TÜRIK BITIG
Language Committee of Ministry of Culture and Infrmation of RK
қазрусeng
Search:
Where:
Home Inscriptions Learning Dictionary Help
Site Parts
Turk Inscriptions And Manuscripts
Learn Old Turk Writings
Ethno Cultural Dictionary
Data
Help
Contact Us
Inscription Types
Orhon
Yenisei
Talas
Turfan
Altai
Kazakstan
Fergana
Resources
Signs
Dictionary
Search
Maps
Museum Exibitions
Articles
References
Font suppot
Site Map
  Ethno Cultural Dictionary
[bilge] білге
«Knowing, competent, clever».
Old Turkic: bil- > «bilu – to know». The word was more often used in noble family titles. Old Mongol bilge > bilig, bilge «wise, orator, clever».
Search this word in database
This word is found in following inscriptions
Ел етміш (Білге атачым) Йабғұның ғұрыптық кешенi және бiтiктастары
11

tegip: inime: oγulïma: anča: ötüledim: qïl yorup: Elteris: qaγanqa: adïrïlmaduq: yaŋïlmaduq: Teŋіri: bilge: qaγanta: adïrïlmalïm: azmalïm: tejin: anča: ötledim: keri: barïγma: bardï: bilge: qaγanïn: budunï: ...bardï: ülügen atqa: : esig: küčüg: berti:

I asked my sons and younger brothers. We consulted, they did not refuse and were faithful to Elteris kagan. I preyed not to lose Bilge kagan and not to separate. We returned back as hard as we could. Bilge kagan’s people served him to the death as faithful horses.
Күлтегiн ғұрыптық кешені және бiтiктасы
3

ïdï oqsuz: Kök Türük:anča: olurur ermis:bilge: qaγan ermis: alïp qaγan ermis: bujruq jeme: bilge ermis erinč: alïp ermis erinč: begleri jeme: budunï jeme: tüz ermis: anï üčün: Еlig: anča tutmus: erinč: Еlig tutup: Тörüg: etmis: üze anča:

There were Kok (Blue) Turks between the two boundaries, having neither rulers nor masters. Wise kagans were they. Great kagans were they. Their buyruqs (officials), too, were wise and brave, indeed. They were great too. Both the lords and people were straightforward and honest. For this reason, kagans were able to rule the state.
Бiлге қаған ғұрыптық кешені және бітіктасы
1

Teŋіriteg: Тeŋiri: yaratmïš: Türük: Bilge: qaγan: sabїm: aqanїm: Türük: Bil/ge: qaγan: bödüke: olurtum:/anta: їmtї: al… tїsї er: Toquz Oγuz: eki Ediz ker külüg:begleri budunї: ......Türük: Тeŋiri:...

I Tengri-like and Tengri born in Turkic Kagan, mounted the throne. All of you, my close people…, Nine Oguzes, Two Edizes, valorous lords (beks), my nation … Turkic Tengri … hear my words…
Тұнық-ұқ ғұрыптық кешені және бiтiктасы
1

Bilge Tuňuquq177 : ben özüm: Tabγač eliŋe: qïlïntïm: 178Türük budun: Tabγačqa: ükü erür erti179 :

I myself, wise Tonyukuk, lived in Tabgach (Chinese) country. (As the whole) Turkic people was under Tabgach (China) subjection.
Чаа-қол I (е-13) бітіктасы
4

qanïm: Üčsi Bilge Čigsü: qanïŋa tapïdïm: budunïm:

My father is Üčsi Bilge Čigsü. I worship to my father. My people
Уйбат III (е-32) бұғытасы және мәтіні
12

...rïmïz uz:...bilge: beg: oγulï:

... wise, son of a bek.
Абақан (е-48) бітіктасы
6

Toquz: elig yašda: toquz altmïš er ölürmiš: er bašïŋ on: ölürti: bilge yïta

He killed sixty men and ten leader in his forty nine. The wise man become an orphan.
Орду-балық I (Қарабалғасұн I) бітіктасы
4

(+ïp) Bilge Teŋ+

(His) Majesty, Wise Tengri (Sky)
Ел Етмiш Бiлге қаған (Мойын-чұр) ғұрыптық кешенi және бітіктастары
17

Tay Вilge: Tutuq: yablaqïn: üčün: bir eki atlïq: üčün: qara: budunïm: öltiŋ: jetdeŋ: yaŋa ičik ölmeči: jetmeči: sen tedim: jiče: isig: küčüg: bergil: tedim: eki ay kütdim: kelmedi: sekizinč ay: bir yaŋïqa: sü yorïyïn: tedim: tuγ: tašqïr: erikli:

Because of mean Tai-Bilge tutuq, because of some nothingness, oh, my common people. You died! I asked you kindly to serve me. I was waiting for two months. (You) did not come. I decided to go on campaign on the first of the eighth month. A flag carrier
Очуры Ачуры (e-26)
1

...El ögesi: ïnanču Bilge :Erig : Ülgen

... Wiseman Inanchu Bilge man Ulgen
Уйбат II (e-31)
2

Uz Bilge Čaηşï:

OR. 8212(78 & 79) түрік бітік мәтіні
9

irči : yaηïlmaz : bilge : onï temi-

OR.8212 (76) түрік бітік мәтіні
5

Bilge : Čigsike : yarlïγ : boltï

«Подкунинское» (e-71) бітіктас сынығындағы мәтін
5

...aγčï: bilge....esiz beg ....

Тайхар жартастағы көне түрiк жазулары
1

Teŋirken: alïp qutluγ: bilge qan

See also Old Turk and Kazak dictionary.
The basic idea of creating the electronic historical and cultural fund was based on issue of The Oriental Studies Section of The Institute of Oriental Studies named after Suleimenov in 2005 under the govermental program "Cultural Heritage": "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Енисей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма.
Chief Editors:
doctor of history sciences Prof. M.Abuseitova
doctor of philology sciences Prof. B.Bukhatuly.
We appreciate The Director of The Institute of Oriental Studies Meruert Abuseitova for her help.


Inscriptions Learning Ethno Dictionary Dictionary Resources Search Help Contacts
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.