|
|
| Туыстық қарым-қатынасты білдіретін атаулар |  |
|
| UJRLG Туған-туысқан |
Іні, ата, ұл, қыз, ханшайым, қатын деген сияқты сөздер қазіргі қазақ тілінде де қолданылады. |
| Qy | [aqaη] | әке | |
| Qym QGN |
| [aqaηïm: qaγan] |
әкем қаған |
| Ta | [ata] | ата | қазіргі қазақ тілінде дәл осы күйінде қолданылады. Көне түркіде әке мағынасын білдірген |
| ug | [ög] | өгей | бұл қазіргі тумаған деген ұғымдағы сөз |
| ugm ilbilgaQTUNG |
| [ögüm: Elbilge qatunïγ] |
| өгейім (шешем) Елбілге қатұнды |
| Cu | [ečü] | ата | Қазіргі есті дегенге сәйкес болғанымен ата деп аударылады. Есті, естияр деген сөздердің түбірі.
Бұл жерде естияр - Cu r [ečü: er] есті ер дегеннен шыққан. |
| ini | [ini] | іні | |
| inm Kultign birla |
| [inim Kültegin birle] |
інім Күлтегінмен бірге.
(Күлтегін бітіктасының I–бетіндегі мәтін, 26-жол.) |
| kiz | [qïz] | қыз | |
| slKkizUGLin KuyQiwi |
| [silik qïz oγulïn: küŋ qïltï] |
сұлу қыз ұлын:күң қылды
(Білге қаған бітік тасы бірінші беті, 7-жол.) |
| UGL | [oγul] | ұл | |
| bglK URiUGLin xULQiLTi |
| [beglik: urï oγulïn:qul qïltï] |
бектік: ұрық ұлын: құл қылды
(Білге қаған бітік тасы бірінші беті, 7-жол.) |
| QDY | [qadaš] | немере ағайын |
| Kudg | [ködüg] | күйеу |
| Kln | [kelin] | келін |
| QNm tulbri QRa BUDN Kulg QDYm szma lsmr ugYr UGLNr Kudgulrm Qiz Klnlrm bXmdm |
| [aqanïm: Tölberi: qara: budun: Külüg:qadašïm: esizime: еlіšim er: ögüš er:
oγulan er: ködügülerim: qïz: kelinlerim: bökümedim] |
Ағайыным: Төлбері: қара: бүтін (халық): Күлік: немере ағайыным: иесізіме: Елшім ер: Өгүш ер: Оғұлан ер: күйеулерім: қыз: келіндерім: бөгеле алмадым:
(Уюк-туран (е-3) бітіктасының мәтіні, 6-жол.) |
|
|
|
|
|
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы
"Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды.
Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.
|
|
