïma bökmedim:/ anï ekim t y k /
Үш Арғұ жорыдым: есіткенім: ажырандым: бөгелелмадым: /оны шешейім .../
Я отправился в поход в Уч Аргу. Разлучился, не мог я остаться.../мать моя…/
I went on campaign to Three Arγu. I couldn't stay...
1
... atin: yaratip ...
...: жаратып...
20
toqïdïšïm: оl ay...nta: Tez bašïnta: Qašar qurïdïn: örügen anta: itetdim: čït anta: toqïtïdïm: yay anta: yayladïm: yaqa: anta: yaqaladïm bilgümen: bitigmen anta: yarattïdïm: ančïp: ol yïl: küzün ilgerü: yorïdïm: Tatarïγ: yatïdïm: tabïšγan: yïl:
ұрыстым: ол ай ... сонда: Тез басында: Қашар кері жақтан: орданы: сонда: еттірдім: чыт (құрылыс)? сонда: тоқытдым: жаз сонда: жағаластырдым: білгенімнен: бітігімнен сонда: жараттырдым: сөйтіп: ол жыл: күзден ілгері: жорыттым: Татарды: жапырдым: қоян: жылы:
сражался. В тот месяц... Я велел поставить орду на западе Кашар, тогда велел строить чыт (каменные сооружения). Летом оградил каменными стенами. Велел мои мысли высечь на камне. Той осенью выступил в поход дальше на восток. Сразил Татаров. В год Зайца
fought. That month… I ordered to establish horde in the west of Kashar, at that time ordered to built chyt (stone errections). In summer fenced in stone walls. I ordered to carve my thoughts on the stone. That autumn went on campaign further to the east. Bit the Tatars. In the year of Hear
21
besinči ay qa: tegi......qa: ...// ŋiz bašï: anta: ïdïq jer: kedinte: Aybaš Tuquš: belterinti: anta yayladïm: örügіn: anta: yarattïdïm: čït anta: toqïtdïm: biŋ yïllïq: tümen künlik: bitigimin: bilgümin: anta: yašï tašqa:
бесінші айға: тие... ...қа:... //ңүз: басы: сонда: Ұйғыр Жер: кейінде: Айбас: Тоқыш: белесінде: сонда жайладым: орданы сонда: жаратттырдым: чыт (құрылыс) сонда: тоқытдым: мың жылдық: түмен күндік: бітігімді: білігімді: сонда: жазық (бекем)тасқа:
на пятый месяц ... тогда на земле Уйгур, на западе у Айбас Токыш были мои пастбища. Велел поставить мою орду там. Велел построить каменные сооружения и высечь мои мысли на камнях на тысячу лет, на десять тысяч дней.
on the fifth month… on Uygur land, in the west at Aibas Toqysh there were my pastures. I ordered to put my horde there. I ordered to build stone errections and carve my thoughts on stones for thousand years, ten thousand days.
22
yarattïdïm: tol...: // yarïmatïn: yaγïd kelmis: örün begig: qara qulluqïγ: anï olurmus: Qïrqïz tapa: er idmis: siz tašïqïŋ: Čikig tašγarïŋ: temis: men: tašqïyïyn temis: Kür budqa ïda:
жараттырдым: тол......//...жаулай... келген:өрен ақ бекті: қара құлықты: сол отырған: Қырғыз таман: (батыр) ер жіберді: Сіз тасындар: Чекті тасытыңдар: деген: мен тасиын: деген: Көр Бұдқа ықта:
... Кыргызам послал воинов, где белый бек правил черными помыслами. Передал послание Чекам.... в Кор Буд...
I sent soldiers to Kyrgyz people, where the white bek ruled with black thoughts. Sent a message to Cheks…in Kyer Bud…
39
...yayladïm: ......tabγ ačqanï: ...tezipbermiš: ...oγulïn: qotïdïm: ...budun...toqïdïm anta olurup: ebiŋe: іtim: qut yaratïγ: tuγun:
...жайладым... ...Табғач-Қытай ханы... тежей берген:...ұлын: қойдым: ...бүтін (халық)... жеңдім сонда отырып: үйіне: жібердім: құт жаратқан: туын:
...провел лето. ... хан Табгачей (Китая) ... задерживал ... поставил сына... народ ... покорил. Тогда я их отправил домой. Их благословенное знамя
…spent summer… Tabgaches’ (China) khan…detained…put his son… people…conquered. I sent them home then. Their gracious flag
20
... dezig: Qašar Qoruγ: Quntï: čït tikdi örügen yaratdï yayïldï ...
...Қасыр Қорық: Құнты чыт (құрылыс) тікті:ордасын жаратты жайлады ...
... он построил каменные сооружения (чыт) в Касар Коруге. Поставил орду (ставку). (Там) он провел лето...
... he built stone constructions (čït) in Kasar Korug. Put his horde there. He spent summer there ...
21
: elser [224] : ilgerü: Quntï:bilgesün: bitigin bu: urtï: bu yaratdï:
Елсірер ?: ілгері: Құнты: білгісін: бітігін бұ: ұрды:бұ жаратты:
... На востоке, в Эльсирере (?) он поселился. Велел высечь его мысли здесь на камнях и соорудить (все это).
... He settled down in Elsirer on the east. He left his thoughts on stones. He ordered to build (all these stelas).
Or.8212/77  1 рет кездеседi
6
ay eriη on : yaratïmlïq erür atï
айлар он, жарасымды аты
ай муж десятером. На бравом коне
2
... qarïγ : yurtum
..қаралы: жұртым....
... мой народ в трауре...
... my people in mourning...
Идея создания историко-культурного фонда в электронном виде основана впервые опубликованному научному изданию "Секции Востоковедения" Института востоковедения им.Р.Б.Сулейменова по государственной программе "Культурное наследие" в 2005 г: "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Енисей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма. Главные редакторы:
д.и.н., проф. М.К.Абусеитова, д.ф.н., проф. Б.Бухатулы.
Выражаем признательность директору Института востоковедения им. Р.Б.Сулейменова профессору Абусеитовой Меруерт Куатовне за оказанную помощь.


Памятники Учебник Этнокультурный словарь Простой словарь Ресурсы Поиск Контакты
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.