TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Iздеу
Анықтамадан Мәтіннен Түрік бітіктен Транскрипциядан Сілтемеден
Көне түрiк тiлiнде:

Көне түрiк тiлiнде іздеу көне түрiк әліппесімен жасалады. Қажетті сөзді теріп болғасын Тап дегенді басыңыз.

Іздеу жүргізілген соң, табылған мәтінге қатысты ескерткіштің аты, мәтіннің сол сөз табылған жолы шығады. Егер ескерткіш атын бассаңыз, сол ескеткіш туралы толық мағлұмат аласыз. Іздеу бетіне қайтып келу үшін терезенің ең жоғарғы немесе ең төменгі сол бұрышында тұрған белгілерді пайдаланыңыз.
Ескерту: Internet Explorer броузерінен басқаны қолданушы Түрік бітік шрифтін орнатып алуы керек. Көмек бетінде қалай орнату керегін оқып алуға болады.

Таңбаны пернетақтадан тергенде, латын әріптерімен төменде көрсетілген сәйкестікті пайдаланыңыз.
B C D F G J K L N O
Q R S T U V W X Y a
b c d g i j k l m n
p q r s t u w x y z
Iздеген сөз 6 жерде кездесті
23
ökün: körügüŋin : üčün: igidmiš: bilge: qaγaŋïn: ermiš barmïš: edgü Еliŋ : kentü :yaŋïltïγ : yablaq : kegürteg : yarаqlïγ : qantan : kelіp : yaňaеltedi : süŋgülüg: qandan: kelіp: süre еltedi: Ïduq Ötüken: /jer…..budun: bardïq: ilgerü: barïγma /
өкін: көрінгенін(бағынған): үшін: білікті: қағанын: еді барды: игі Елің: өзі: жаңылды: жабайы (жаман): кекірттенді: жарақты: қайдан: келіп: жая ертеді:сүңгілі: қайдан: келіп: сүргілей ертеді: Ұйық Өтүкен: /... бүтін (халық): бардық: ілгері: барғанша:/
Раскайся, о том, что подчинялся всякому. Был мудрый каган. Народ сам заблуждался, был упрям. Откуда пришли вооруженные (люди) и разделили вас? Откуда пришли копьеносцы и увлекли вас? Это вы, люди священной Отюкэнской горы, ушли сами.
Because of your unruliness, you yourselves betrayed your wise kagan, who had (always) supported you. And you yourselves betrayed your good realm, which was free and independent. And you (yourselves) caused discord. Where did the armed (people) come from and dispersed you? Where did the lancer come from and carried you away? You, people of sacred Otukan mountains, it was you, who went away.
11
bunta: urtum: neŋ neŋ: sabïm: erser: beŋgü: tašqa: urtum: aŋar körü: biliŋ: Тürük amtï: budun: begler: bödüke: körügme: begler gü: yaŋïltïčïsïn: men: b/eŋgü: tašqa: urtum: /Tabγač: qaγanta: bedizči: kelürtüm: bediztim: meniŋ: sabïmïn: sïmdï:
бұнда: ұрдым: не ненің: сап сөзім: болса: мәңгі: тасқа: ұрдым: содан көре: біліңдер: Түрік енді: бүтін (халық): бектер: бұ өтерге: көруші:бектер ше: жаңылғандарың: мен: м/әңгі тасқа: ұрдым/ Табғач-қытай:қағанда: бәдізші: келтірдім: бәдіздеттім: менің: сөз саптауымды: сыйдырды:
Все слова, которые я хотел сказать, высечены на этом вечном камне. Читай эти слова! Вы, тюркские беки и народ! Я писал это вместе с беками, которые были уже обмануты. Я привел мастеров от китайского императора, и приказал им высечь мои слова. Они вместили все мои суждения на камне.
All words which I wanted to say I have inscribed on this eternal stone. Read these inscriptions! You, Turkish people now and lords! With the lords who had already been deceived there I had inscribed. I get painters from the Chinese emperor, and ordered them to inscribe. They put all my words on the stone.
19
Türük: budun: Еliniŋ: törügün: kim: artatï: udаčï erti: Türük: budun: ertіz: ökün: körügüŋin: üčün: igidmiš: qaγaŋïn: ermiš: barmïš: edgü Еliŋе: kentü yaŋïltïγ: yablaq: kegürteg: yarаqlïγ: qantan: kelіp: yayaеltedi: süŋgülüg: qandan: kelіp: süre еltedi: /Ïd/uq Ö/tüken: / Jïš budun: bardïq: ilgerü: (barïγma ) bardïγ: qurïγaru:
Түрік: бүтін (халық): Елін: төрелігін: кім: артқызады: күшейтеді: Түрік: бүтін (халық): едіміз: өкін: көрінгенін(бағынған): үшін: игілік екен: қағанын: еді: барды: игі Еліңе: өзі жаңылды: жабайы (жаман): кекірттенді: жарақты: қайдан: келіп: жаяу ертеді: сүңгілі: қайдан: келіп: сүргілей ертеді: Ұйық Өтүкен: Йыш бүтін (халық): бардық: ілгері: барғанынша: бардық: кері қарай:
кто же будет укреплять и усилит Тюркское государство и власть? /Тюрки были целостным народом…/ О, Тюркский народ, покайтесь! Вы стали непокорны и предали вашего мудрого кагана, кто (всегда) поддерживал вас, и вы предавали ваше царство, которое было свободно и независимо, и вы сами вызвали разногласие. Откуда пришли вооруженные (люди) и разделили вас? Откуда пришли копьеносцы и увлекли вас? Это вы, люди священной Отюкенской горы, ушли сами. Те, кто из вас хотел идти на восток, ушли; и те, кто хотел идти на запад,
what could destroy your state and power? О Turkish people, regret and repent! Because of your unruliness, you yourselves betrayed your wise kagan, who had (always) supported you. And you yourselves betrayed your good realm, which was free and independent. And you (yourselves) caused discord. Where did the armed (people) come from and dispersed you? Where did the lancer come from and carried you away? You, people of sacred Otukan mountains, it was you, who went away. Those (of you), who meant to go to east went to east, and those (of you), who meant to go to west went to west.
8
sabïmdï: іgіd barγu: Тürük: begler: budun: bunï: esidiŋ: Тürük budunïγ terip: el tutsaqïŋïn: bunta: urtum: yaŋïlïp: ölsekiŋin: yeme: bunta: urtum: neŋ neŋ: sabïm: erser: beŋgü: tašqa: urtum: aŋar körü: biliŋ: Тürük amtï: budun: begler: bödüke: körügme: begler gü: yaŋïltïčïsïn: men: b/eŋgü: tašqa: urtum: /
сап сөзімді: игі бар ғой: Түрік: бектер: бүтін (халық): бұны: естіңдер: Түрік бүтін (халық)н теріп: Ел тұтсақтың: бұнда: ұрдым: жаңылып: өлерсің: және: бұнда: ұрдым: не ненің: сап сөзім: болса: мәңгі: тасқа: ұрдым: оны көре: біліңдер: Түрік енді: бүтін (халық): бектер: бұ өтерге(шаққа): көруші: бектер ше: жаңылғандарсың: мен: м/әңгі тас: ұрдым/
Мое слово благословенное. О, тюркские беки и народ, услышьте это! Чтобы объединить всех тюрков и направить страну, я оставил каменную надпись. Чтобы вы не были обмануты и истреблены, написал слова на вечный камень. Читайте эти слова. Вы, тюркские беки и народ! Я писал эти вечные камни вместе с беками, которые были уже обмануты.
My word is blessed. О Turkish lords and people, hear this! In order to join together all Turkish people and direct our country, I left the stone inscription. For you not to be deceived and destroyed I have inscribed on this eternal stone. Read these words! You, Turkish people and lords! I wrote these eternal stones together with the lords who had already been deceived.
8
keyik jijü: tabïšγan jijü: olurur ertimez: budun: boγïzï: toq erti: yaγïmïz: tegre: uč oq teg erti: biz: seg: ertimiz: anča olurur erikli: Oγuz: adïntan: körüg kelti:
киік жей: қоян жей: отырған едіміз: бүтін -халық: бұғағы: тоқ еді: жауымыз: тегіс: үш оқ тек еді: біз: әлсіз жемтік: едіміз: сонша отырар ерікті: Оғұз: атынан: көрік -елші келді:
Нашим (основным) питанием были олени и зайцы. Народ был сыт. (Но) наши враги были очень сильны (букв. словно три стрелы). Мы были для них легкой добычей. От свободных Огузов пришел (к нам) посол.
Our main food were deer and hears. People were full. (But) our enemies were very strong (litr, like three arrows). We were light bags for them. A messenger came to us from free Oguzes.
9
körüg: sabïntaγ: Toquz Oγuz: budun: öze: qaγan: olurtï ter: Tabγačγaru: Qunï Seŋünig: ïdmïs: Qïtañγaru: Toŋra Semig: ïdmïs: sab anča ïdmïs: azqïŋa: Türük
көрiк-елші: сөзiнде: Тоғұз Оғұз:бүтін (халық): үстi: қаған: отырды: дер: Табғачқа қарай: Құны Сеңгүндi: итерген: Қытан қарай: Тоңра Семiк: итерген: сөз сонша итерген: аз ғана: Түрiк
Слова посла такие: «Над народом Девять Огузов воссел каган. Он отправил в Табгач (в Китай) Куны Сенгуна. В Кидань отправил Тонра Семика. Он послал их со следующими словами: немногочисленные Тюрки,
The messenger’s words were as follows: “A kagan came to the throne of Nine Oguzes people. He sent Kuny Sengun to Tabgach (China). He sent Tonra Semik to Kitan. He sent them with the following words: Turks are few now,
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.