TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Этномәдени сөздік
[uru, urï, ürü] ру
Ру – адамдардың бiр әулеттен тараған туыстық, қандатық тобы, тұқымы, бiр әулеттен тараған туыстық қандастық топ, үлкен тайпаның бiр тармағы, рубасы – бiр рулы елдi басқарушы, ру бастығы (Қазақ Тiлiнiң Сөздiгi-Алматы, 1999. 541б.). Көне түрiк тiлiнде, oq > оқ (тайпа), oγuš > оғұш (ру), көне моңғолша obuγ > овог (ру). aymaq > аймаг (рулар одағы, тайпа) деп аталды. Көне түрiк тiлiнде uru, urï, ürü «бала, ұрпақ» (ДТС-614 б,) urï «еркек, әулет» (Дуани-лұғат-ит түрк Анкара 1-том. 251 б.), орта ғасыр түрiк тiлдерiнде uruγ « потомство, семена, род, поколение (ДТС- 615 б.) ; uruγ – [ 12], көне моңғол тiлiнде uruq, uruγ – «ұрпақ, үрiм бұтақ, ұрық» деген мәндi. Қырғыз тiлiнде уруу,урук деген сөздер бар (Русско-киргизский словарь М., 1957. 559.). Бұл атаулардан байқайтынымыз, түріктердегі оқ аталымы urï +uγ// oq тұлғасында «ұл аталу ұрпақтар» семантикасында дамып бүгінгі «Ру (ұрұу)» атауы қалыптасқанын байқауға болады.
Мәлімет қорынан қара
Этномәдени сөздікпен қатар Түрік бітік мәтін қорында көне түрік-қазақ сөздігі бар.
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.