Iздеген сөз  25 жерде кездесті |
|---|
|
| 7 | |
| qaγanladïq: qaγanïn: jetіrü: ïdmïs: Tabγač budunqa: beglik: urï oγulïn: qul: boltï: silik: qïz oγulïn: küŋ boltï: Türük: begler: Türük: atïn: ïtï: Tabγačγï: begler: Tabγač: atïn: tutupan: Tabγač: qaγanqa:
|
| қаған еткен: қағанын: жетелей: итерді: Табғач бүтін (халық)на: бектік: ұрық ұлын: құл: болды: сұлу: қыз ұлын: күң болды: Түрік: бектер: Түрік: атын: итере: Табғач-қытайсыну: бектер: Табғач: атын: тұтып-ақ (ұстап-ақ): Табғач: қағанға:
|
| Восстали они против своих каганов. Китайцы сделали твоих благородных сыновей рабами, красавиц дочерей - рабынями. Бросили Тюркские беки свои титулы и взяли титулы китайские. И служили они Китайскому кагану. |
| The kagans were exiled. Chinese people made your kind sons slave; made your beautiful daughters servant. The Turkish lords forgot their Turkish titles. Those lords held Chinese titles and obeyed the Chinese emperor for fifty years, |
|
| 11 | |
| Udur Seŋün: kelti: Tabγač qaγanta: Isіje: Likеŋ: kelti: bir tümen aγï: altun kümüš: kergeksiz: kelürti: Tüpüt: qaγanta: Bülün: kelti: qurïya: kün: batsïqdaqï: Soγud: Berčеker: Buqaraq ulus: budunta: Іneк Seŋün: Оγul Тarqan: kelti: |
| Ұдұр Сеңүн: келді. Табғач қағанда: Ісійе: Лікең: келді: Бір түмен жібегі: алтын күміс: керексіз сансыз "құрбандық" келтірді: Түпіт (Тибет): қағанда: Бүлүн: келді: кері: күн: батысдағы: Соғыд: Берчекер: Бұқарақ ұлыс: бүтін (халық)да:
Інек Сеңүн: Оғұл Тархан: келді: |
| Удур Сенгун приехал. От китайского императора, Исье Ликенг прибыл. Он привез несметное количество шелка, золота и серебра. От Тибетского кагана прибыл Булун. Инек Сенгун и Огул Таркан приехали от Согдийцев, от Персов и людей Бухары на западе. |
| Udar Seŋün came. From the Chinese emperor, Isіje Likеŋ came. He brought immeasurable quantity of silk, gold and silver in abundance. From the Tibet kagan Bülin came. Inek Seŋün and Oγal Tarkan came from Sogdians, Persians and Bukhara people in west. |
|
| 17 | |
| erti: qaγan atïγ: bunta: biz bertimiz: siŋilim: qunčuyum: bertimiz: üze yazïntï: qaγanï: ölti:budunï: küŋ qul: boltï: Kögmen: Jer sub: idsiz: qalmazun tejin: az Qïrqïz: budunïγ: anča: jaratïp: keltimiz: ...ilgerü: Qadïrqan: Jïšïγ: aša: budunïγ: anča: qonturtïmïz: anča: itdimiz: qurïγaru:
|
| еді: қаған атын: бұнда: біз бердік біз: сіңілім: ханшайым: бердік біз: үсті жазында: қағаны: өлді: бүтін (халық)ы: күң құл: болды: Көгмен: Жер су: иесіз: қалмасын: дейін: аз Қырғыз: бүтін (халық)ты: сонша: жаратып: келдіміз: ... ілгері: Қадырқан: Йышты: аса: бүтін (халық)ты: сонша: құндақтадымыз: сонша: еттік біз: кері қарай:
|
| Мы дали ему титул кагана в то время. Мы также отдали ему мою младшую сестру, принцессу, в жены. Но он предал (нас). (В результате) каган умер, а его люди стали рабами и служащими. Чтобы земля Кёгмен не осталась без правителя, мы организовывали народы Аз и Киргиз. Затем мы приехали (назад) и сражались. Мы дали (их) назад.... В восточном направлении до гор Кадырханской черни (Хингана), на западе |
| It was we, who had given him the title of kagan. We had also given him my younger sister, the princess, in marriage. But, he betrayed (us). (As a result) the kagan was killed and people became slaves and servants. In order the Kogman land would not remain without a ruler, we organized the Az and Kirgiz peoples, and then we came back and fought. We gave (them) back.... Eastwards to the Khingan mountains westwards to |
|
| 3 | |
| q...qulčuq .. qutluγ er ara bolzun bedizdim
|
| Қ...құлшық құтты ер арасы болсын бәдіздедім
|
| ... помолившись ради счастья страны, изготовил (это) каменное изваяние. |
| ... having prayed for the sake of happiness of the country, I wrote (this). |
|
| 14 | |
| Er ..demin üčün: i...da: yoqladï: qulï: alïp tutsar: küč: ič ečim |
| Ер ерлігі үшін: ...жоқтады: құлы: алып тұтса: күш: іш үлкенім |
| Во имя доблести ... оплакивали. Если его слуга служил ему великому, старший |
| In valor of a brave man ... mourned. If his servant served him the great, the elders |
|
| 1 | |
| Alïp qulïm: erdem: Jürüküm: esize: yïta
|
| Алып құлым: ердем: Йүрүкүм: иесізіме: жетім:
|
| Могучий герой, Йуркум оставшимся без покровителя сиротам |
| The great man Jürüküm, to my ownerless orphans |
|
| 4 | |
| Qara Čur-A atum qul(a) Qara Yazmaz(a)
|
| Қара Чұр атұм құл Қара Йазмаз
|
| Кара Чур. Мое имя слуга Кара Йазмаз |
| Qara-Chur. My name is Qara Yazmaz. |
|
| 1 | |
| Qumar Čur (a) er atïm Еš Qulï (a) esiz özüm (е) |
| Құмар Чұр ер атым Еш Құлы иесіз өзім |
| Мое геройское имя Кумар-Чор! Раб Еша сам без хозяина |
|
| 3 | |
| i (a) ïra er ar(a) aγum atï (a) keli qulï er ar(a)...qam... |
| ... ер ... аты ... құлы ер ... |
| ...муж...имя...раб муж... |
| ...brave man...name...slave... |
|
| 6 | |
| ...ün:jeme:qul... |
| ...тағы: ?... |
|
| 5 | |
| beg : er : yuntïŋaru : barmis : aq : bisi : qulunlamis : altun : tuyuγluγ : adγïrlïq : yaraγay : tebesiŋerü : barmis : ürüŋ : ingeni : botulamis : altun : budlalïγ : buγralïq : yaragay : ebiŋerü : kelmis : üčünč : qunčuyi : unlanmis : beglik : yaraγay : tir : meŋilig : beg : ermis : aňïγ : edgü : ol. |
| Бек ер жылқы үйіріне барыпты. Ақ биесі құлындаған. Алтын тұяқты айғыр жарағай. Түйесіне барыпты. Ақшыл боз інген боталаған. Алтын мұрындықты бура жарағай. Үйіне қарай келген екен. Үшінші ханшайым ұл тауыпты. Бектікке жарағай дер. Мықты бек екен. Онысы игі ол! |
| Говорят: Бек (князь) пошел к табуну лошадей. Белая кобылица ожеребилась. Жеребец с золотыми подковами – молодец! Он пошел к верблюдам. Белая верблюдица родила верблюжонка. Самец-верблюд с золотым намордником – молодец! Он пришел в свой дом. Третья жена (княгиня) родила мальчика. (Они) сказали: Бек (князь) – молодец! На самом деле, бек – хорош! Это – очень хорошо! |
| A bek(lord) went to his horses. His white mare had just foaled. The golden-hoofed stallion was good. (He) went to his camels. The white she-camel had just given birth to a colt. The camel stallion with a golden nose peg is good. (He) went to his house. The third wife had just given birth to a son. They say: the bek is good! The bek, apparently, is great. This is extremely good. |
| 24 | |
| teglük : qulun : irkek : yunta : emig : tileyür : kün : ortu : yütürük : tün : ortu : qanta : negüde : bulgay : ol : tir : anča : biliŋler : yabïz : ol. |
| Соқыр (тек?) құлын еркек жылқылар арасында емшек тілейді. «Күн ортасы өтіп түн ортасы қайда, неде болғай?» ол дер. Сонша біліңдер! Жаман ол! |
| Говорят: Слепой жеребенок в стаде жеребцов ищет соски. Все темно, что полдень, что полночь. Так знайте: это плохо. |
| A blind foal looks for an udder on a stallion. It can’t tell midday from midnight. Know thus: This is bad. |
| 47 | |
| er : ümeleyü : barmis : Teŋrike : soqusmis : qut : qolmis : qut : birmis : aγïlïŋta : yïlqïŋ : bolzun : özüŋ : uzun : bolzun : timis : anča : biliŋler : edgü : ol. |
| Ер еңбектеп (құлшылық жасай) барыпты. Тәңіріге кезігіпті(соғысыпты). (Тәңіріден) құт қолқалапты (сұрапты). (Тәңірі) құт беріпті: «ауылыңда жылқың болсын. Өзің (өмірің) ұзын болсын» депті. Сонша біліңдер. Игі ол. |
| Муж, смиренно идя (ползком), встретился с Тенгри (Небесным божеством) и просил благословения (счастья). (Тенгри) даровало благословение и сказало: «пусть в твоем загоне будет (многочисленный) скот! Ты сам будь долголетен!». Так знайте – это хорошо! |
| A man went worshipping (and) met a god. He asked for his divine favor. (The god) gave his divine favor (and) said: 'May you get livestock in your pens! May your life be long!' Know thus: This is good. |
| 54 | |
| qul : sabï : begiŋerü : ötünür : quzγun : sabï : Teŋirigerü : yalbarur : üze : Teŋiri : esidti : asra : kisi : bilti : tir : anča : bilïŋ : edgü : ol. |
| Құл сабы(сөзі) бекке қарай өтіну. Құзғын сабы(сөзі) Тәңіріге қарай жалбарыну. Үстіде Тәңірі естіді. Астыда кісі білді дер. Сонша біліңдер: игі ол! |
| Говорят: слово раба с мольбой направляется к князю. Слово ворона направляется с просьбой к небу. Вверху небо услышало, а внизу человек узнал. Так знай – это хорошо. |
| The slave’s words are a request to his master; the raven’s words are a prayer to sky. The sky above heard it; men below understood it, it says. Know thus: This is good. |
|
| 3 | |
| altmiş qulan ülirtim |
| алпыс құлан өлтiрдiм |
| убил шестьдесят куланов! |
| killed sixty onagers! |
|
| 13 | |
| tutdïm: ...birle...anta: Bökеgük/de/: jetdim: kеče yarïq ba//tar:erikle: süŋüsdim: anta: šančdïm: kün: /artatïlmïs?: / tün/ öčürilmis?:/Bökеgükde: Segiz Oγuz: Toquz Tatar: qalmaduq: eki yaŋïqa: kün toγuru: süŋüsdim: qulum küŋüm: budunïγ: Teŋri:
|
| тұтдым: ...бірлесе:...сонда: Бөкегүкде: жеттім: кеше жарық: батар: еркінмен: сүңгілестім (соғыстым): сонда: шанышдым: күн: /аттырып?:/ түн /өшкілей өшіріліп?/: Бөкүгүкде: Сегіз Оғыз: Тоғыз Татар: қалмады: екі жанаса: күн туысына: сүңгілестім: құлым күңім: бүтін (халық)ды: Тәңірі: |
| взял ... вместе ... там добрался до горы Букегук до темноты. Сражался с еркином. Тогда я сражался ... день ... ночь ... не осталось в Букегук Восемь Огузов, Девять Татаров (все вышли на сражение). Сражался я два дня две ночи. Тенгри дал моим слугам, служанкам и моему народу |
| took… together… reached the mountain Byukyagyuk. Fought with… then I bit…day… night… neither Eight Oguzes nor Nine Tatars had left in Byukyagyuk (everybody went to fight). I fought two days. Tengri gave my servants, housemaids and my people |
| 15 | |
| ertim: Burγudа: jetdim: törtinč ay: toquz yaŋïqa: süŋüsdim: šančdïm: yïlqïšïn: barïmïn: qïzïn: quduzïn: kelirtim: besinč ay: udu: kelti: Segiz Oγuz: Toquz Tatar: qalmadï: kelti: Seleŋe: kedеn: yïlun: qul: berdеn: sïŋar: Šïp bašïŋa: tegi: čerig itdim:
|
| едім: Бұрғұда жеттім: төртінші ай: тоғыз жаңасына: сүңгілестім: шанышдым: жылқысын: барлығын: қызын: әйел -құтанын: келтірдім: бесінші ай: ұтқылай келді:Сегіз Оғыз: Тоғыз татар: қалмады: келді: Селең+геден: Йылұн: -қол: бірден: сыңар: Шып басына: тие: шерік (жауынгер) итердім:
|
| На четвертый месяц я их настиг в Бургу. Сражался и отобрал лошадей, дочерей, жен. На пятый месяц они напали. Восемь Огузов и Девять Татар, все напали (на нас). Я встретил их, разбив лагерь в Йылун за Селенгой, вблизи Шып. |
| To the fourth month I caught them in Burgu. Fought and took away their horses, daughters, wives. The fifth month they attacked. Eight Oguzes and Nine Tatars, all attacked (us). I met them, having pitched a camp in Yiylun behind Selenga, near Shyp. |
| 33 | |
| meniŋ süm üč......// beš yüz kedimlig yadaγ bir eki šašïp kelti: küŋüm: qulum: budunïγ: Teŋiri: Jer anta: ayu berti: anta sančdïm: .........
|
| Менің сүңгім (әскерім) үш... ...// бес жүз кежімлік жаяу бір екі қаруланып келді: күңім: құлым: бүтін (халықты): Тәңірі: Жер сонда: айқай берді: сонда шанышдым: ... ... |
| Мое войско три ... … // мои пятьсот воинов пришли в тяжелых латах. Тенгри и Земля наказали моих служанок, слуг и народ. Я тогда сразил ... |
| My army three… my five hundred soldiers came in heavy boots. Tengri and the Earth punished my housemaids, servants and people. I then bit… |
|
| 6 | |
| ...ŋ : quli : l... |
|
| 6 | |
| ...is : m(ä)n : kul... |
|
| 1 | |
| Teηiri qulï : bitidim |
| Тәңірі құлы : бітідім |
|
| 11 | |
| isiz yabïz qul bitidim |
| иесіз жабайы құл жаздым. |
| раб без хозяина написал. |
|
| 16 | |
| q : da : Bay ir qularqa : altï : yarïq |
|
| 4 | |
| yorïq : Qul apa orïηuqa : yorïq : ... |
|
| 1 | |
| Qulpa... |
| Құлпа... |
| Кулпа... |
| Qulpa... |
