TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Iздеу
Анықтамадан Мәтіннен Түрік бітіктен Транскрипциядан Сілтемеден
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 7 жерде кездесті
15
üze : tuman : turdï : asra : toz : turdï : qus : oγï : uča : aztï : kiyik : oγlï : yügürü : aztï : kisi : oγli : yoriyu : aztï : yana : Teŋiri : qutïnta : üčünč : yïlta : qop : esen : tükel : körüsmïs : qop : ögirer : sebinür : tir : anča : biliŋler : edgü : ol.
Үстінде тұман тұрды, астында тозаң тұрды. Құс балапаны ұшып азды (жаңылды), киік төлі жүгіріп азды (жаңылды), кісі ұлы жорытып азды (жаңылды). Және Тәңірі құтында үшінші жылда барлығы есен түгел көрісіпті. Барлығы қуанып сүйініпті. Сонша біліңдер! Игі ол!
Говорят: наверху была мгла, внизу был прах. Птенцы сбивались с пути на лету. Зверята (букв. оленята) сбились с пути на бегу. Сыновья людей сбивались с пути на ходу. На третий год по благодати неба все благополучно встретились снова. Все радовались и веселились. Так знайте – это хорошо!
The fog was hanging above (and) the dust was rising below. The young birds lost their way flying, the young deer lost their way running (and) the children lost their way walking. And again, by the grace of Heaven, they all met in the third year, safe and sound. They all rejoiced and were glad, it says. Know thus: This is good.
31
bars : kiyik : eŋke : meŋke : barmis : eŋin : meŋin : bulmis : bulupan : uyasïŋaru : ögire : sebinü : kelir : tir : anča : biliŋ : edgü : ol.
Барыс киік аулап жеуге маңайға барыпты. Жемтігі маңайда болыпты. Болғасын қуанып шаттанып ұясына қарай келіпті дер. Сонша біл! Игі ол!
Говорят: барс отправился на охоту оленя. Он нашел свою добычу. После он вернулся в свою нору радостный и счастливый. Так знай – это хорошо.
An ounce went to look for game and prey. It found its game and prey. After having found it comes to its den rejoicing and happily, it says. Know thus: This is good.
45
kiyik : oγlï : men : otsuz : subsuz : qaltï : uyïn : nečük : yorïyïn : tir : anča : biliŋler : yabïz : ol.
«Киік ұлымын. Отсыз, сусыз қалдым ғой. Қанша жүрейін?» дер. Сонша біліңдер. Жаман ол.
«Я детеныш оленя. Без травы и без воды как справлюсь я?» сказал он. Так знайте – это плохо.
I am a deer calf. How shall I be able (to live) without water and grass? How shall I walk along? it says. Know thus: This is bad.
49
bars : kiyik : eŋleyü : meŋleyü : barmis : ortu : yirde : amγaqa : soqusmis : esri : amγa : yalïm : qayaqa : ünüp : barmis : ölümte : ozmis : ölümte : ozupan : ögire : sebinü : yoriyur : tir : anča : biliŋ : edgü : ol.
Барыс киік аулауға маңайға барыпты. Сол жерде таутекеге кезігіпті (соғысыпты). Ала тау теке жартас қияға өрмелей барыпты. Өлімнен озыпты. Өлімнен озғанына қуанып шаттанып жүріпті дер. Сонша біліңдер: игі ол!
Говорят: барс отправился на охоту за добычей. В пути он встретился с горным козлом. Пестрый горный козел поднялась на крутую скалу. (Тем самым) избавился от смерти. Он стал радоваться и веселиться этому избавлению, говорят. Так знай – это хорошо.
An ounce went looking for wild game and prey. In an open place it came across a wild goat. The spotted wild goat went up a steep rock (and) was saved from death. Having been saved from death, it walks about rejoicing and being glad, it says. Know thus: This is good.
60
toquz : arlï : sïγun : kiyik : men : bedüz : tiz : üze : ünüpen : möŋreyür : men : üze : Teŋiri : esidti : asra : kisi : bilti : antaγ : küčlüg : men : tir : anča : biliŋler : edgü : ol.
Тоғыз айыр мүйізді киікпін. Бәдіз тізе үстіне мініп мөңірермін. Үстіде Тәңірі естіді, астыда кісі білді. Сондай күштімін мен дер. Сонша біліңдер: игі ол!
Говорят: я марал-олень с ветленными на девять рогами. Встав на красивые колени, я мычу. Вверху слышал Тенгри. Внизу узнал человек. Так я силен! Так знайте – это хорошо!
I am a deer with a nine-branched horn. Rising on my big (and) powerful knees, I bellow. Heaven above heard it (and) men below realized it. That powerful I am, it says. Know thus: This is good.
62
yarγun : kiyik : men : yaylaγ : taγïma : ïγïpan : yaylayur : turur : men : meŋilig : men : tir : anča : biliŋler : edgü : ol.
Жарағұн киікпін. Жайлау тауымның ығында жайылып тұрармын. Қуанармын дер. Сонша біліңдер: игі ол!
Говорят: я – зверь-йарагун. Я лето провожу на безветренной стороне моих гор. Я бодрый! Так знайте – это хорошо!
I am a yargun deer. Windless side of the mountain is my summer residence. I stay there for the summer. I am happy, it says. Know thus: This is good.
63
qanlïq : süsi : abqa : ünmis : saγïr : ičre : elik : kiyik : kirmis : elïγin : tutmis : qara : qamaγ : süsi : ögirer : tir : anča : biliŋler : edgü : ol.
Хан сүңгісі(әскері) аңға шықты. Сағыр(қоршау) ішіне елік киік кірді. Хан елікті ұстады. Қара түгел сүңгісі(әскері) шаттанар дер. Сонша біліңдер: игі ол!
Говорят: войско хана выступило на охоту. В облаву попалась косуля. Хан поймал его. Все рядовое войско его радовалось. Так знайте – это хорошо!
The army of the khan went out for hunting. (Meanwhile) a roe deer entered the game battue. The khan caught it. All his common soldiers rejoice, it says. Know thus: This is good.
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.