TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
  Нири қаған ғұрыптық кешені мен бәдізі
Анықтама Мәтін Сурет Сызба Өлшем

Нири қаған ғұрыптық кешені мен бәдізі

?-599

Тарихи анықтама

Қағандық атағы: Niri qaγan > Нири қаған. Туған жылы: ? Билік құрған жылдары: 587-599 . Әкесінің аты: Yang su tegin ? Өз аты: ? Мұқан қағанның немересі. Түрік бітіктастарда аты кездеспейді. Көне соғдыша: nry х'γ'n – Нири кехань. (Osawa, 2003). Қыт. : Нили кехань // Nili kehan (Osawa, 2003).

Табылған жері мен cақтаулы жері

Нири қағанның ғұрыптық кешені қазіргі ҚХР, ШҰАР-ның Іле Қазақ автономиялық облысы «Моңғолкүре» ауданынан 5 км жердегі «Кіші қонақай» деген далада орнатылған . N- 43 07' 19", E- 81 11' 48".

Табылған орнында.

Ескерткіштің сипаттамасы

Нири қаған бәдізінде үш дөңгелек шеңберлі бөрік, бөріктің маңдайында дөңгелектеу келген символ, 8 бұрымды, құлағында сырға, оң қолында аяқ ұстаған, сол қолымен қылыштың сабын ұстаған, белдікті болып келеді. Бәдіздің төмеңгі тұсында 13 (20?) жол соғды жазулы мәтінінен 8 жолы үздік-үздік ғана сақталынған. Басқа жолдары толық зерттелмеген.

Бәдіз қызғылт сұр граниттен жасалынған.

Ескерткіш өлшемі

2,30х0,5х 0,3 м.

Ғылыми зерттеулері

Мәтінін Такаши Осава зерттеген.

Қосымша мәлімет

  Мәтіннің оқылуын қазақшаға аударған Н.Базылхан.

Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.