TURK BITIG

VIII-IX ғ

«Уюк Туран ескерткіші»

қазіргі Туран қаласы маңында орнатылған екен.

1943 ж. Данзынұлы ұйымдастыруымен Қызылдағы Тува музейіне әкелінген.

Аржандағы кіші қорғанның құрамдас бөлігі. Қола және көшпенділер заманына қатысты бұғытас (б.з.д. VII-III ғғ).

Қызғылтым сұр құмдақ майда тастан жасалынған. Екі қапталында киік, бұғы, доңыз бейнелерін және таңба-белгілерді оймыштап бейнеленген тастың қарама-қарсы екі бетінде барлығы үш-үштен 6 жол мәтін қашалған. Жарты айшық пен ашамай таңбалар қосылып «бақан» секілді таңба құраған, ол екінші қапталдың төменгі тұсында қашалған.

биіктігі - 2,82 м, ені - 0,19 м, қалыңдығы - 0,41 м.

Алғаш 1887 ж. Фунтиков тауып хабарлаған, 1888 ж. И.Р.Аспелин, 1891 ж. Д.А.Клеменц, 1906 ж. И.Г.Гранэ және т.б. ғалымдар зерттеді.

Н.Базылхан. Көне түрік бітіктастары (Орхон, Енисей, Талас)// "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" атты сериясы бойынша. II том. - Алматы: Дайк-пресс, 2005. - Б.172-173.

Васильев Д.Д. Памятники тюркской рунической письменности азиатского ареала. //Советская тюркология, 1976. – № 1. – С.71-81.

Vilh.Thomsen. Une letter meconnue des inscriptions de l’lenissei

Выпуск второй. (Табл. VI, XXVII, XXXVI, LIII, LXI, LXIII, LXXI-LXXXII. Съ двумя маршрутами Орхонской Экспедиціи) //Атласъ древностей Монголіи. Изданный по поручению Императорской Академіи Наукъ В.В.Радловымъ. //Труды Орхонской экспедиціи. – Санктпетербургъ, Типография Императорской Академіи Наукъ, 1892.