TҮРІК БІТІК
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті
қазрусeng
Iздеу:
Қайда:
Басы Ескерткіш Үйреткіш Сөздік Көмек
Бөлімдер
Көне түрік бітіктер
Түрік бітік үйреткіш
Этномәдени сөздік
Дерек көздері
Көмек
Контакт
Ескерткіш түрі
Орхон
Енисей
Талас
Тұрпан
Алтай
Қазақстан
Ферғана
Тұрпан жазба ескерткіштері
OR.8212 (76) түрік бітік мәтіні
OR. 8212 (77) түрік бітік мәтіні
OR. 8212(78 & 79) түрік бітік мәтіні
Or. 8212 (161) "Ырық бітік" қолжазба кітабы
Or. 8212 (104) қолжазбасындағы түрік бітік мәтіні
Or. 8212 (1692)
T ІІ T 14[408]
U 5 (TM 342) [408]
U 171a,b (TM T 20)
U 172 (T ІІ D 67)[408]
U 173 [408]
U 174a,b (TM 336)[408]
U 175 (TM 339)[408]
U 176 [408]
U 177 (TM 341)[408]
U 178 (TM 328)[408]
U 179 (TM 334)[408]
U 180 (TM 331)[408]
U 181 (T ІІ T)[408]
TM 332[408]
M ... (TM 407)1413[408]
Mainz 167 (T I D x 20)
Mainz 169a,b+c,d (T I)
Mainz 171 (TM 340)
Mainz 173a,b ([T II] D 19)
Mainz 174a-e (T II K, T II D 52) [408]
Mainz 175 (TM 337)[408]
Mainz 400 (TI α) recto [408]
Mainz 377 (T ІІ T 20) [408]
Mainz 383 (T ІІ K) [408]
Mainz 385a-d (TM 337)[408]
Mainz 386 (TM 333) [408]
Mainz 387 (T ІІ B 227 D)[408]
Mainz 388 (TM 326)[408]
Mainz 403a,b (TM 337, TM 335/ТM 341)[408]
MIK ІІІ 34b (T ІІ T 20)[408]
MIK ІІІ 35a+b (TM 327)[408]
MIK III 200 (T II D 169)
Деректер
Таңбалар
Сөздік
Іздеу
Карта
Мұражай жәдігерлері
Мақалалар
Әдебиеттер
Шрифт қолдау
Сайт картасы
Тұрпан жазба ескерткіштері
Тұрпан
Тұрпан жазбалары деп Шығыс Түркiстан - Тұрпан ойпаты, Дунхуань аймақтарынан табылған қытай қағазға жазылған түрік мәтіндері туралы деректер аталған. Мәлімет қорына барлығы 38 ескерткіш туралы деректер енген.
Шығыс Түркістан - Тұрпан ескерткіштері.
Шығыс Түркістан аймағы ежелгі жазба ескерткіштерге бай өңір. Оларға ҚХР-дың ШҰАР, Тұрпан, Дунхуан, Миран өңірлерінде табылған, қағазға жазылған қолжазбалар мен құрылыс қабырғаларында өрнектелген көне түрік бітік жазулары жатады. Олардың ең үлкені 60 парақтан астап "Ырық бітік" туындысы болып табылады. Бұл ескерткіштер 1902 жылдан бері зерттеліп келеді. Тұрпан ескерткіштері Германия, Англия, Ресей, Франция және Жапония кітапханаларында сақтаулы. А.Ле Кок1, М.А.Стейн, В.Томсен2, Ж.Р.Хамильтон3, Л.Базин, Х.Н.Орхун және т.б. ғалымдар зерттеу жүргізді
Біздің мәлімет қорында Берлин Бранденбург Ғылым Академясы дайындаған Тұрпан манускриптерінің цифрлы қорына сілтемелер бар. Цифрлы қордың толық түрін мына жерден қараңыз. Turfanforschung. Digitales Turfan-Archiv.
Сонымен қатар Британ кітапханасындағы Стейн коллекциясына жататын түрік бірік мәтіндерін де мына цифрлы архивтен көруіңізге болады: International Dunhuang Project. Біздің мәлімет қорда Стейн коллекциясына жататын (Or. деп басталатын) ескерткіштер суреттеріне сілтемелер көрсетілген.


1A. von Le Coq. Kokturkisches aus Turfan. Mansckrift-fragmente in kokturkischen Runen aus Toyog und Idiqut-schahari, Oase von Turfan //Sitzungsberischte der Preussischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Kl. 1909.
2Thomsen V. Dr. M.A.Stein's manuscrifts in Turkish "runic" scrift from Miran and Tun-Huang //Journal of the Royal Asiatic Society, London. 1912. P.181-227; Thomsen V. Ein Blatt in turkischer "runen" schrift aus Turfan //Sitzungsberischte der Preussischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Kl. 1910. XV; Thomsen V.Fragments of a runic Turkish manuscript Kao 0107 from Kara-Khova //Innermost Asia. Vol. II. Oxford, 1928.
3Hamilton J.R., Bazin L. Un manuscrift chinois et turc runiforme de Touen-Houang. BM. Or.8212(78), (79) //Turcica, Revue d'Etudies Turques, 4. 1972, P.25-42.
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.


Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қазрусeng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.